دکتر آیدا روشن‌ضمیر؛ دندانپزشک
پنجره سلامت
از قدیم گفته شده که چشم، دریچه روح و دهان، دریچه سلامت است.به همین ترتیب است که در بسیاری موارد اولین علامت‌های یک بیماری در دهان دیده می‌شوند.در شرایط عادی، باکتری‌های زیادی در محیط دهان وجود دارند اما فرد می‌تواند با بهداشت این باکتری‌ها را تحت کنترل درآورد اما در موارد بیماری، سیستم دفاعی فرد ضعیف شده و انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها می‌توانند فرصت ابراز وجود پیدا کنند.در بیماری ایدز نیز همین شرایط ایجاد می‌شود.در این بیماری، ویروس اچ آی وی وارد بدن می‌شود و در ابتدا به گلبول‌های سفید حمله می‌کند.این سلول‌ها سد اول مبارزه با بیماری‌ها هستند و هنگامی که آسیب می‌بینند، فرد نمی‌‌تواند در مقابل عفونت‌های مختلف از خود دفاع کند.
برخورد اول
آلوده شدن فرد به وسیله ویروس اچ آی وی اغلب به وسیله سوزن‌های آلوده، دریافت خون آلوده، انتقال از طریق مادر به جنین، تماس‌های جنسی و تماس مستقیم با خون یا مخاط ایجاد می‌شود. در روزهای اولی که فرد به ویروس آلوده شده است، اغلب علامت مشخصی وجود ندارد اما در حدود سه تا شش هفته بعد در بعضی موارد علامت‌های شبیه آنفلوآنزا به تدریج ظاهر می‌شوند مانند تب، سردرد، خستگی، اسهال و سرفه‌های خشک.پس از آن، به تدریج سایر علایم در بیمار نمایان می‌شود همانند عرق شبانه، کاهش حافظه، افسردگی، کاهش سریع وزن، لکه‌های قرمز داخل دهان، بینی یا پلک چشم، برفک دهانی، تورم غدد لنفاوی گردن و زیر بغل.
این علایم چندان واضح نیستند و پس از مدتی از بین می‌روند و فرد ممکن است تا چند سال علامت دیگری را نشان ندهد.همین امر هم خطرناک است چون فرد نمی‌داند که مبتلا شده است و احتمال دارد که سایر افراد را بیمار کند.پس از طی این مدت، سیستم ایمنی فرد به تدریج ضعیف شده و انواع عفونت‌های فرصت طلب موجب بروز مشکلات متعدد در فرد بیمار می‌شوند.
علایم دهانی
شاید مشکلات دهانی در بیماران ایدزی جزو مهم‌ترین مشکلات آن‌ها نباشد اما حقیقت این است که این مشکلات می‌توانند چنان آزاردهنده باشند که حتی مانع خورد و خوراک فرد شوند. خوشبختانه بسیاری از این مشکلات قابل درمان هستند.
از طرفی می‌توان گفت که دهان اولین منطقه‌ای است که علایم بیماری را نشان می‌دهد. به همین دلیل اطلاع از این علایم اهمیت زیادی دارد.
برفک
همه ما صبح که بیدار می‌شویم، طعم بد دهان و لایه سفیدرنگی را روی دندان‌هایمان می‌بینیم که ناخوشایند است. اما با مسواک‌زدن این علایم برطرف می‌شوند. در بیمار اچ آی وی مثبت، این مشکلات با مسواک‌زدن برطرف نمی‌شوند. آن‌ها دچار شایع‌ترین عفونت فرصت‌طلب یعنی برفک شده‌اند. علت این بیماری، قارچی است که به طور طبیعی در بدن ما وجود دارد اما سیستم ایمنی در حالت طبیعی مانع رشد آن می‌شود. در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، این قارچ رشد سریعی یافته و لکه‌های سفیدرنگی را روی زبان، داخل گونه، ته گلو و زیر زبان به وجود می‌آورند.
برفک دهان شرایط چندان خطرناکی نیست اما برفک‌هایی که در گلو به وجود می‌آیند، خطرناک‌اند و همچنین سبب درد شده و غذاخوردن را دشوار می‌کنند. این مشکل را با مصرف داروهای ضد قارچ می‌توان تا حد زیادی برطرف کرد. بهداشت خوب دهان همراه با نکشیدن سیگار و ننوشیدن الکل هم می‌تواند تا حدی احتمال بروز آن را در این بیماران کم کند.
زخم‌های دهانی
یکی از این زخم‌ها، زخم‌های آفتی هستند که اشکال گرد یا بیضی داشته و به رنگ سفید یا زرد با هاله‌ای قرمز‌رنگ در اطراف آن دیده می‌شوند.آفت‌های بزرگ بسیار دردناک بوده و به طور تکرارشونده‌ای در دهان فرد، به خصوص داخل گونه و روی زبان و لب بروز می‌کنند. زخم‌های دیگری که در دهان ایجاد می‌شوند، زخم‌های تبخال (هرپس) هستند که بر اثر فعالیت یک نوع ویروس به وجود می‌آیند.تبخال‌ها اغلب در اطراف لب ظاهر می‌شوند و می‌توانند دردناک باشند.این زخم‌ها هم می‌توانند مشکلاتی را برای غذاخوردن فرد به وجود بیاورند.
لکوپلاکیای مویی
این حالت به صورت مناطق سفیدرنگ لکه مانندی در سطح خارجی زبان، طرفین زبان، داخل گونه یا لب پایین بروز می‌کند و برخلاف برفک قابل پاک‌شدن نیست.عامل به وجود آورنده آن ویروس است و با داروهای ضد ویروس می‌توان آن را تا حدی درمان کرد.
دهان خشک
این شرایط اغلب بر اثر مصرف داروهای ضد ایدز به وجود می‌آید و سبب افزایش پوسیدگی‌های دندانی شده و مشکلاتی را برای جویدن، خوردن، قورت‌دادن و حتی صحبت‌کردن فرد به وجود می‌آورد.
بیماری‌های لثه
طبیعی است که هر شرایطی که دفاع و ایمنی بدن را پایین بیاورد، روی لثه هم اثر خواهد گذاشت.در بیماران اچ.آی.وی مثبت در اغلب موارد مشکلات لثه به چشم می‌خورد.این مشکلات گاهی به شکل التهاب خفیف لثه و گاهی به صورت شدید‌تر بروز می‌کند که سبب خون‌ریزی‌هایی از لثه می‌شود.بیماری لثه گاهی به حدی است که موجب تخریب استخوان اطراف دندان شده و به لق‌شدن دندان منجر می‌شود اما در کل باید بگوییم که این علامت‌ها مختص بیماری ایدز نیستند و دیدن این علایم نشان‌دهنده این نیست که فرد مبتلا به ایدز شده است! در بسیاری از بیماری‌ها چنین علامت‌هایی دیده می‌شوند.در نهایت، تنها با انجام آزمایش خون می‌توان درباره این بیماری اطمینان پیدا کرد.
