دكتراكبر كوشانفر؛ متخصص كودكان
طبق آمار و محققان معتقدند 10-20 درصد افراد حین خواب دندان‌ها را روی هم می‌سایند و فشار می‌دهند كه در سنین 40-20 سالگی شایع‌تر است. از آنجا كه معمولا این‌حالت حین خواب رخ می‌دهد بسیاری از افراد در مورد آن آگاهی ندارند فقط ممكن است بعضی صبح‌ها درد فكین یا دندان‌ها شكایت داشته باشند.
دندان قروچه كه هنگام خواب رخ می‌دهد معمولا بصورت فشار دندان‌ها روی هم یا سائیدن آنها بهم است اما گاهی دندان‌قروچه در طول روز هنگام بیداری هم رخ می‌دهد كه معمولا واكنش به تحریك خاص است مثلا موقع عصبانی شدن وهیجان كه معمولا فرد دندان‌ها را روی هم فشار می‌دهد در بسیاری از موارد دندان قروچه هیچ علامتی ندارد و فرد دیگر یا همسر وی متوجه آن می‌شود. هنوز درمان اصلی و قاطع برای آن پیدا نشده و علت دقیق آن نیز تشخیص داده نشده است عده‌ای معتقدند دندان قروچه ارثی بوده ولی هنوز ژنی برای آن پیدا نشده است.
انواع دندان قروچه
دو نوع دندان قروچه وجود دارد. نوع اولیه زمانی است كه علت مشخصی برای بروز آن وجود ندارد نوع ثانویه زمانی است كه دندان قروچه اختلالاتی مانند اختلالات روانی (هیجان، اضطراب، افسردگی) مصرف داروهای ضد افسردگی یا بعضی بیماری‌ها مانند پاركینسون یا اختلالات تنفسی آپنه هنگام خواب كه تنفس سختی دارند خروپف می‌كنند یا در خواب حرف می‌زنند ایجاد می‌شود در نوع ثانویه معمولا پس از درمان اختلالات زمینه‌ای مشكل دندان قروچه حل می‌شود.
البته در بعضی موارد دندان قروچه به یك عادت تبدیل می‌شود. همچنین مشخص شده افرادی كه اختلالات رفتاری دارند مانند ناخن جویدن یا علل دیگر مصرف نوشابه‌های كافئین‌دار مانند كولا‌ها، قهوه، شكلات، مواد مخدر، روان‌گردان‌ها، سیگار كشیدن و كرمك نزد كودكان بیشتر از دیگران در معرض دندان قروچه هستند.
دندان قروچه در كودكان
طبق آمار كودكان نیز حدود 15-20 درصد دندان قروچه دارند دندان قروچه در كودكان معمولا در دوره زمان رویش دندان‌های شیری و زمان رویش دندان‌های دائمی بیشتر دیده می‌شود و بعد از آن بهبودی می‌یابد. از مشخص‌ترین ارتباط میان دندان قروچه انسداد راههای تنفسی فوقانی و كودكانی‌كه لوزه سوم متورم و بزرگ دارند كه باعث انسداد راههای تنفسی فوقانی و تنفس دهانی است و بعد از عمل لوزتین دندان قروچه كودك بهبودی می‌یابد.
دندان قروچه كودكان یا اضطراب روزانه همراه است و اغلب در مرحله‌ای كه هنوز خواب كودكان عمیق نشده رخ می‌دهد در اینگونه موارد توصیه می‌شود كه كودكان در روز كم استرس و هیجان داشته و حمایت عاطفی والدین نیز موثر خواهد بود در مواردی كه هیجان زیاد باشد داروهای ضد اضطراب نیز تجویز می‌شود.
جهت درمان به چند روش اشاره می‌شود:
محافظ یا گارد درمانی: گارد دهانی یك وسیله پلاستیكی است كه توسط دندان‌پزشك ساخته می‌شود این وسیله پلاستیكی روی دندان‌ها قرار می‌گیرد تا از سایش دندان جلوگیری شود و فقط از صدمه دندان‌ها به مفصل گیجگاهی فكی جلوگیری می‌كند در بیشتر موارد دندان قروچه توسط همین محافظ‌ها رفع می‌شود .این گارد هنگام خواب شبانه در دهان قرار دارد.
بیوفیدبگ: دستگاهی است كه بوسیله باتری روی سر قرار می‌گیرد با حس كردن انقباض عضلات صورت هنگام دندان قروچه صدایی ایجاد می‌شود و فرد بعد از بیدار شدن دندان قروچه متوقف می‌شود بعد از چندین بار استفاده تا حدود زیادی دندان‌قروچه كاهش داشته است.
تحریك حس چشائی: در این روش بسته‌های ریزی پر از ماده بی‌ضرر اما تلخ توسط وسیله‌ای شبیه ارتوندسی در میان دندان‌های عقب قرار می‌دهند چنانچه فرد دندان‌هایش را به هم نزدیك كند این بسته پاره و فرد بیدار و هوشیار می‌شود این وسیله كمتر از وسائل دیگر با خواب افراد تداخل پیدا می‌كند.
كنترل و درمان اضطراب: یكی از علت‌های دندان‌قروچه اضطراب است بنابراین یكی از راهكارهای مهم درمانی كم كردن استرس و اضطراب قبل از خواب می‌باشد. بعضی كارها مانند گوش كردن به موسیقی ملایم یا دوش آب گرم یا گذاشتن یك حوله بصورت بالش روی گونه‌‌ها برای آرام كردن عضلات فك موثر هستند.
در مورد كودكان نیز می‌توان با ماساژ، خواندن قصه یا موسیقی آرام آنها را آرام كرد. در رژیم غذایی كودك نیز مایعات به قدر كافی در نظر گرفت چون كم‌آبی كودك دندان‌قروچه را تشدید می‌كند. كودكان از نوشیدن نوشابه‌های گازدار كافئین‌دار پرهیز كنند و مداد را در دهان نگذارند و فشار دهند حتی جویدن آدامس هم كنار بگذارند چون انجام این كارها به عضلات فك اجازه می‌دهند كه به فشار دادن عادت كنند در طول روز كودكان دندان‌های خود را فشار ندهند.مصرف بعضی مكمل‌ها نیز برای رفع دندان قروچه تهیه می‌شود، منیزیم و كلسیم و بررسی ویتامین D و اندازه‌گیری آن در كودكان توصیه می‌شود و در صورت كمبود درمان انجام شود.
