بزرگ شدن پروستات می‌تواند بر مجرای پیشاب فشار وارد کرده و دفع ادرار را دشوار سازد. در این شرایط، مثانه ممکن است برای دفع ادرار سخت‌تر کار کند که می‌تواند به آسیب‌دیدگی و خونریزی منجر شود.
مشاهده خون در ادرار می‌تواند به بسیاری از مشکلات رایج در مردان اشاره داشته باشد.
اصطلاح پزشکی برای وجود خون در ادرار هماچوری (Hematuria) است.
در ادامه با برخی از شایع‌ترین دلایل هماچوری یا خون‌ادراری در مردان بیشتر آشنا می‌شویم.
عفونت دستگاه ادراری
عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) یکی از دلایل شایع مشاهده خون در ادرار هستند. اگرچه این شرایط بیشتر در زنان رخ می‌دهد، ولی مردان نیز می‌توانند به عفونت دستگاه ادراری مبتلا شوند.
از عوامل خطرآفرین برای عفونت‌های دستگاه ادراری در مردان می‌توان به مشکلات پروستات و استفاده از کاتتر اشاره کرد.
عفونت‌های دستگاه ادراری می‌توانند به واسطه ورود باکتری‌ها به مجرای پیشاب، لوله‌ای که ادرار را از مثانه به بیرون از بدن انتقال می‌دهد، رخ دهند.
افزون بر وجود خون در ادرار، از دیگر علائم عفونت دستگاه ادراری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* تکرر ادرار و احساس نیاز فوری به انجام این کار
* احساس درد یا سوزش در مجرای پیشاب ادرار کدر و بد بو
در موارد نادر، عفونت دستگاه ادراری می‌تواند کلیه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. در این مورد، عفونت معمولاً شدت بیشتری داشته و ممکن است موجب علائم اضافی زیر شود:
* احساس درد در کمر، پهلوها و کشاله ران‌ها
* حالت تهوع و استفراغ تب و لرز
سنگ‌های کلیه و مثانه
اگر میزان مایع خون بسیار کم بوده یا خون دارای ضایعات بسیار زیاد باشد، محصولات زائد می‌توانند با مواد شیمیایی در ادرار پیوند تشکیل داده و موجب تشکیل سنگ‌های سخت در کلیه‌ها یا مثانه شوند.
سنگ‌ها اغلب به اندازه کافی کوچک هستند تا از طریق ادرار دفع شوند.
سنگ‌های بزرگ‌تر ممکن است در کلیه یا مثانه باقی مانده یا در قسمت دیگری از دستگاه ادراری گرفتار شوند.
سنگ‌های بزرگ‌تر به طور کلی موجب علائم مشهودتری مانند موارد زیر می‌شوند:
* خون در ادرار کمردرد در هر دو سمت معده درد پایدار
* حالت تهوع یا استفراغ تب و لرز ادرار تیره یا بدبو
هماچوری ناشی از ورزش
هماچوری ناشی از ورزش (EIH) که به نام هماچوری پس از اعمال فشار نیز شناخته می‌شود، به مشاهده خون در ادرار پس از انجام ورزش ارجاع می‌شود.
پزشکان درباره دلایل هماچوری ناشی از ورزش مطمئن نیستند، اما به نظر می‌رسد این شرایط با ورزش با شدت زیاد و نه مدت زمان انجام ورزش مرتبط باشد.
افرادی که هنگام ورزش آب مورد نیاز بدن را به میزان کافی تأمین نمی‌کنند نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری برای مواجهه با این شرایط قرار داشته باشند.
هماچوری ناشی از ورزش معمولاً طی سه روز بهبود یافته و در صورت تداوم خونریزی برای بیش از دو هفته مراجعه به پزشک توصیه شده است.
استفاده از کاتتر
برخی افراد ممکن است به واسطه یک آسیب دیدگی، عمل جراحی یا بیماری در دفع ادرار با دشواری مواجه شوند.
یک کاتتر ادراری لوله‌ای انعطاف پذیر است که به تخلیه ادرار از مثانه کمک می‌کند. در مردان، کاتتر ادراری می‌تواند درونی یا بیرونی باشد.
یک کاتتر درونی از طریق مجرای پیشاب وارد مثانه می‌شود. این نوع از کاتتر ممکن است برای چندین روز یا هفته باقی بماند.
کاتتر بیرونی دستگاهی است که روی آلت تناسلی قرار گرفته و ادرار را در یک کیسه تخلیه جمع آوری می‌کند.
هر دو نوع کاتتر می‌توانند به باکتری‌ها اجازه ورود و تکثیر در مجرای پیشاب بدهند که می‌تواند به یک عفونت دستگاه ادراری مرتبط با کاتتر (CAUTI) منجر شود.
این شرایط می‌تواند به وجود خون در ادرار منجر شود. علائم عفونت دستگاه ادراری مرتبط با کاتتر مشابه با دیگر عفونت‌های دستگاه ادراری هستند، اما ممکن است شامل تجربه اسپاسم در کمر یا شکم نیز شوند.
آسیب دیدگی کلیه‌ها
گلومرولی (Glomeruli) ساختارهای کوچکی در کلیه‌ها هستند که به تصفیه و پاکسازی خون کمک می‌کنند.
گلومرولونفریت (GN) اصطلاحی برای گروهی از بیماری‌هاست که می‌توانند موجب آسیب دیدگی این ساختارها شوند.
در افراد مبتلا به گلومرولونفریت، کلیه‌های آسیب دیده در حذف مواد زائد و مایع اضافه از بدن ناتوان هستند.
در صورت عدم درمان، گلومرولونفریت می‌تواند به نارسایی کلیوی منجر شود.
گلومرولونفریت مزمن اغلب در مردان جوان که شنوایی و بینایی خود را نیز از دست داده‌اند، رخ می‌دهد.
گلومرولونفریت حاد به طور ناگهانی شکل گرفته و ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
* پف صورت هنگام صبح * خون در ادرار * کاهش ادرار * تنگی نفس * سرفه * فشار خون بالا
گلومرولونفریت مزمن به تدریج شکل می‌گیرد. در برخی موارد، افراد ممکن است برای چندین سال هیچ علامتی نداشته باشند.
از جمله نشانه‌ها و علائم این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* خون در ادرار * پروتئین در ادرار * تورم صورت و قوزک‌ها * تکرر ادرار شبانه * ادرار حباب‌دار یا فومی
بزرگ شدن پروستات
هاپیرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) اصطلاحی پزشکی برای بزرگ شدن پروستات است.
پروستات غده‌ای است که بخشی از سیستم تولید مثلی مردان را تشکیل داده و به تولید مایع منی کمک می‌کند.
پروستات زیر مثانه و جلوی رکتوم قرار دارد.
بزرگ شدن پروستات می‌تواند بر مجرای پیشاب فشار وارد کرده و دفع ادرار را دشوار سازد.
در این شرایط، مثانه ممکن است برای دفع ادرار سخت‌تر کار کند که می‌تواند به آسیب دیدگی و خونریزی منجر شود.
هایپرپلازی خوش خیم پروستات حدود 50 درصد از مردان بزرگسال در بازه سنی 51 تا 60 سال و حدود 90 درصد از مردان بزرگ‌تر از 80 سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
از علائم هایپرپلازی خوش خیم پروستات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* نیاز فوری به دفع ادرار
* تکرر ادرار به ویژه هنگام شب
* دشواری در آغاز دفع ادرار
* نیاز به اعمال فشار هنگام دفع ادرار
* جریان ادرار ضعیف یا متناوب
* احساس پری مثانه حتی پس از دفع ادرار
* خون در ادرار
در موارد شدید، فرد مبتلا به هایپرپلازی خوش خیم پروستات ممکن است در دفع ادرار کاملاً ناتوان باشد.
این یک وضعیت اورژانسی بوده و نیاز به توجه پزشکی فوری دارد.
سرطان پروستات
در صورت تشخیص و درمان زود هنگام، سرطان پروستات اغلب قابل درمان است.
با این وجود، مردان اندکی در مراحل اولیه بیماری علائم را تجربه می‌کنند، از این رو، انجام آزمایش‌های غربالگری منظم اهمیت دارد.
زمانی که علائم سرطان پروستات رخ می‌دهند، ممکن است مشابه با هایپرپلازی خوش خیم پروستات به نظر برسند.
از دیگر علائم و نشانه‌های سرطان پروستات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* درد مبهم در قسمت پایین لگن * درد در کمر، کفل‌ها، یا بالای ران‌ها * انزال دردناک * وجود خون در مایع منی * بی‌اشتهایی * کاهش وزن بی‌دلیل * استخوان درد
مردانی که هر یک از این علائم را تجربه می‌کنند باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنند.
سرطان مثانه
در مراحل اولیه سرطان مثانه، افراد ممکن است علائم بسیار کمی را تجربه کنند. وجود خون در ادرار به طور معمول نخستین نشانه است.
برخی افراد ممکن است متوجه تغییر رنگ ادرار خود شوند. برای دیگران، ردپای خون تنها در یک آزمایش ادرار قابل تشخیص است.
از دیگر علائم احتمالی سرطان مثانه در مرحله اولیه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* تکرر ادرار یا نیاز به دفع ادرار، به ویژه هنگام شب
* دشواری در دفع ادرار * جریان ادرار ضعیف * درد یا سوزش هنگام دفع ادرار از علائم سرطان مثانه در مراحل پیشرفته‌تر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* ناتوانی در دفع ادرار * کمر درد در یک سمت * تورم پاها * بی‌اشتهایی * کاهش وزن بی‌دلیل * استخوان درد
انواع هماچوری
- هماچوری مشهود: این نوع از وجود خون در ادرار با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است.
افراد ممکن است لخته خون دفع کرده یا با ادرار قرمز یا قهوه‌ای رنگ مواجه شوند.
- هماچوری میکروسکوپی: این نوع از وجود خون در ادرار تنها زیر میکروسکوپ قابل مشاهده است.
درمان هماچوری
درمان هماچوری به دلیل زمینه‌ای آن بستگی دارد.
از روش‌های درمان احتمالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* استفاده از آنتی بیوتیک برای درمان عفونت
* عمل جراحی برای خارج کردن سنگ‌های کلیه بزرگ
* آرام بخش‌های ماهیچه‌ای، مسدودکننده‌های هورمونی و عمل‌های جراحی برای درمان مشکلات پروستات
* داروها یا روش‌های تصفیه خون برای گلومرولونفریت
* ظعمل جراحی، شیمی درمانی و پرتودرمانی برای درمان سرطان یا توده‌های خوش خیم
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در شرایطی که وجود خون در ادرار در مردان به ندرت نشانه‌ای از یک بیماری جدی است، در صورت مواجهه با این شرایط برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.
یک آزمایش ادرار می‌تواند به تأیید وجود خون در ادرار کمک کند.
پزشک ممکن است یک معاینه جسمانی برای بررسی بزرگ شدن پروستات یا حساسیت به لمس در مثانه یا کلیه‌ها را انجام دهد.
آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند به پزشک در تشخیص بزرگ شدن پروستات یا بروز انسداد در دستگاه ادراری کمک کنند.
داروها
داروهایی که در ادامه به آنها اشاره شده است ممکن است موجب هماچوری شوند:
* رقیق کننده‌های خون: این داروها به پیشگیری از تشکیل لخته‌های خون کمک می‌کنند، اما برخی انواع آنها، از جمله وارفارین و آسپرین، ممکن است موجب مشاهده خون در ادرار شوند.
* داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): اگر فردی در طولانی مدت از این داروها استفاده کند، آنها می‌توانند به کلیه‌ها آسیب رسانده و موجب جواب مثبت وجود خون در آزمایش‌های ادرار شود.
با این وجود، بعید است که آنها موجب مشاهده خون در ادرار شوند.
* سیکلوفسفامید و ایفوسفامید: این داروهای شیمی درمانی می‌توانند موجب سیستیت هموراژیک شوند که به ظهور ناگهانی خون در ادرار و احساس درد و سوزش در مثانه گفته می‌شود.
* سنا (Senna): استفاده بلند مدت از این داروی ملین می‌تواند به هماچوری منجر شود.
اگر درباره دلیل مشاهده خون در ادرار به استفاده از دارو مشکوک هستید باید با پزشک خود در این زمینه صحبت کند.
بیشتر بخوانید:
دیابت و کلیه
علل و راهكارهای درمان ادراری
درمان نارسايی حاد و مزمن كليه
