دکتر محمد رضا صفری نژاد؛ جراح و متخصص بیماریهای کلیه و مجاری ادراری، عضو تحریریه دنیای سلامت
سرد مزاجی اصطلاحی است که برای کاهش یا فقدان میل جنسی بکار برده می‌شود. آن یک اصطلاح غلط است و اصطلاح درست همان «کاهش میل جنسی» است. در ابتدا یک توضیح لازم است و آن این است که اصطلاحات را باید بدرستی استفاده کرد و آنها را اشتباه ننمود. کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی یک اختلال جنسی است اختلالات جنسی هم در مرد و هم در زن دارای طیف وسیعی هستند و نباید آنها را با همدیگر اشتباه نمود، مثلا حدود 20 نوع اختلال جنسی در مردان وجود دارند ولی اختلالات جنسی عمده در مردان به سه دسته تقسیم می‌شوند: اختلال نعوظ، اختلال در انزال و اختلال در میل جنسی.
اختلالات جنسی عمده در زنان به شش دسته تقسیم می‌شوند: اختلال درد، اختلال در میل جنسی، اختلال در رسیدن به ارگاسم، اختلال در رطوبت دستگاه تناسلی، اختلال در برانگیختگی جنسی و اختلال در ارضاء جنسی. بنابراین باید با اخذ شرح حال درست مشخص ساخت که منظور و هدف بیمار از بکار بردن اصطلاح «سرد مزاجی» چیست.
سرد مزاجی و یا کاهش میل جنسی از نظر علمی‌دارای تعریف است و صرف ادعای یک فرد دلیل بر بیمار بودن وی نیست. میل جنسی رابطه مستقیم با سن افراد دارد. با افزایش سن در هر دو جنس میل جنسی کاهش می‌یابد منتهی شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. اینکه تعداد روابط زناشوئی طبیعی در یک زوج چند بار در هفته باشد، از نظر علمی‌عدد مشخصی برای آن وجود ندارد، آن بستگی به نیازهای طرفین دارد. ممکن است در دهه سوم زندگی نیاز یک زوج به سه بار رابطه در هفته و یا یک بار در دو هفته باشد.
معمولا یک عدم تقارن نسبی در نیازهای جنسی زن و مرد در داخل خانواده وجود دارد ولی طرفین باید با تعدیل به تعادل برسند، گاها این عدم تقارن خیلی زیاد است و در عمل سبب ایجاد مشکل شده و گاها کار به جدائی می‌کشد. بنابراین اطلاع از نیازهای طرفین در دوران قبل از ازدواج اهمیت زیادی دارد.
گاها مشاهده می‌شود که نیاز جنسی یکی از زوجها به داشتن رابطه هر روز است و طرف مقابل برعکس بزور هر دو هفته یک بار و یا بیشتر نیاز جنسی پیدا می‌کند در این موارد است که مشکلات خانوادگی شروع می‌شوند. در این نوشتار سعی می‌شود بصورت خلاصه در مورد علل سرد مزاجی در مردان و زنان توضیحاتی به زبان ساده آورده شوند.
سرد مزاجی یا کاهش میل جنسی در مردان
اینکه کی گفته می‌شود یک مردی دارای سرد مزاجی است آن بستگی به پارامترهای مختلف دارد و در سنین و موقعیتهای مختلف متفاوت است. اگر یک مردی از بدو شروع زندگی جنسی دارای تمایلات جنسی اندک باشد (در دهه سوم یک بار بیش از 10 روز) گفته می‌شود که دارای سرد مزاجی است.
سرد مزاجی به دو دسته عمده تقسیم می‌شود: اولیه و ثانویه. در نوع اولیه مرد از بدو شروع زندگی جنسی دارای سرد مزاجی بوده است و در نوع ثانویه پس از سپری شدن یک دوران طبیعی، مرد دچار کاهش میل جنسی می‌شود. از نظر شدت کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی به سه دسته عمده تقسیم می‌شود: خفیف، متوسط و شدید. در نوع شدید مرد شاید ماهها احساس نیاز جنسی نمی‌کند و این سبب ایجاد مشکلات جدی در بعضی از خانواده ها می‌شود. از طرف دیگر کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی موقعی مرضی تلقی می‌شود که سبب استرس و مشکل در خانواده شود. در زوجی که هر دو طرف با یک بار رابطه هر شش ماه مشکل ندارند و با آن سازگار هستند، بیماری وجود ندارد.
از نظر علل کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی در مردان آن به دو دسته بزرگ تقسیم می‌شود: روحی-روانی و جسمی. در علم پزشکی نسبت دادن مشکلات بیمار به مسائل روحی-روانی آخرین تشخیص است، مثلا بیماری که با سردرد مراجعه می‌کند نباید بلافاصله گفته شود که ناشی از مسائل روحی-روانی است، ممکن است آن پشت تومور مغز عامل سردرد بوده باشد. میل جنسی هم در مرد و هم در زن با مسائل روحی-روانی اطراف وی رابطه مستقیم دارد، مهمترین آنها بقرار زیر هستند:
چگونگی رابطه عاطفی با همسر
مشغله ذهنی
کار بیش از حد
افسردگی یا اضطراب
بیکاری، مشکلات مالی، وجود بیمار در خانواده و بسیاری از مسائل دیگر می‌توانند میل جنسی مرد را تحت شعاع قرار دهند. نباید فراموش کرد که وجود یک یا چند مورد از موارد فوق دلیل علت کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی نمی‌تواند باشد، ممکن است بیمار در پس زمینه دارای یک مشکل جسمی‌باشد.
شاه علامت کاهش هورمونهای مردانه، کاهش میل جنسی است. اگر مردی بتدریج دچار کاهش میل جنسی مثلا در شش ماه گذشته شده است باید از نظر میزان هورمونهای مردانه بررسی شود. گاها سایر مسائل روحی-روانی در زندگی مشکل جسمی‌از قبل موجود را تشدید می‌کنند و باید به این موضوع توجه کرد.
تشخیص کمبود هورمونهای مردانه نیاز به آزمایشات تخصصی دارد و بر خلاف تصور عامه مردم و تعدادی از همکاران، این تستوسترون خون نیست که مشخصه سطح هورمون مردانه طبیعی در مرد باشد. کاهش میل جنسی در مردان دارای نمود بیشتر از زنان است، چون در یک رابطه زناشوئی مرد بعنوان فاعل عمل می‌کند، مرد معمولا اگر دچار کاهش میل جنسی باشد، نعوظ طبیعی نیز در وی اتفاق نمی‌افتد و بنابراین برقرار کردن یک رابطه زناشوئی طبیعی غیر ممکن می‌شود.
ولی بر عکس، یک خانم با سرد مزاجی خفیف تا متوسط می‌تواند بالاجبار تن به رابطه زناشوئی بدهد که در نهایت برای شوهر موفقیت‌آمیز می‌شود هرچند که خود وی ممکن است از نظر روحی-روانی و جسمی‌خیلی تحت فشار باشد. یکی دیگر از علل مهم کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی در مردان و زنان استفاده از داروهای روانگردان است، باید توجه داشت که اینگونه داروها به هیچ وجه نباید سرخود قطع یا تعویض شوند، بیمار می‌تواند مشکل ایجاد شده را با پزشک معالج در میان بگذارد و پزشک معالج در مورد چگونگی ادامه درمان تصمیم می‌گیرد.
