دکتر سید ضیاء‌الدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی
تبلیغات وسیع و گستردگی شیوع انواع چاقی‌ها بازار داغی را برای محصولات و داروهای عرضه شده فراهم آورده است.
ولی متاسفانه باید خاطرنشان كرد كه 90 درصد محاسن و اثرات تبلیغ شده دور از حقیقت بوده و تاكنون هیچ دارو و وسیله‌ای پیدا نشده كه بدون رعایت شرایط كاهش وزن و پیروی از رژیم‌های خاص غذایی و نیز انجام فعالیت‌های بدنی منجر به كاهش سریع وزن حقیقی یعنی حذف چربی‌های انباشته شده در بدن شده، و در كوتاه مدت مشتاقان و علاقمندان تناسب اندام را به آرزوی خود برساند و در مقابل هیچگونه عوارض ناگوار و ناخواسته‌ای نیز برای آنها ایجاد نكند.
اگر به فرض محال چنین تركیبات موثری در محصولات عرضه شده وجود می‌داشت اولا می‌بایست افراد چاقی كه درصد قابل توجهی را در كشورهای تولید و عرضه‌كننده این فرآورده‌ها تشكیل می‌دهند، درمان می‌كرد (رجوع شود به درصد آمار بسیار بالای افراد چاق در آمریكا و اروپا) دوم آنكه قسمت اعظم محصولات ارایه شده در بازارهای جهان سوم، حتی در اروپا و آمریكا مورد تایید FDA (سازمان غذا و دارو) نبوده و حتی تركیبات نادری نیز كه تایید گردیده‌اند، تحت شرایطی برای گروه خاصی آن هم برای مدت محدودی اجازه داده شده‌اند.
علاوه بر این در جعبه‌های اینگونه محصولات شرح كاملی در مورد تركیبات، اثرات جانبی، اقدامات احتیاطی و مشورتی ارائه شده است تا مصرف‌كنندگان با آگاهی‌های لازم، كافی و بررسی محاسن و معایب استفاده از آنها، دارو و روش را انتخاب كنند.
گذشته از آن چنانچه در طول مصرف این محصولات عارضه‌ای احتمالی به وقوع بپیوندد، راه جلوگیری از ضایعات احتمالی قید شده در این راهنماها كارگشا خواهد بود.
ولی متاسفانه در این آشفته بازار موجود به تنها موضوعی كه فكر نمی‌شود سلامتی مصرف‌كنندگان و جوابگویی به ضرر و زیان‌های وارد شده از بعد مالی و جانی است.
حتی در بعضی از موارد دیده می‌شود كه به علت اشتیاق و علاقه‌ای كه افراد چاق به لاغر شدن سریع و آسان دارند، بدون تفكر از كپسول‌ها، قرص‌ها، معجون‌ها و دمكرده‌های دست‌سازی كه به هیچ‌وجه تركیبات آنها مشخص نشده استفاده كرده و خود را در معرض خطرات احتمالی قرار می‌دهند.
در برخی مواقع داروهای لاغری مورد تایید FDA نیز برای افراد مناسب نمی‌باشد چه رسد به داروهای تایید نشدهای كه منسوخ و ناشناخته است.
چرا كه شرایط فیزیولوژیكی و روش‌های زندگی افراد مختلف با یكدیگر متفاوت می‌باشد و از این جهت تجربیات به دست آمده یك دارو، روش و یا رژیم غذایی خاص ممكن است برای فردی مناسب و برای فردی دیگر خطرآفرین بوده و ضایعات فراوان و صدمات بسیاری را به بار آورد.
در پارهای از موارد در بیمارانی كه نمایه توده بدن بالاتر از 30 داشته با صلاحدید پزشك برنامه ممكن است دارویی در كنار رژیم غذایی و ورزش تجویز شود. انتخاب دارو موردنظر می‌بایستی با دقت و با توصیه پزشك صورت پذیرد.
مثلا بیمارانی كه عصرها پرخوری می‌كنند از داروهای تند اثری كه معمولا صبح‌ها تجویز می‌شود سود نمی‌برند یا در بیمارانی كه در ساعات مشخصی از روز پرخوری می‌كنند داروهای كند اثر مناسب نیست و در هر دو حالت داروهای تند اثر ترجیح داده می‌شود.
داروهای لاغری چگونه عمل می کنند؟
با توجه به تنوع محصولات عرضه شده، اسامی رنگارنگ تجاری و محاسن گمراه‌كننده ذكر شده، اثرات كلیه داروهای كمك لاغری به شرح زیر دسته‌بندی شده‌اند:
1- داروهای مهاركننده اشتها و جلوگیری از احساس گرسنگی
2- داروهای افزایش‌دهنده مصرف انرژی در بدن
3- داروهای مختل‌كننده سیستم‌های گوارشی و افزایش‌دهنده مقدار دفع و جلوگیری‌كننده از جذب كامل چربی‌ها
4- داروها و چای‌های لاغری كه مدر و ادرارآور هستند
5- داروهای افزایش‌دهنده تجزیه چربی‌ها
لازم به ذكر است داروهای متعدد و مختلف با نام‌های تجاری متنوعی در عرصه بازار و تجارت پرسود عرضه شده و می‌شوند كه تركیبات موثر آنها یكی یا تركیبی از مواد نام برده شده است.
لذا توصیه می‌شود در صورت مصمم بودن برای مصرف هر دارویی به نكات زیر توجه فرمایید:
الف) تاریخ تولید و انقضای اثربخشی دارو
ب) مطالعه دقیق بروشور و راهنمایی‌های ارائه شده در درون جعبه‌ها كه اطلاعاتی در قبال نحوه مصرف دارو، تركیبات تشكیل‌دهنده و حساسیت‌های احتمالی در قبال هر یك از آنها و اقدامات سریع در موارد بروز عوارض جانبی تركیبات مختلف دارو را ارائه می‌دهد.
ج) آیا داروی مزبور تایید شده FDA آمریكا هستند یا خیر
گرچه نبایستی فقط به اظهارات عرضه‌كننده دارو اعتماد فرمایید ولی متاسفانه گاهی در مواردی داروهای عرضه‌شده برای لاغری تقلبی بوده و حتی در صورت تقلبی نبودن زمان تولید و انقضای مدت مصرف داروی ارائه شده ممكن است دست‌كاری شده باشد ضمناً به علت رقابت‌های شغلی میزان و نوع تركیبات اعلام شده نیز در بروشورهای ارائه شده صد درصد مطابق با واقعیت و قابل استناد نمی‌باشد.
د) وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، اجازه ورود آن را داده یا خیر و یا در داروخانه‌ها به صورت كاملا آشكاری عرضه می‌شود یا خیر؟
اغلب فروشندگان محصولات زیانبار ارائه شده جسارت آن را ندارند كه محل استقرار و آدرس خود یا مجوزهای اخذ شده از مسئولین ذیربط را اعلام نمایند و فقط به ذكر تلفن تماس اكتفا نموده و اقدام به توزیع از طریق پیك‌های موتورسوار ناآشنا می‌نمایند.
