زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمد علیمرادی؛ دکترای عمومی داروسازی، دانشجوی دکترای تخصصی تغذیه

مفصل زانو از مفاصل بزرگ بدن است که همواره در معرض فشارهای پیوسته و زیادی است که در فعالیت‌های روزمره به آن وارد می‌شود و ممکن است در اثر این عوامل دچار آسیب گردد.

بعلاوه بیماری‌های مختلفی این مفصل بزرگ و مهم را درگیر می‌کنند. عملکرد مهم مفصل زانوها خم و راست شدن پاهاست. عملکرد صحیح زانوها به کمک مجموعه‌ای از ساختارها شامل استخوان‌، لیگامان، تاندون‌ و غضروف انجام می‌‌گیرد.

بسته به این که این قسمت از بدن تحت چه استرسی قرار گرفته باشد و کدام بخش آن بیشتر آسیب دیده باشد انواع زانو دردها در بیماران ایجاد می‌‌شود. 

انواع زانو درد

درد زانو می‌‌تواند علل اولیه و ثانویه داشته باشد و در دو نوع درد حاد و درد مزمن ممکن است تجربه شود.

علل حاد زانو درد ممکن است به دلیل شکستگی‌های استخوانی، پارگی تاندون، لیگامان‌ها، صدمات منیسک، دررفتگی زانو، دررفتگی کاسه زانو باشد و علل درد مزمن زانو در اثر آرتریت شامل روماتوئید، استئوآرتریت، آرتریت کریستالی، بروزیت یا آماس کیسه مفصلی، عفونت، تاندونیت یا التهاب تاندون رخ ‌دهد.

در بیشتر زانو دردها التهاب مفصل زانو ایجاد می‌گردد که هدف اصلی درمان بر متوقف کردن یا کاهش روند التهاب تمرکز دارد.

دو حرکت مهم زانو از نظر حرکت شناسی، خم شدن (Flexion) و صاف شدن (Extension) است. البته مفصل زانو جزیی چرخشی (Rotation) نیز دارد ولی میزان این حرکت خیلی کم است.

در ساختار مفصل زانو سه استخوان شرکت می‌کنند که عبارتند از استخوان ران، استخوان درشت نی، استخوان کشکک. ثبات مفصل زانو به وضعیت و ساختار عضلات، رباط‌‌ها، کپسول مفصلی و همچنین راستای اندام تحتانی بستگی دارد.

بیماریهایی كه موجب زانو درد می‌شوند

بیماری‌‌های مختلف ممکن است باعث درد زانو شوند که عبارتند از:

نرمی غضروف کشکک یا کندرومالاسی کشکک، آرتروز زانو، کیست منیسک، منیسک دیسکی شکل،آرتریت روماتویید زانو، آرتریت عفونی، استئوکندریت، تومورها، اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتریت هموفیلیک، آرتریت نقرسی، آرتریت سلی، استئومیلیت، انواع التهابات تاندون‌‌ها، انواع شکستگی‌‌های مربوط به کشکک و استخوان ران و درشت نی، در رفتگی‌‌های کشکک و مفصل، خونریزی حاد مفصل(همارتروز)، شلی رباط‌های اطراف زانو، تجمع مایع مفصل زانو، بیماری عروقی محیطی، ترومبوز وریدی عمقی(DVT)، گیرافتادن بالشتک چربی. گاهی ممکن است دردهای زانو مربوط به خود مفصل زانو نباشند و مربوط به دردهای ارجاعی از قسمت‌های دیگر مثل مچ پا و ران باشد.

مهمترین این مشکلات آرتریت‌‌ها و آرتروز هستند که درمان‌های مختلفی برای بهبود آن انجام می‌گیرد. هدف درمان‌‌های دارویی زانو درد بر کنترل درد و التهاب ایجاد شده و کاهش آسیب‌‌های بعدی و در صورت امکان ترمیم غضروف آسیب دیده و احیای مایع سینوویال مفصل استوار است.

داروهای خوراكی تسكین زانو درد

داروها و مکمل‌‌های موثر در درمان دردها و مشکلات زانو به اشکال مختلف داروهای خوراکی، داروهای موضعی (کرم، پماد، اسپری موضعی)، شیاف‌‌ها و داروهای تزریقی در مفصل مورد استفاده قرار می‌‌گیرند.

مسکن‌‌ها و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID)، بی‌حس کننده‌‌های موضعی، استروئید‌‌های ضد التهاب، مواد تزریقی در مفصل مانند ترکیبات پلاسما و هیالورونیک اسید و... درمان‌‌های رایج درد زانو هستند که دارای فواید و همچنین عوارضی برای افراد مصرف کننده می‌‌باشند.

مسکن‌ها یکی از مهم‌ترین گزینه‌های درمانی موجود آرتروز و درد زانو به شمار می‌روند. استفاده از مسکن‌‌ها به مدت طولانی توصیه نمی‌شود ولی در مهار و کنترل درد در کوتاه مدت می‌‌توانند مفید باشند.این دسته از داروها عبارتند از:

- استامینوفن (پاراستامول)

- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

- مورفین و سایر مخدرها

- سایر ضد دردها شامل داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای‌ها و ضدصرع‌ها

- داروهای گیاهی ضد درد

استفاده از مسکن‌‌ها مانند سایر داروها ممکن است به موازات اثرات مفید و تسکینی باعث ایجاد عوارض جدی شود.

داروهای مسکن دسته ضدالتهاب‌‌های غیراستروئیدی(NSAID)  مانع از تولید هورمون‌‌های پروستاگلاندین در بدن می‌‌شوند که این هورمون‌‌ها اعمال مهمی در بدن انجام میدهند که یکی از آنها ایجاد درد و التهاب در پاسخ به عفونت یا آسیب‌دیدگی (واکنش طبیعی و حیاتی) است و باعث می‌‌شود بدن با این اختلالات ایجاد شده مقابله کند.

داروهای مسکن ضد التهاب غیر استروئیدی از دو طریق، هم با مهار تولید این هورمونها و هم از طریق مستقیم باعث عوارض قابل توجهی می‌‌شوند.

از این داروها که در کنترل درد زانو استفاده می‌‌شوند می‌‌توان به ایبوپروفن، دیکلوفناک، پیروکسیکام، کتورولاک، مفنامیک اسید، ایندومتاسین، ملوکسیکام، ناپروکسن، اتودولاک و سلکسیب اشاره کرد.

عوارض داروهای خوراكی

 زخم معده عارضه اولیه و اصلی این داروهاست. مصرف بی‌رویه داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی به خصوص ایبوپروفن و آسپرین باعث ایجاد زخم و التهاب در جداره داخلی معده شده و موجب درد‌‌های شدید معده، فراهم آمدن زمینه ایجاد عفونت‌‌های معده، کاهش جذب ویتامین‌‌ها و املاح به دلیل کاهش اسیدیته معده و کاهش تولید فاکتور داخلی موثر بر جذب ویتامین B12، ایجاد خونریزی‌‌های معده‌ای و گوارشی و بروز کم خونی‌‌ها می‌‌شود.

آسیب‌های کبدی و کلیوی از دیگر عوارض مسکن‌‌ها می‌‌باشد. دفع استامینوفن از راه کبد است و ممکن است در دوزهای بالا باعث ایجاد آسیب‌‌های جدی به کبد شود، اما دفع مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن، ناپروکسن و بسیاری از مسکن‌های دیگر از راه ادرار و توسط کلیه‌هاست.

در موارد معدودی این مسکن‌ها می‌توانند باعث آسیب ناگهانی یا تدریجی به کلیه‌ها و کاهش عملکرد آنها شوند. بیماری‌های دیابت، افزایش فشارخون یا مشکلات کلیوی (سابقه سنگ‌کلیه) از موارد احتیاط در مصرف این مسکن‌‌ها می‌‌باشند...

برای خواندن بخش دوم -درمان های دارویی در زانو درد- اینجا کلیک کنید.