دکتر محمد علیمرادی؛ دکترای داروسازی، دانشجوی دکترای تخصصی تغذیه، عضو تحریریه دنیای سلامت
کیفیت رابطه جنسی
اختلالات جنسی بیشتر به شکل کاهش میل جنسی رایج هستند هرچند که در بعضی از افراد این اختلال به صورت افزایش بیمارگونه میل جنسی هم ممکن است بروز نماید. علاوه بر بیماریهای مختلفی که می‌توانند موجب اختلالات جنسی گردند یکی از عوامل تاثیرگذار بر میزان تمایلات و سلامت جنسی، داروها هستند.
سردمزاجی ممکن است یکی از عوارض ناخواسته برخی از داروها باشد و متقابلا داروهایی وجود دارند که جهت درمان سردمزاجی و افزایش تمایلات جنسی و رفع اختلالات آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. این عارضه ناشی از داروها گاها خفیف بوده و بروز نمی‌کند اما ممکن است به دلیل اینکه عوامل دیگر مانند افزایش سن، آب و هوا، فصول سال، تغذیه و مصرف مواد غذایی و سایر عوامل با آن همزمان شوند و اثرات آن را تشدید کنند این عارضه خود را نمایان کند. برخی از داروها مستقیما اثرات شدیدی بر تمایلات جنسی داشته و موجب اختلالات جنسی می‌شوند.
داروهایی که باعث کاهش میل جنسی می‌شوند
این داروها شامل دسته‌های دارویی متفاوتی است و ممکن است تعداد زیادی از بیماران مصرف‌کننده را در بر گیرد. البته تمام افراد مصرف کننده این داروها لزوما دچار اختلالات جنسی نمی‌شوند ولی ممکن است این عارضه جانبی برای تعدادی از مصرف‌کنندگان ایجاد شود. در اینجا دو گروه از این داروها براساس اختلالی که در مردان و زنان ایجاد می‌کنند و در نهایت منجر به سردمزاجی و کاهش تمایلات جنسی می‌شوند را بررسی می‌کنیم.
داروهایی که سبب اختلال در انزال و کاهش تولید اسپرم می‌شود
گروه اول داروهایی هستند که باعث اختلالات جنسی در مردان شده و عملکرد جنسی آنها را مورد تاثیر قرار می‌دهند. این داروها باعث ایجاد اختلال در نعوظ (Erection) و اختلال در انزال و کاهش تولید اسپرم در مردان می‌گردند و عبارتند از:
1-داروهای مورد استفاده در درمان مشکلات اعصاب و روانپزشکی و آنتی سایکوتیک‌ها
شامل دسته‌های دارویی
فنوتیازین‌ها: کلرپرومازین، فلوفنازین، تیوریدازین، تری‌فلوپرازین و پرومتازین
ضدافسردگی‌ها: فلوکستین، سرترالین، پاروکستین، ترازودون، نورتریپتیلین، آمی‌تریپتیلین، کلومیپرامین، دسیپرامین، ایمی‌پرامین، دوکسپین
خواب‌آورها و ضد اضطراب‌ها و آرامبخش‌ها: کلونازپام، دیازپام، اگزازپام، لورازپام، فلورازپام، نیترازپام، كلردیازپوكساید
ضدصرع‌ها: فنی توئین، کاربامازپین، والپروات سدیم، لوتیراستام، فنوباربیتال، کلوبازام، گاباپنتن، لاموتریژین، زونیسامید
2- داروهای قلبی-عروقی و داروهای موثر بر فشار خون
کاپتوپریل، انالاپریل، پروپرانولول، آتنولول، متوپرولول، پیندولول، هیدروکلرتیازید، دیلتیازم، نیفدپین، آمیودارون
3-داروهایی که اثرات متقابل با هورمونهای مردانه ایجاد می‌کنند (آنتی آندروژن‌ها)
فیناستراید، کتوکونازول، اسپیرونولاکتون
4- داروهای مورد استفاده در ریفلاکس، سوزش سر دل، ضد اسیدهاو مشکلات دستگاه گوارش
رانیتیدین، سایمتیدین، متوکلوپرامید
5- داروهای مورد استفاده در درمان اختلالات پروستات و مهارکننده‌های گیرنده الفا آدرنرژیک
پرازوسین، ترازوسین، دوکسازوسین، تامسولوسین
6-داروهای شیمی‌درمانی
سیس پلاتین، کپسیتابین، بلئومایسین، سیکلوفسفامید، دانوروبیسین، فلوروراسیل، جمسیتابین، مرکاپتوپورین، متوتروکسات، پاکلیتاکسل، وینبلاستین، وینکریستین، اگزالی پلاتین، مکلورتامین، آیداروبیسین، کربوپلاتین
7- داروهای کاهش دهنده‌های کلسترول و استاتین‌ها و داروهای موثر بر چربی خون
آتورواستاتین، سیمواستاتین، فلوواستاتین، لوواستاتین،کلوفیبرات،
8- داروهای ضد ایدز
ایندیناویر، ساکیناویر، آمپرناویر، نویراپین، رلپیویرین، استاودین، دیدانوزین، لامیوودین
9- مواد اعتیاد آور و مخدرها
سیگار، الکل، مورفین، کدئین، هیدروکدون، اکسی کدون، ماری جوانا، هرویین، ، کوکایین
داروهایی که سبب اختلالات جنسی در زنان می‌شود
گروه دوم شامل داروهایی است که باعث اختلالات جنسی در زنان و کاهش تمایلات آنها می‌گردند.
عملکرد و میزان تمایل جنسی زنان با مسائل مربوط به سلامت جسمانی و روانی، عدم وجود اختلالات هورمونی و مشکلات زنانه ارتباط قوی‌تری دارد. برخی از داروهای مورد استفاده در زنان باعث کاهش لذت جنسی و به طبع آن سردمزاجی می‌شوند که این اثر را از طریق اختلال لغزنده‌سازی واژن در خانم‌ها و ایجاد درد هنگام نزدیکی ایجاد می‌کنند و عبارتند از:
داروهایی که باعث کاهش ترشحات و خشکی مخاطات می‌شوند و دارای خاصیت آنتی کولینرژیک هستند
ضد افسردگی‌ها: فلوکستین، سرترالین، پاروکستین، ترازودون، نورتریپتیلین، آمی‌تریپتیلین، کلومیپرامین، دسیپرامین، ایمی‌پرامین، دوکسپین
داروهای مجاری ادرای و ضد اسپاسم‌ها: اکسی بوتینین، تولترودین
آنتی هیستامین‌ها: دیفن هیدرامین، كلرفنیرامین، كلماستین، پرومتازین، هیدروكسی زین، استمیزول، میزولاستین، لوراتادین، ستیریزین، فكسوفنادین، كتوتیفن، سایر داروهای آنتی کولینرژیک: هیوسین، دیسیکلومین، آتروپین، گلیکوپیرولات، مت اسکوپولامین، پروپانتیلین
داروهای ضد حاملگی و موثر در اختلالات هورمونی و بیماریهای زنان
قرص‌های HD وLD و DE، تری فازیک، مدروکسی پروژسترون، سیپروترون، لوونورژسترول، بروموکریپتین مواد اسپرم کش حاوی نانوکسینول،
داروهای مورد استفاده در درمان نازایی و سرطان پستان
تاموکسیفن
درمان اختلالات جنسی
درمان اختلالات جنسی و سردمزاجی با استفاده از داروهای سنتتیک، گیاهی و مکملهای غذایی، توصیه‌های طب سنتی و تغذیه‌ای صورت می‌گیرد. داروهای گیاهی و صناعی ساخته شده تا حدودی در رفع اختلالات جنسی می‌توانند موثر باشند ولی مسئله مهم در درمان اختلالات جنسی این است که اگر فرد دچار نقایص جسمی و بیماریهای ناتوان کننده نیست باید با رفع عامل زمینه‌ای (که معمولا شامل مشکلات روانی و عاطفی است) این اختلالات را بهبود بخشید.
داروها و مکملهای موثر بر افزایش میل جنسی و کاهش سرد مزاجی عبارتند از
داروها
داروهای سیلدنافیل، تادالافیل، یوهمبین، دی هیدرو اپی‌آندوسترون، تیبیولون(داروی تیبولون که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان پوکی استخوان تایید شده است، باعث افزایش میل جنسی نیز می‌گردد)
داروهای گیاهی مانند قطره خوراکی گل سرخ، کپسول‌های جین سینگ و....
مکمل‌ها
مکملهای ویتامینه و املاح و سایر مواد مغذی موثر بر سلامت و توان جنسی عبارتند از ویتامینE، اسید فولیک، ویتامین C، ویتامین‌های گروه B، ویتامین A، ویتامین D و املاح سلنیوم، روی، منیزیم، کلسیم، اسیدهای چرب ضروری.
استفاده از هر دارو جهت رفع اختلالات جنسی و بهبود آن باید زیر نظر پزشک و با مشاوره داروساز باشد زیرا ممکن است عوارض جانبی داروها و تداخلات دارویی آنها با سایر داروهای مصرفی باعث ایجاد مشکلات جدی شود.
