زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه زندگی آنلاین- گروه پزشك امروز

داروهای مدر در ورزشكاران معمولا برای كاهش وزن یا متاسفانه گمراه كردن آزمایش دوپینگ مصرف می‌‌شوند.

بر اساس آمارهای جهانی متاسفانه تعداد زیادی از ورزشكاران از این مواد سوءاستفاده می‌كنند. در سال‌های گذشته پاسخ آزمایش چندین نفر از ورزشكاران ایرانی به دلیل استفاده از داروهای مدر مثبت شد كه منجر به محرومیت ایشان گردید. حتما به ورزشكاران توصیه كنید كه در صورت الزام و اجبار مصرف این دارو برای مشكلات پزشكی، قبلا مجوز و معافیت درمانی استفاده از آن را كسب نمایند.

برابر با بند 2-1 آیین‌نامه آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ تخلف و استفاده از داروهای مدر، دوپینگ محسوب می‌شود. داروهای مدر جزء مواد ممنوعه دوپینگ تحت سرفصل مواد مدر و عوامل پوشاننده محسوب شده است.

در صورت اثبات مصرف داروهای مدر توسط ورزشكار، در صورتی كه ورزشكار برای اولین بار دوپینگ كرده باشد دو سال و در صورتی كه برای بار دوم دوپینگ كرده باشد برای همیشه از ورزش قهرمانی و حضور در مسابقات محروم می‌گردد.

داروهای مدر چیست و برای چه استفاده می‌شود؟

همان‌طور كه از اسم این مواد مشخص است داروهایی هستند كه تولید و دفع ادرار را زیاد می‌كنند. این داروها در درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها و اختلالات مورد استفاده قرار می‌گیرند كه مهم‌ترین آنها عبارت است از: ادم ناشی از نارسایی احتقانی قلب، اختلالات كبدی مانند سندرم نفروتیك و نارسایی مزمن كلیه، اختلالات كبدی مانند سیروز ادم حاد ریه، پرفشاری خون، كاهش حاد سدیم خون (هایپوناترمی) افزایش مزمن پتاسیم خون (هایپر كالمی)، افزایش حاد كلسیم خون (هایپر كلسمی) و…

علت آنكه مدرها توسط برخی ورزشكاران مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد چیست؟

همان‌طور كه می‌دانید در بسیاری از رشته‌های ورزشی رقابت‌ها و مسابقات بر اساس تقسیم‌بندی وزنی صورت می‌گیرد لذا ورزشكاران برای كاهش وزن خود از این داروها سوءاستفاده كرده و از طریق از دست دادن سریع مایع بدن، وزن خود را كاهش می‌دهند.

آیا به غیر از كاهش مایعات بدن دلیل دیگری برای سوءاستفاده از این داروها وجود دارد؟

بلی، وقتی مقدار ادرار و دفع آن زیاد شود غلظت ادرار كاهش یافته و ادرار رقیق می‌شود لذا احتمال جداسازی و تفكیك و تشخیص سایر داروهایی كه ورزشكار برای دوپینگ استفاده كرده كاهش می‌یابد. بنابراین دلیل دیگر سوءاستفاده از این داروها استفاده از خاصیت پوشانندگی این مواد از طریق رقیق كردن ادرار به منظور گمراه كردن آزمایش كنترل دوپینگ است.

آیا روش دیگری برای كاهش وزن وجود ندارد كه ورزشكاران چنین راهی را انتخاب می‌كنند؟

روش‌های بسیاری وجود دارد كه البته پرزحمت و طولانی است اما به سلامت ورزشكار لطمه نمی‌زند. اگر ورزشكار برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشد می‌تواند با راهنمایی پزشك و استفاده از طراحی و انجام رژیم‌های غذایی مناسب و تمرینات هوازی و چربی‌سوز وزن خود را به‌تدریج و بدون آنكه به سلامتی خود ضربه بزند كاهش دهد و آن را به روزهای آخر قبل از مسابقات موكول نكند.

اگر ورزشكاران و مربیان آنها چنین برنامه‌ای نداشته باشند در چنین وضعیتی در حالی كه فقط چند روز به مسابقه باقی است علاوه بر تحمل اجباری اضطراب و نگرانی اضافه وزن به سمت راه‌های غیراصولی و غیرعلمی خواهند رفت و ورزشكاران چاره‌ای نخواهند داشت كه وزن خود را با استفاده از كاهش مایعات بدن كاهش دهند.

كاهش مایعات بدن از طریق داروهای مدر یا سونا چه عوارضی دارد؟

كم‌آبی بدن مهم‌ترین عارضه است. اگر كم‌آبی بدن 2 تا 3 درصد وزن بدن باشد عملكرد ورزشی 16 تا 33 درصد كاهش پیدا می‌كند و اگر به 5 درصد برسد باید بستری شده و با استفاده از سرم‌های خوراكی و یا تزریقی تحت درمان قرار گیرد.

بنابراین كاهش آب بدن اولا باعث كاهش عملكرد ورزشی می‌شود یعنی ورزشكار قادر نخواهد بود در حد ایده‌آل مسابقه دهد و دوم آنكه اگر میزان كم‌آبی حدود 5 درصد باشد لازم است سرم درمانی كند كه استفاده از سرم و هر گونه تزریق داخل وریدی از ابتدای سال 2005 میلادی دوپینگ محسوب می‌شود.

به هر صورت منظور آن است كه كاهش وزن از راه كاهش آب بدن هم باعث افت عملكرد ورزشكار شده و احتمال دوپینگی شدن آن را افزایش دهد.

عوارض جانبی داروهای مدر

مهم‌ترین عوارض جانبی داروهای مدر عبارتند از: كم‌آبی بدن، كاهش حجم خون، كرامپ‌های عضلانی، افزایش فشار خون ارتواستاتیك و این عوارض می‌توانند جزئی بوده و یا به حدی جدی خطرناك باشند كه زندگی را به خطر بیندازند و باعث مرگ شوند.

درباره كم‌آبی توضیح داده شد كه باعث كاهش عملكرد می‌شود و اگر زیاد باشد باعث بستری شدن می‌شود و اگر بیشتر از 10 درصد شود می‌تواند باعث مرگ هم بشود. كاهش حجم خون باعث افزایش ضربان قلب و عملكرد دستگاه قلبی عروقی می‌شود لذا خون به‌خوبی و در مواقع لازم به اعضای حیاتی نمی‌رسد لذا اكسیژن و مواد غذایی به این بافت‌ها نمی‌رسد و احتمال بروز اتفاقات ناگوار زیاد می‌گردد.

كاهش حجم خون باعث فشار خون ارتواستاتیك می‌شود یعنی فشارخون در حالت خوابیده و ایستاده متفاوت است لذا این تغییر فشار خون در وضعیت‌های فیزیكی متفاوت علاوه بر كاهش توانایی و عملكرد می‌تواند خود عامل مشكلات جدی‌تر باشد.

مساله دیگر آن است كه وقتی فردی از طریق تعریق مثلا در سونا و یا استفاده از داروهای مدر مایعات بدن خود را از دست می‌دهد علاوه بر آب مقداری از الكترولیت‌های بدن مانند سدیم، پتاسیم و كلسیم را نیز از دست می‌دهد. وقتی مقدار مایعاتی كه از بدن دفع می‌شود زیاد باشد بدن دچار اختلالات الكترولیتی می‌شود.

احساس خستگی، كوفتگی، گرفتگی‌های عضلانی اولین علایم این اختلالات است و اگر زیاد شود می‌تواند باعث اختلالات انقباضی قلب و آریتمی و حتی مرگ هم بشود.