زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر احمد رضا جمشیدی؛ فوق‌تخصص روماتولوژی

پوكی استخوان فاقد علامت كلینیكی است، زمانی كه فرد علایم پوكی استخوان را بروز دهد، یعنی دچار عوارض این بیماری شده است، كه ممكن است به صورت، كوتاهی قد، كم شدن ارتفاع مهره‌ها، شكستگی‌های میكروسكوپی یا ماكروسكوپی بروز كند.

در شكستگی‌های ماكروسكوپی، بیمار با درد كمر حاد مراجعه می‌كند ولی در شكستگی‌های میكروسكوپی با كمر دردهایی مزمنی كه هیچ علتی نمی‌توان برای آن پیدا كرد، نمایان می‌شود، در این حالت با مراجعه بیمار به پزشك و بررسی تراكم استخوان وی، پوكی استخوان محرز می‌شود.

بنابراین، نمی‌توان برای تشخیص پوكی استخوان، تا مرحله بروز علایم بیماری منتظر ماند، بلكه باید هر چه زودتر اقدام به تشخیص و سپس درمان بیماری نمود.

تشخیص بیماری

در تشخیص پوكی استخوان، پیشرفت‌های زیاد انجام شده است در سال‌های قبل، تشخیص پوكی استخوان با استفاده از روش‌های رادیوگرافی انجام می‌گرفت، در بررسی با مشاهده كاهش ارتفاع مهره‌ای، لوسنت شدن جسم مهره (قسمت جسم مهره كاملا تیره و سیاه می‌شود).

اطراف مهره‌ها، به دلیل سیاه شدن جسم مهره، به صورت دنس و برجسته، نمایان می‌شود. این علایم زمانی ظاهر می‌شود كه 30 درصد تراكم استخوان از دست رفته باشد، كه در این حالت، كاملا پوكی استخوان بروز كرده است. بنابراین با استفاده از روش‌های رادیوگرافی، می‌توان بیماری را به خوبی تشخیص داد، ولی تشخیص در مرحله‌ای است كه پوكی استخوان كاملا پیشرفت كرده است.با استفاده از این روش، نمی‌توان میزان پوكی استخوان را دقیقا تعیین كرد، فقط می‌دانیم كه میزان پوكی بیش از 30 درصد است.

بیوپسی استخوان

استفاده از این روش نیز در سال‌های قبل انجام می‌گرفت، همان گونه كه می‌دانیم، بیوپسی از بال استخوان ایلیاك انجام می‌شود، كه این روش، با جراحی باز و یا با استفاده از دریل‌های مخصوص قابل انجام است.استفاده از روش بیوپسی، روش دقیق برای تعیین میزان پوكی استخوان است ولی استفاده از این روش، نه تنها روش تهاجمی است، بلكه نیازمند مهارت كافی پاتولوژیست است.همچنین استفاده از این روش، به دلیل تهاجمی بودن آن، قابل تكرار نیست.

سنجش تراكم استخوان

امروزه استفاده از روش  Bone Densitometryبه وسیله Dual energy x-Ray absorbsiometry (Dexa)a

روشی مناسب جهت تعیین تراكم استخوان است. این روش غیرتهاجمی است كه علی‌رغم استفاده از اشعه ایكس، میزان استفاده از این اشعه بسیار ناچیز است. میزان اشعه ایكس در 100 نوبت دانسیتومتری به اندازه اشعه ایكسی است كه در یك عكس قفسه سینه به فرد می‌رسد، یا به اندازه‌ای كه به مدت یك ساعت در معرض اشعه نورخورشید قرار گرفته باشد.

مزایای استفاده از این روش، دقت بالا و قابل تكرار بودن آن است. حساسیتی حدود 90 درصد دارد، كه امروزه به عنوان استاندارد طلایی پوكی استخوان توسط سازمان بهداشت جهانی پذیرفته شده است.

سنجش تراكم استخوان در چه قسمت‌هایی قابل انجام است؟

سنجش تراكم استخوان، در قسمت‌های مختلف بدن قابل انجام است. ظرف مدت چهار دقیقه می‌توان سنجش استخوان لگن و گردن فمور را انجام داد.

در حال حاضر اندازه تراكم استخوان در مچ دست و تمام قسمت‌های بدن نیز  انجام می‌شود. ولی محل‌هایی كه به عنوان استاندارد تشخیص پوكی استخوان پذیرفته شده، ستون فقرات كمری و استخوان ران است كه به عنوان استاندارد سنجش تراكم استخوان شناخته شده است و با اندازه‌گیری تراكم استخوان این دو قسمت، می‌توان برآیندی از كل بدن را به دست آورد.

در بیماران روماتیسمی یا افرادی كه به علل مختلف دچار شكستگی‌های مكرر مچ دست می‌شوند، سنجش تراكم استخوان مچ دست كمك كننده خواهد بود. سنجش تراكم استخوان تمام بدن اطلاعات بیشتری را برای تشخیص پوكی استخوان نشان نمی‌دهد و چندان ضروری نیست. اغلب این نوع اندازه‌گیری، در مطالعات تحقیقاتی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در مواردی نظیر بررسی چربی بدن نیز ممكن است مورد استفاده قرار گیرد...

برای خواندن بخش دوم- تشخیص استئوپروز- اینجا کلیک کنید.