زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر علی اكبر ولایتی؛ فوق تخصص عفونی اطفال

داروهای آنتی‌بیوتیك كه طی سال‌های گذشته برای مصارف بالینی عرضه شده‌اند، در نهایت با مقاومت دارویی روبرو شده و پاسخ صنایع داروسازی در برابر این مسأله ساخت آنتی‌بیوتیك‌های جدید بوده است. در سال‌های اخیر، با توجه به بروز مقاومت‌های میكروبی در چهار زمینه نیاز مبرم به داروهای جدید وجود داشته اشت:

1- داروهای موثر بر باكتری‌های گرم مثبت مقاوم شامل استافیلوكوك‌های مقاوم به متی‌سیلین، انتروكوك‌های مقاوم به وانكومایسین و پنوموكوك‌های مقاوم 2- داروهای موثر بر باسیل‌های گرم منفی مقاوم مسؤول عفونت‌های بیمارستانی به ویژه سودومونا و اسینتو باكتر 3- داروهای موثر بر موارد مقاوم سل (MDR و XDR) 4- داروهای موثر بر عفونت‌های قارچی به خصوص آسپرژیلوس و موكورمایكوز از داروهای شاخص گروه اول می‌توان از Daptomycin, Quinupristin – Dalfopristin Dalbavacin و Linezolid نام برد. Linezolind داروی جدیدی است كه تقریبا همه پاتوژن‌های گرم مثبت مهم را پوشش می‌دهد و به علت مكانیسم عمل منحصر به فرد با سایر آنتی‌بیوتیك‌ها مقاوت مقاطع ندارد.

خصوصا تاثیر این دارو بر انتروكوك‌های مقاوم به وانكومایسین، استافیلوكوك‌های مقاوم به متی‌سیلین و استافیلوكوك‌های با مقاومت متوسط به وانكومایسین، بسیار مهم و قابل توجه است. با این وجود نقطه ضعف مهم این دارو باكتریواستاتیك بودن آن است.

در مقابل Quinupristin-dalfopristin اگرچه باكتریوسید است، برخلاف پوشش مطلوب طیف وسیعی از كوكسی‌های پاتوژن گرم مثبت، به طور ذاتی بر روی انتروكوك فكالیس بی‌اثر است.

Daptomycin آنتی‌بیوتیك جدیدی از گروه لیپوپپتیدها بوده كه بر علیه طیف وسیعی از گرم مثبت‌ها از جمله MRSA و VRE موثر است. كارآیی آن در درمان عفونت‌های شدید پوست و بافت نرم و باكتریمی استافیلوكوكی واندوكاردیت مورد تایید FDA قرار گرفته ولی در درمان عفونت‌های ریوی كارآیی ندارد.

داروی دیگری كه در سال 2007 مورد تایید FDA قرار گرفت، Dalbavancin می‌باشد كه همانند وانكومایسین و تیكوپلانین یك گلیكوپپتید بوده، طیف وسیعی از پاتوژن‌های گرم مثبت را پوشش می‌دهد و جز اینكه به علت نیمه عمر طولانی به صورت هفتگی تجویز می‌شود مزیت دیگری ندارد.

از داروهای گروه دوم می‌توان از Tigecycline، Ertapenem و Prulifloxacin نام برد. Tigecycline آنتی‌بیوتیك وسیع‌الطیفی است كه علاوه بر تاثیر بر MRSA و VRE و پنوموكوك‌های مقاوم، بر باسیل‌های گرم منفی تولیدكننده بتالاكتامازهای وسیع‌الطیف (ESBL) مانند اسینتوباكتر بومانی موثر است. با این حال، دارو بر روی پاتوژن‌های مهمی مانند پروتئوس و سودومونا موثر نبوده و بی‌ضرر بودن و كارآیی آن در افراد زیر 18 سال به اثبات نرسیده است. Ertapenem از خانواده كارباپنم‌هاست كه بر طیف وسیعی از میكروب‌ها موثر است، گرچه برخلاف ایمنی پنم و مروپنم فعالیت محدودی بر میكروب‌های بیمارستانی مانند سودومونا واسینتوباكتر دارد و لذا بیشتر جهت عفونت‌های اكتسابی از جامعه مناسب است. مزیت این دارو نحوه مصرف آن است كه به صورت روزانه و به هر دو شكل وریدی و داخل عضلانی قابل استفاده است.

Prulifloxacin كینولون جدیدی است كه علاوه بر تاثیر خوب بر باسیل‌های گرم منفی (مانند سودومونا)، بر پنوموكوك، هموفیلوس آنفلوآنزا و موراكسلا نیز موثر بوده است، لذا در درمان عفونت‌های ادراری و تنفسی و خصوصا حملات بدتر شدن برونشیت مزمن قابل استفاده است زیرا در بافت ریه نفوذ خوبی داشته و علاوه بر خاصیت ضدمیكروبی، یك ایمونومدولاتور نیز می‌باشد.

فلوئوروكینولون‌های جدید همچنین در درمان موارد مقاوم سل نیز مورد توجه می‌باشند كه از این میان می‌توان به Maxifloxacin، Gatifloxacin و TBK613 (در حال بررسی) اشاره كرد.

نیتروایمیدازوپیران گروهی از داروهای تحت بررسی شامل PA-824 و OPC-67683 می‌باشد كه از نظر ساختمانی شبیه به مترونیدازول هستند و امید است برعلیه مایكوباكتریوم توبر كولوزیس موثر باشند.

سایر داروهای در حال بررسی و امیدبخش در درمان سل شامل، دی‌آمین‌ها (SQ109) و پیرول‌ها (LL3858) می‌باشند. نكته قابل توجه هزینه سرسام‌آور ساخت داروهای جدید ضدسل است. یك دوره درمان استاندارد سل تنها 11 دلار هزینه دارد، در حالی كه ساخت یك داروی جدید موثر در درمان سل بین 115 تا 240 میلیون دلار تمام خواهد شد.

داروهای ضدقارچ جدید یا در حال بررسی عبارتند از: Micafungin، SPK-843 و تری آزول‌های جدید.

Micafungin از خانواده echinocandin (مانند Caspofungin) بوده و اگرچه در خط اول درمان عفونت‌های قارچی نیست، ولی عوارض كمتری نسبت به آمفوتریسین B دارد. SPK-843 یك Polyene است كه در مقایسه با Micafungin و آمفوتریسین B (معمولی و لیپوزومال) تاثیر بهتری بر آسپرژیلوس داشته و عوارض كلیوی كمتری دارد.

ازتری آزول‌های جدید می‌توان از Isavuconazole نام برد كه مراحل انتهایی آزمون بالینی در درمان آسپرژیلوس را می‌گذراند و برخلاف وریكونازول كه بر خانواده موكوراسه بی‌اثر است، بر Zigomycete موثر بوده و تاثیر آن در درمان كاندیدیازیس بیشتر از ایترا كونازول و وریكونازول می‌باشد.

در مجموع به نظر می‌رسد هر چند، طراحی و ساخت آنتی‌بیوتیك‌های جدید نیازی غیرقابل اجتناب می‌باشد، توجه به این نكته ضروری است كه در صورت نبود مدیریت صحیح در مصرف این داروها، مقاومت میكروبی در برابر این عوامل نیز به زودی رخ خواهد داد.