دكترمحمدعلی نیلفروش زاده؛ متخصص پوست و مو، دانشیار پوست دانشگاه علوم پزشكی تهران، رئیس مركز تحقیقات پوست
نمک آلومینیوم «آلومینیوم کلرهیدرات» ماده فعال ضد عرقها ست. مکانیسم اثر بخشی این ضد عرقها بلوک فیزیکی ترشح عرق یا مهار شیمیایی غدد عرق و یا هر دو آنهاست. غالبا پوست سد دفاعی موثری در جلوگیری از جذب آلومینیوم است اگر چه در این مورد مقالات چاپ شده بسیار کمی وجود دارد.
وسیله اندازه گیری جذب آلومینیوم از سطح پوست دستگاه رادیوتریسر آلومینیوم است که نشان میدهد جذب موضعی آلومینیوم کلرهیدرات نشاندار شده باعث ترشح آلومینیوم در ادرار میشود. اگر چه فقط درصد 012/0 آلومینیوم مصرف شده جذب شده است ولی دکتر Exley نشان داده که جذب پوستی آلومینیوم در مقایسه با سایر موارد جذب آلومینیوم بسیار ناچیز است. تطبیق این نتیجه گیری با Case report یک بیمار چاپ شده در مجله Green مشکل است. در مجله Green نشان داده که سطح پلاسمایی آلومینیوم در خانمی که به مدت 4 سال ضد عرق حاوی آلومینیوم مصرف کرده است، حدودM 4 بوده است که با سطح نرمال پلاسمایی (M 3/0-1/0) متفاوت بوده است.
در این گزارش سطح بالای پلاسمایی باعث شک شده است ولی بسیاری از سوالات پاسخ داده نشده است. به عنوان مثال جذب پوستی آلومینیوم آیا صرفا به دلیل مصرف ضد عرق حاوی آلومینیوم بوده است و آیا در تمام افراد نرمال سطح پلاسمایی >4/0 میباشد. واضح است این سطح بالای پلاسمایی در این بیمار غیر معمول است و ممکن است به دلیل بالای جذب پوستی یا احتباس آلومینیوم جذب شده در پلاسماباشد.
شواهدی مبنی بر جذب بالای پوستی وجود ندارد. بیمار مقدار زیادی از ضد عرق را استفاده نکرده است. ضد عرق فقط در ناحیه زیر بغل به کار رفته و در ناحیه پوستی دچار التهاب یا زخم مصرف نشده است. قبل از این 4 سال که بیمار ضد عرق استفاده کرده هیچ محصول مشابه دیگری طی 39 سال زندگیش مصرف نکرده بوده.
این مطالعه نشان داده که پوست بیمار از یک طرف نسبت به آلومینیوم حساس بوده و با مصرف روزانه ترکیبات حاوی آلومینیوم غیر حساس نشده است.
پوست هر فرد ساختار متفاوتی دارد و این ساختار با افزایش سن نیز تغییر میکنند و هر ترکیبی که خاصیت لیپوفیلیک (چربی دوست) بیشتری داشته باشد میتواند باعث تسهیل جذب آلومینیوم مثل یک مغناطیس شود.
سطح بالای پلاسمایی آلومینیوم در بیمار ذکر شده به دلیل وزن مولکولی بالای آن است که نتوانسته به ذرات ریز تبدیل و توسط کلیه دفع شود، بنابراین با سرعت آهستهتری در بافت تعویض میشود.
و این مسئله در مدت زمان تماس با ضد عرقها افزایش پیدا کند، بتدریج آلومینیوم پلاسما افزایش پیدا کرده و غلظت پلاسمایی آن بدلیل اتصال مولکولهای با وزن بالا محدود میشود. مشاهدات نیز نشان داده است که ترشح آلومینیوم نشاندار 4 ماه قبل از نرمال شدن غلظت پلاسمایی AL، به وضعیت نرمال برگشت میکند و این بدلیل همان خرد شدن مولکول آلومینیوم است.
استفاده معمول از یک ضد عرق میتواند باعث افزایش سطح آلومینیوم حتی بیشتر از بیمارانی که هیدروکسید آلومینیوم برای درمان dyspepsia (اختلالات گوارشی)، یا بیماران که تحت همودیالیز نگهدارنده هستند یا بیمارانی که در محیط کار در عرض آلومینیوم هستند ایجاد کند. علائم درد استخوان و ضعف با افزایش سطح آلومینیوم پلاسما در ارتباط است ولی جالب است که بیمار هیچ نشانه ای از علائم نورولوژیک ناشی از سطح آلومینیوم پیدا نکرد.(از جمله آنسفالوپاتی یا اختلالات شناختی)
علت درد استخوان میتواند آزاد سازی آلومینیوم استخوان به پلاسما باشد و علت ضعف، تجمع آلومینیوم در عضلات است. ممکن است بیمار با سطح آلومینیوم مستعد اختلالات نورولوژیک شود.
وقتی دکتر exely اولین بار اثرات و عوارض ضد عرقهای حاوی آلومینیوم را بررسی میکرد بیشتر از تنفس آثروسلهای ضد عرق نگران بود ولی امروزه میدانیم که جذب پوستی آلومینیوم نه تنها ممکن است بلکه بسیار مهم میباشد.
بنابراین باید از در معرض قرار گیری در برابر آلومینیوم مراقب بود به عنوان مثال چه تعدادی از ما در تماس با آلومینیوم ناشی از کشیدن تنباکو و یا سایر آلایندههای محیطی هوا مثل 2.5s PM هستیم؟
از طرفی آلومینیوم میتواند باعث بروز اختلالات التهابی مثل بیماری Crohn و یا سایر بیماریهای التهابی شود. و حتی میتواند محیط نوعی از باکتری به نام Al- siderphore complex فراهم کند. بنابراین مراقبت از تماس پوستی با آلومینیوم بسیار حیاتی است که شانس بروز بیماریهای مزمنی مثل آلزایمر را در آینده کم کنیم. با توجه به اینکه مطالعات کافی در این زمینه انجام نگرفته منطقی است که در استفاده مداوم از این ترکیبات احتیاط کنیم و یا از جایگزینهای گیاهی استفاده کنیم.