تحریریه پزشك امروز
كلیه‌ها كجا هستند؟
در بدن شما دو كلیه به اندازه‌ای حدود یك مشت بسته در دو طرف ستون فقرات و زیر قفسه سینه وجود دارند. این دو عضو با مجراهایی به نام حالب به مثانه در پایین شكم متصل می‌شوند. از بزرگ‌ترین رگ‌های بدن یعنی سرخرگ آئورت و سیاهرگ اجوف كه به قلب وصل می‌شوند دو شاخه به داخل كلیه‌ها می‌رود تا خون در كلیه‌ها بچرخد و تصفیه شود.
كلیه چه كاری در بدن شما انجام می‌دهد؟
در بدن شما 5 تا 6 لیتر خون وجود دارد و با هر ضربان قلب 120 سی‌سی از آن وارد هر كلیه می‌شود. در مجموع كل خون بدن روزی 40 بار وارد كلیه‌ها می‌شود و پس از تصفیه از آنها خارج می‌شود. یعنی روزانه 200 لیتر خون در كلیه‌ها تصفیه می‌شود! اما این همه‌ی كار كلیه‌ها نیست.
كلیه‌ها چگونه كار خود را انجام می‌دهند؟
رگی كه وارد كلیه می‌شود به میلیون‌ها مویرگ كوچك تقسیم می‌شود و هر كدام از آنها در انتها به شكل كلافی كوچك درمی‌آیند. مجرایی در انتهای بسته خود این كلاف عروقی را در بر گرفته تا آب و مواد زائد را از آن بیرون بكشد.
ادامه مجرا نیز كنار این كلاف عروقی ادامه می‌یابد تا طی عملیاتی پیچیده مواد زائد را از خون بگیرد و املاح بدن را تنظیم كند. در ادامه این مجاری بهم متصل شده و در میانه كلیه به هم می‌رسند و ادرار (همان آب اضافی به همراه مواد زائد و املاح اضافی) را از كلیه خارج می‌كنند. ادرار از حالب‌ها به مثانه می‌رسد و در آنجا جمع می‌شود تا به موقع دفع شود.
حتما می‌دانید كه مهمترین وظیفه كلیه چیست: دفع مواد زائد و آب اضافی از بدن. این خود وظیفه مهمی است زیرا اگر كلیه‌ها كار نكنند آب اضافی در بدن می‌ماند و به قلب فشار می‌آورد. از طرفی مواد زائد و نمك مشكلات كشنده‌ای به وجود می‌آورند.
اما كلیه‌ها وظایف مهم دیگری نیز دارند:
در كلیه علاوه بر این میلیون‌ها واحدهای كوچك تصفیه، سلول‌هایی وجود دارند كه هورمون اریتروپوتینین ترشح می‌كنند كه در ساخته شدن خون نقش دارند همچنین كلیه در تنظیم فشارخون و ساخت فرم فعال ویتامین D نیز نقش دارد.
- دفع بعضی داروها و سموم از خون
- ترشح هورمون‌هایی كه در تنظیم فشار خون نقش دارند.
- فعال كردن ویتامین د كه در سالم و قوی شدن استخوان‌ها نقش دارد.
- ترشح هورمونی كه باعث تولید گلبول‌های قرمز خون می‌شود و از كم خونی جلوگیری می‌كند.
پس كلیه‌های شما فقط وظیفه دفع مواد زائد و آب از طریق ادرار را ندارند. با نگاهی به این وظایف می‌توانید حدس بزنید كه از كار افتادن كلیه‌ها چه مشكلاتی در بدن شما می‌تواند ایجاد كنند.
چه چیزهایی سلامت كلیه‌ها را به خطر می‌اندازد؟
- فشارخون بالا
- دیابت (مرض قند)
- عفونت‌های مكرر ادراری
- بیماری قلبی
- برخی داروها
- سن بالا
- سیگار
- كمبود شدید آب بدن
- سنگ كلیه
- انسداد مجاری ادراری
- برگشت ادرار از مثانه به كلیه
- عفونت‌های شدید
- بیماری‌های سیستم ایمنی بدن
- وزن بالا
- ورزش سنگین
- سرطان‌ها
- بیماری‌های مادرزادی
- برخی مواد شیمیایی
- برخی داروهای رادیولوژی
...
بدون كلیه‌ها
بدون كلیه‌ها نمی‌توانیم مدت زیادی زنده بمانیم. اگر كلیه‌ها از كار بیفتند باید كار آنها با دستگاه دیالیز به طور مدام جبران شود و یا پیوند كلیه انجام شود.
چگونه سلامت كلیه‌هایتان را حفظ كنید؟
- آب بنوشیم.
- ورزش كنیم.
- بدون تجویز پزشك از داروها استفاده نكنیم.
- مراقب فشارخون و قندخون خود باشیم.
- عفونت‌های ادراری را جدی بگیریم.
- بدون تجویز پزشك از آنتی‌بیوتیك‌ها و مسكن‌ها استفاده نكنیم.
- بدون آمادگی حركات ورزشی سنگین انجام ندهیم.
- اگر دچار فشارخون هستیم زیرنظر پزشك آن را كنترل كنیم.
- اگر دچار مرض قند هستیم زیرنظر پزشك آن را كنترل كنیم.
- اگر در معرض خطر بیماری كلیه هستیم با پزشك خود مشورت نماییم.
