زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر بیژن صدری زاده؛ متخصص بیماری‌های عفونی

1- سرماخوردگی یك بیماری ویروسی شایع دستگاه تنفسی فوقانی (بینی و گلو) است كه به وسیله بیش از 200 نوع ویروس مختلف ایجاد می‌شود.

بین 1 - 3 روز پس از ورود ویروس به بدن، علائم سرماخوردگی شامل سرفه، عطسه، آبریزش یا گرفتگی بینی و تب خفیف شروع می‌شود.

2- ویروس سرماخوردگی از راه عطسه و سرفه همراه با ریز قطرات مربوط به دهان و بینی در هوا منتشر می‌شود و با واردشدن به دستگاه تنفسی فوقانی افرادی كه در فاصله یك متری بیمار قرار دارند آنها را گرفتار می‌سازد.

سرایت بیماری ممكن است به طور غیرمستقیم نیز از طریق دست زدن با اشیاء آلوده به ترشحات بینی و دهان مبتلایان و تماس دست با بینی، دهان و چشم صورت بگیرد.

3- از آنجا كه سرماخوردگی یك بیماری ویروسی است، آنتی بیوتیك‌ها بر آن اثری ندارند و حتی ممكن است مضر واقع شوند.

ضمناً مصرف آسپیرین در افراد زیر 18 سال كه دارای علائم سرماخوردگی یا آنفلوانزا می‌باشند، به علت خطر ایجاد سندرم ری (آسیب دستگاه عصبی مركزی و كبد) ممنوع است.

4- مبتلایان به سرماخوردگی باید به مدت یك هفته در منزل استراحت كنند و از تماس مستقیم با افراد دیگر اجتناب نمایند.

برای درمان سرماخوردگی معمولاً استراحت، مایعات گرم فراوان، خواب كافی و تغذیه مناسب كفایت می‌كند.

برای تسكین درد می‌توان از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده كرد. شربت سینه در كودكان زیر 5 سال نباید استفاده شود و در بزرگسالان نیز معمولاً ضرورت ندارد.

5- برای پیشگیری از سرماخوردگی واكسن مؤثری وجود ندارد ولی برای جلوگیری از انتشار بیماری به دیگران باید هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی را با دستمال كاغذی تمیز بپوشانند و پس از مصرف آن را دور بیندازند، از روبوسی و دست دادن با افراد دیگر خودداری كنند و شستن مرتب دست ها با آب و صابون را فراموش نكنند.

افراد سالم نیز برای پیشگیری ازسرماخوردگی باید از تماس دست‌ها با دهان، بینی و چشم خودداری كنند و به شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون توجه نمایند.

6- با توجه به اینكه بسیاری از علائم در سرماخوردگی و آنفلوانزا مشترك می‌باشند، تشخیص بین آنفلوانزا و سرماخوردگی به طور بالینی مشكل و بلكه غیرممكن است.

به طور كلی آنفلوانزا بدتر از سرماخوردگی است و در آن علائم عمومی از قبیل تب‌، دردعضلانی (درد بدن)، خستگی مفرط و سرفه خشك شایع‌تر و شدیدترند.

سرماخوردگی معمولاً خفیف تر از آنفلوانزا است. ضمناً آبریزش یا گرفتگی بینی در سرماخوردگی شایع‌تر است.

سرماخوردگی معمولاً به عوارض جدی از قبیل ذات‌الریه، عفونت‌های باكتریال، و یا بستری شدن در بیمارستان منجر نمی‌شود.

7- آنفلوانزا یك بیماری ویروسی دستگاه تنفس است كه در اثر ویروس آنفلوانزا ایجاد می‌شود.

ویروس آنفلوانزا از طریق ریز قطرات دستگاه تنفس به وسیله سرفه و عطسه به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر سرایت می‌كند.

ندرتا" ممكن است انتقال ویروس به طور غیرمستقیم از راه دست زدن به اشیاء آلوده به ویروس و آنگاه تماس دست با چشم، بینی، یا دهان صورت گیرد.

8.- دوره قابلیت سرایت آنفلوانزا از 1 -2  روز قبل از ظاهرشدن علائم بیماری شروع می‌شود و تا 7 روز بعد از بروز علائم ادامه پیدا می‌كند.

دوره نهفتگی آنفلوانزا یعنی از زمان ورود ویروس به بدن تا ظاهر شدن علائم بیماری به طور متوسط 2 روز می‌‌باشد ولی از 1- 4 روز تغییر می‌كند.

9- آنفلوانزا معمولاً به طور ناگهانی شروع می‌شود و مهم‌ترین علائم آن عبارتند از: تب شدید، خستگی مفرط، سردرد، گلودرد، بدن درد، سرفه خشك، گرفتگی یا آبریزش بینی، و بعضاً اسهال و استفراغ كه در كودكان شایع‌تر است.

10- مهمترین عارضه آنفلوانزا پنومونی (ذات‌الریه) است كه ممكن است ویروسی یا باكتریال باشد.

سایر عوارض آنفلوانزا عبارتند از : كم‌آبی بدن، آنسفالیت، میوكاردیت، پریكاردیت، و بدتر شدن بیماری زمینه‌ای از قبیل نارسایی احتقانی قلب، آسم یا دیابت.مشكلات مربوط به سینوس یا گوش نیز ممكن است ایجاد شود.

11- تنها راه پیشگیری از آنفلوانزا استفاده از واكسن است كه در فصل پاییز به كار برده می‌‌شود، ولی راه‌های دیگر پیشگیری نیز وجود دارند كه ممكن است افراد را در برابر آنفلوانزا محافظت كنند. سایر راه‌های پیشگیری كه با رعایت اصول بهداشت فردی ارتباط پیدا می‌‌كنند عبارتند از:

- پوشاندن دهان و بینی با پارچه یا دستمال كاغذی تمیز در هنگام سرفه و عطسه و دورانداختن پس از هربار مصرف.

- شستن مكرر دست‌ها با آب و صابون خصوصاً بعد از سرفه و عطسه

- فاصله گرفتن هر چه بیشتر از بیماران

- در صورت ابتلا به بیماری: ماندن درمنزل ( نرفتن به مدرسه یا محل كار ) و نزدیك نشدن به دیگران

- خودداری از دست زدن به چشم‌ها، بینی یا دهان ( عوامل بیماریزا اغلب از این راه انتشار پیدا می‌كنند.)

12- اغلب افراد مبتلا به آنفلوانزا در ظرف چند روز تا یك هفته خودبه خود بهبود می‌یابند. هر چند سرفه و حالت خستگی ممكن است تا 2 هفته ادامه پیدا كند.

احتمال بروز عوارض، بستری شدن در بیمارستان وخطر مرگ ناشی از آنفلوانزا در افراد بالای 65 سال،‌كودكان و خردسالان، و مبتلایان به بیماری‌های مزمن بیش از سایر افراد است.

بیش از 90 درصد از موارد مرگ مربوط به پنومونی و آنفلوانزا در افراد سالمند اتفاق می‌افتد.

سندرم ری كه دستگاه عصبی مركزی و كبد را گرفتار می‌كند، عارضه نادری است كه در كودكانی اتفاق می‌افتد كه به ویروس آنفلوانزا مبتلا شده و آسپیرین نیز دریافت كرده‌اند.

13- در عین حال كه واكسن آنفلوانزا را می‌توان در كلیه افراد بعد از سن 6 ماهگی مورد استفاده قرار داد، به علت كمبود واكسن در سطح جهانی، معمولاً واكسیناسیون آنفلوانزا سالیانه یك بار در فصل پاییز در یك نوبت برای افراد پرخطر شامل: كودكان 6 تا 23 ماهه، بزرگسالان 65 ساله و بالاتر، و افراد 2 تا 64 ساله ای كه به بیماری‌های مزمن قلبی، ریوی، كلیوی و متابولیك دچارند مورد استفاده واقع می‌شود. هم چنین زنان باردار، ساكنین خانه‌های سالمندان، و كودكان 6 ماهه تا 18 ساله ای كه به طور مزمن تحت درمان با آسپیرین می‌باشند نیز باید همه ساله بر علیه آنفلوانزا واكسینه شوند.

14- واكسن آنفلوانزا عوارض مهمی ندارد ولی بعضاً ممكن است در همان یكی دو روز اول پس از تزریق واكسن، درد یا تورم در محل تزریق، تب خفیف و درد عضلانی بروز كند كه معمولاً در ظرف مدت 2 تا 3 روز خود به خود بر طرف می‌شوند.

15- وجود حساسیت به سفیده تخم‌مرغ، عكس‌العمل شدید قبلی در برابر واكسن آنفلوانزا، كودكان زیر 6 ماه و وجود بیماری تب‌دار از موارد منع تزریق واكسن آنفلوانزا می‌باشند.