دكتر علی اكبر ولایتی؛ فوق تخصص عفونی اطفال
درمان مناسب بیماری‌های عفونی نیاز به دانش و قضاوت بالینی مناسب دارد. عفونت‌های تهدیدكننده حیات مانند باكتریمی، مننژیت باكتریال، سپسیس و یا مالاریای فالسیپارم باید به فوریت درمان شوند و معمولا این درمان، قبل از تشخیص دقیق عامل بیماری خواهد بود. در این حالت داروهای ضدمیكروبی به صورت تجربی انتخاب شده و این عوامل باید بر طیفی از عوامل میكروبی كه احتمالا در ایجاد نشانگان عفونی دخیل می‌باشد موثر واقع شوند. علاوه بر این در برخی شرایط باید از تجویز آنتی‌بیوتیك خودداری نمود و یا، تا تعیین دقیق عامل عفونی، تجویز آن را به تاخیر انداخت.
معایب
در تجویز داروهای ضدمیكروبی باید به خاطر داشت كه هر آنتی‌بیوتیك عوارض خاص خود را داشته و علاوه بر این هزینه‌ای برای بیمار دارد. علاوه بر این آلرژی به آنتی‌بیوتیك‌ها شایع بوده و ممكن است شدید باشد.از آنجایی كه عفونت اضافه شده (Super-infection) گاه بر اثر از بین رفتن فلور طبیعی بدن و جایگزینی گونه‌های مقاوم ایجاد می‌شود، تا آنجا كه ممكن است باید طیف اثر دارو محدود باشد.
آنتی‌بیوتیك‌ها حدود 30 درصد بودجه دارویی بیمارستان‌ها را به خود اختصاص داده‌اند و در حدود 50 درصد موارد، مصرف آنتی‌بیوتیك غیراصولی بوده و هزینه قابل توجهی را به بیمار تحمیل می‌كند. علاوه بر افزایش هزینه، مصرف نابجا و غیرضروری آنتی‌بیوتیك باعث پیدایش گونه‌های مقاوم می‌شود.مقاومت به داروی ضدمیكروبی باعث افزایش عوارض درمان، بالا رفتن خطر مرگ و میر و افزایش هزینه مراقبت‌های درمانی می‌شود. بنابراین با تجویز صحیح آنتی‌بیوتیك‌ها می‌توان از پیدایش مقاومت و انتشار گونه‌های مقاوم جلوگیری نمود و در نتیجه از این عوارض هزینه‌ها كاسته می‌شود.
مقاومت دارویی
باكتریمی و عفونت محل عمل جراحی با استافیلوكوك طلایی مقاوم به متی‌سیلین (MRSA) با مرگ و میر بالاتری نسبت به گونه‌های حساس (MSSA) همراه خواهد بود در موارد باكتریمی انتروكوكی، گونه‌های مقاوم به وانكومایسین سبب افزایش موارد مرگ نسبت به گونه‌های حساس خواهد شد (59 درصد در مقابل 24 درصد) علاوه بر این، مدت بستری در بیمارستان نیز افزایش می‌یابد (8/34 در مقابل 7/16 روز) در این حالت هزینه بستری هر فرد حدود 27190 دلار خواهد بود.
نتایج یك مطالعه متاآنالیز نشان داد كه باكتریمی با VRE با 30درصد افزایش مرگ و میر همراه بوده است. شرایط مشابهی برای عفونت‌های گرم منفی مقاوم همانند پسودومونا، آسپنتوباكتر و آنتروباكتر وجود دارد.یك مطالعه مورد – شاهدی در مورد آنتروباكتر مقاوم به سفالوسپورین نیز نشان داد كه میزان مرگ و میر، طول مدت بستری در بیمارستان و هزینه بستری افزایش پیدا كرده است. شیوع رو به افزایش عفونت‌های گرم منفی مقاوم از یك سو و فقدان آنتی‌بیوتیك‌های جدید از سوی دیگر، باعث شده است آنتی‌بیوتیك‌های قدیمی مانند كلی‌ستین كه به علت عوارض كلیوی و عصبی مورد استفاده قرار نمی‌گرفت مجددا مورد توجه قرار گیرند.لذا تدوین یك استراتژی مناسب جهت مصرف آنتی‌بیوتیك كه شامل انتخاب صحیح دوزاژ آنتی‌بیوتیك و مدت زمان مناسب مصرف می‌باشد.
ضروری به نظر می‌رسد، این استراتژی علاوه بر كنترل مصرف آنتی‌بیوتیك باعث جلوگیری یا كاهش پیدایش ارگانیسم‌های مقاوم می‌شود. علاوه بر این، یك برنامه مدون كنترل عفونت، به كارآیی این نظام كمك خواهد كرد.لذا جهت تدوین برنامه كنترل مقاومت به آنتی‌بیوتیك توصیه می‌شود، كلیه بیمارستان‌ها اقدامات زیر را انجام دهند:
1- تهیه دستورالعمل كنترل مصرف آنتی‌بیوتیك
2- ایجاد نظام مناسب ثبت موارد مقاومت به هر آنتی‌بیوتیك
3- ایجاد دستورالعمل جداسازی بیماران كلونیزه یا آلوده شده با میكروارگانیسم‌های مقاوم
4- بررسی و تدوین اصول نظارت بر این موارد توسط كمیته‌های مختلف در هر بیمارستان
