زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 دكتر شهريار دبيريان دكترای تخصصی كنترل و بهداشت مواد غذایی

تب مالت یك بیماری مشترك (زئونوز) عفونی است كه اولین بار توسط دكتر بروس در سال 1887 از طحال سربازان انگلیسی در جزیره مالت جدا گردید و بدین سبب به این بیماری بروسلوز یا تب مالت اطلاق می‌گردد. از اسامی دیگر این بیماری میتوان به تب مواج؛ تب مدیترانه‌ای (در انسان) و بیماری بانگ (در گاو) اشاره كرد.

عامل بیماری:

عامل بروز بیماری معمولا دارای گونه‌های مختلفی است كه دو گونه مهم این میكروب بروسلا ملی تنسیس (عامل بیماری در گوسفند و بز) و بروسلا آبورتوس (عامل بیماری در گاو) می‌باشد و شایع ترین باكتری از نظر انتقال به انسان بروسلا ملی تنسیس بوده كه از طریق مصرف شیر و فراورده‌های غیر پاستوریزه به انسان سرایت می‌كند. در انسان بیماری در تمام سنین وجود دارد ولی شیوع آن دركشور بین سنین 30-20 سالگی می‌باشد؛ همچنین این بیماری در جنس مذكر(58 درصد) بیشتر از جنس مونث(42 درصد) دیده شده است .

راههای انتقال:

عمده راههای انتقال شامل

1- تماس مستقیم (از راه ملتحمه چشم؛ از طریق جراحات سطحی پوست و خراش‌های جلدی)
2- مصرف بافتهای الوده؛ شیر خام و فراورده‌های لبنی غیر پاستوریزه
3-  انتقال تنفسی می‌باشد .

بروسلوز بیشتر به صورت موارد انفرادی در افرادی كه با نسوج آلوده بروسلائی حیوانات؛ شیر یا فراورده‌های غیر پاستوریزه لبنی سرو كار دارند از قبیل (كارگران كشتارگاه؛ تولید كنندگان محصولات دامی؛ دامداران؛ دامپزشكان ودر نهایت اشخاصی كه از شیر غیر پاستوریزه استفاده می‌كنند) اتفاق می‌افتد. همچنین احتمال دارد سبزیجات خام؛  كود‌های حیوانی و آب‌های آلوده به ترشحات حیوان بیمار به عنوان منشاء عفونت عمل كند.

علائم بیماری:

دوره كمون این بیماری بین 21-7 روز بوده و شروع این بیماری غالبا ناگهانی – ابتدا تب خفیف؛ سر درد؛ ضعف عمومی؛ بی‌خوابی؛ عرق كردن؛ یبوست؛ درد كمر و پشت؛ بی اشتهایی و كاهش وزن می‌باشد.
اركیت یكی از علائم این بیماری می‌باشد.  این بیماری بیشتربه سه فرم حاد؛ تحت حاد و مزمن دیده می‌شود.

در فرم حاد تب؛ عرق؛ بی اشتهایی؛ درد مفاصل و... دیده شده؛ در فرم تحت حاد علائم خفیف‌تر بوده و حالت تب دار اولیه دیده نشده و حالت خستگی و رخوت در بیمار مشاهده می‌گردد. در فرم مزمن این بیماری علائم برای سالها باقی می‌ماند.
تكثیر این میكروب در داخل سلول‌ها صورت می‌پذیرد.

درمان:

از داروها و آنتی بیوتیك‌های قوی و وسیع الطیف و معمولا دو نوع همزمان به طور مثال (ریفامپسین- داكسی سیكلین و...) برای درمان این بیماری استفاده می‌شود و در صورتیكه درمان به درستی انجام نشود امكان برگشت مجدد بیماری وجود دارد.

روش‌های شناسایی:

روش‌های مختلفی برای شناسایی این میكروب وجود دارد از جمله:

1- روش تشخیص میكروب در محیط‌های كشت؛ 
2- استفاده از روش PCR
3- آزمایشات‌های سرمی كومبس رایت

كنترل:

منطقی‌ترین راه كنترل این بیماری در انسان؛ كنترل و ریشه كنی بیماری در حیوانات می‌باشد. همچنین واكسیناسیون در نواحی بومی با میزان شیوع بالا در دام توصیه می‌گردد. جلوگیری بیماری در جوامع انسانی مشروط به پاستوریزه كردن شیر و فراورده‌های آن می‌باشد. درفرایند پاستوریزاسیون سه هدف عمده در شیر و فراورده‌ها دنبال می‌شود:

1- از بین بردن كلیه میكروب‌های بیماری زا
2- از بین بردن میكروب‌های غیر بیماری زا (5/99 درصد)
3- حفظ كیفیت غذایی شیر

معمولا در فرآ‌‌یند پاستوریزاسیون شیر در شركت‌های تابعه صنایع شیر ایران از دمای 76-75 درجه به مدت 15 ثانیه استفاده می‌گردد.
در تولید پنیر‌های سنتی معمولا از دمای بالا و پاستوریزاسیون استفاده نشده (شیر تا دمای 37 درجه حرارت داده می‌شود) و در صورت وجود باكتری؛ این باكتری در پنیر باقی می‌ماند. ولی در تولید پنیر پاستوریزه شركت صنایع شیر ایران(پگاه) به شیر‌هایی كه برای تولید پنیر ارسال می‌گردند حرارت  78-75 درجه داده شده و كلیه میكروب‌های بیماریزای آن معدوم میگردند.
در خاتمه فرهنگ سازی در زمینه مصرف فرآورده‌های پاستوریزه شیری و جلوگیری از فروش آزاد شیر خام از طرف موسسات نظارتی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از شیوع این بیماری و كمك به ریشه كن كردن آن در انسان نماید.