زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

ب) سیگموئیدوسکوپی

سیگموئیدوسکوپی به پزشک این امکان را می‌دهد لایه پوستی داخل رکتوم و قسمت تحتانی کولون (کولون نزولی) را معاینه و ببیند. این بخش از روده که مورد بازبینی قرار می‌گیرد تقریباً نیمی از تمام مسیر رکتوم و کولون را شامل می‌شود.

روش انجام: در سیگموئیدوسکوپی نیاز است بیمار آمادگی پیدا کند که با تمیز کردن قسمت تحتانی روده بزرگ به انجام می‌رسد. تمیز شدن این بخش از روده اغلب با تغذیه مایعات شفاف و همچنین بکارگیری از آنها پیش از انجام معاینه حاصل می‌شود.

خیلی از بیماران به آرام‌بخش احتیاج ندارند، می‌توانند در همان روز فعالیت کاری خود را ادامه دهند. در طی این روش لوله‌های روشن و نازک به بخش رکتوم و قسمت چپ روده بزرگ یا کولون وارد می‌شود که پولیپ‌ها و سرطان را پیدا کند.

این وسیله پس از ورود ممکن است دردهای خفیف به حالت کرامپ ایجاد نماید. همچنین پزشک قادر خواهد بود در طی این روش نمونه‌های بافتی مورد نیاز خود را تهیه کند.

میزان تأثیر: سیگموئیدوسکوپی قادر است با دقت بالا، پولیپ‌ها و سرطان‌ها را در بخش نزولی روده باریک (کولون) راست روده (رکتوم) تشخیص دهد.

مطالعات تأیید می‌کنند که سیگموئیدوسکوپی میزان شیوع سرطان‌های روده بزرگ را کاهش می‌دهد و در نهایت میزان مرگ ومیر کلی بیماران را کم خواهد کرد.

خطرها و معایب: خطر سیگموئیدوسکوپی اندک است این وسیله ممکن است خراشیدگی اندکی را در دیواره روده ایجاد کند که از هر 10000 مورد فقط دو مورد به آن دچار می‌شوند.

خطر مرگ بسیار اندک است. بیشترین عارضه در واقع مربوط به دیده نشدن پولیپ‌ها و یا سرطان‌ها در بخش راست روده بزرگ است که این وسیله قادر به یافتن آنها نیست.

آزمون‌ها اضافی: وجود پولیپ‌ها و سرطان‌ها در بخش تحتانی روده بزرگ به مفهوم این است که این موارد می‌تواند در بخش‌های دیگر روده نیز وجود داشته باشد.

بنابراین اگر سیگموئیدوسکوپی وجود پولیپ‌ها و سرطان را تأیید کنند، توصیه می‌شود بخش‌های دیگر روده بزرگ نیز توسط کولونوسکوپی بررسی شوند. 

ج) CT کولونوگرافی یا (کولونوسکوپی مجازی)

توموگرافی کامپیوتری کولونوگرافی CTCکه بعضی اوقات تحت عنوان کولونوسکوپی مجازی به آن اشاره می‌شود، آزمونی است از یک اسکنر توموگرافی کامپیوتری برای دریافت تصاویر از تمام روده‌ها، استفاده می‌کند.

این تصاویر می‌توانند دو یا سه بعدی باشند و به رادیولوژیست و پزشک این امکان را می‌دهند که در صورت وجود پولیپ یا سرطان‌ها، آنها را ببیند.

مهمترین مزیت این روش CTC در واقع این است که احتیاج به آرام‌بخش نخواهد بود و همچنین روشی غیر تهاجمی بحساب می‌آید و تمام طول روده بزرگ برای وجود مواردی همچون آدنوما قابل بررسی است و نتیجه آن مشابه کولونوسکوپی خواهد بود.

اما معایبی نیز این روش دارد. همچون کولونوسکوپی نیاز به آمادگی روده دارد و از طرفی اگر ضایعه‌ای وجود داشته باشد بدنبال آن باید کولونوسکوپی برای برداشتن بیوپسی انجام شود.

در عین حال این روش ضایعات دیگر به غیر از پولیپ‌ها و سرطان را پیدا می‌کند که بدنبال آن احتیاج به آزمون‌های اضافی برای بررسی خواهد بود که احتمالاً خطر خواهند داشت. 

د) آزمون‌های مدفوع

سرطان‌های روده بزرگ اغلب مقادیر اندکی از خون و DNAرا به داخل مدفوع رها می‌کنند بنابراین آزمایش مدفوع قادر است این خون و نشانگرهای DNA را شناسایی کند.

- دو نوع آزمون که یکی تحت عنوان آزمون گایاک (که بطور مشخص همواکالت) دیگری آزمون ایمنوشیمیایی معروف است جهت ارزیابی مدفوع به منظور پیدا کردن خون استفاده می‌شود که هر گونه خون چه از منشاء سرطان‌های روده بزرگ و یا قسمت‌های دیگر را نشان می‌دهد.

- در آزمون گایاک، دو نمونه مدفوع جمع‌آوری می‌شود که با استفاده از ظروف خانگی انجام می‌گیرد. در این شرایط از داروهایی که محرک معده و روده می‌باشند همانند اکسپرس و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NADIS) می‌بایست پرهیز کرد.

- در آزمون ایمنوشیمیایی از وسیله بلند برای جمع‌آوری نمونه استفاده می‌شود که بستگی به شرکت سازنده دارد. با استفاده از یک شت یا براش بر روی کارت قرار می‌گیرد.

مطالعات نشان داده است که اگر آزمون گایاک هر ساله انجام شود میزان مرگ ناشی از سرطان‌های کولون و رکتوم را به 3/1 کاهش می‌دهید.

از آنجائیکه پولیپ‌ها اغلب خونریزی ندارند، آزمون گایاک قادر نیست پولیپ‌ها را تشخیص دهد و لازم است از آزمون‌های دیگر استفاده شود.

تقریباً 2 تا 0 درصد بیماران با آزمون مدفوع و ثبت بطور واقعی سرطان روده بزرگ خواهند داشت.

پس از ثبت شدن آزمون گایاک می‌بایست تمام طول روده بزرگ توسط کولونوسکوپی مورد بررسی قرار گیرد.

آزمون بررسی DNAغیر طبیعی در مدفوع هر سه سال برای غربالگری بیماران توصیه می‌شود. این نشانگر بدنبال DNA وابسته به سرطان‌های روده بزرگ در مدفوع است.

می‌بایست محتویات تمام حرکت روده جمع‌آوری شود تا در آزمایشگاه مورد بررسی وجود DNA قرار گیرد. در صورت ثبت آزمون انجام کولونوسکوپی ضروری است. 

برنامه‌ریزی برای انجام غربالگری سرطان‌های روده بزرگ

اغلب برنامه‌ریزی‌ها برای غربالگری می‌بایست بر اساس عوامل خطر مرتبط با شخص صورت گیرد. 

متوسط خطر ابتلاء به سرطان‌های روده بزرگ

افرادی که خطر متوسط سرطان‌های روده بزرگ می‌بایست در برنامه‌های غربالگری پس از سن 50 سالگی قرار گیرند که هر کدام از برنامه‌های استراتژی زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

- کولونوسکوپی هر 10 سال

- توموگرافی کامپیوتری کولونوگرافی هر 5 سال

- سیگموئیدوسکوپی با لوله نرم هر 5 سال

- بررسی آزمون مدفوع هر سال (شامل گایات، ایمنوشیمی برای خون مخفی) خطر ابتلاء به سرطان‌های روده بزرگ چگونه افزایش می‌یابد.

برنامه‌ریزی غربالگری افرادی که دارای خطر بالاتر از ابتلاء به سرطان‌های روده بزرگ هستند، از سنین پایین‌تر شروع می‌شود.

دفعات غربالگری بیشتر می‌شود و یا از آزمون‌ها با حساسیت بالاتر استفاده خواهد شد. (معمولاً کولونوسکوپی) حداکثر برنامه غربالگری بر اساس عوامل خطر وابسته است.

- در افرادی که یکی از اقوام درجه اول آنها (پدر و مادر، برادر و خواهر یا فرزند) مبتلا به سرطان‌های روده بزرگ شده‌اند و یا پولیپ‌های آدنوماتوز در سنین پایین (پیش از 60 سالگی) و یا دو نفر از اعضاء درجه اول خانواده در هر سنی مبتلا شده‌اند می‌بایست غربالگری را برای سرطان کولون در مرحله زودتری شروع کنند. بطور متوسط از سن 40 سالگی یا 10 سال زودتر است.

اولین تشخیص که در اقدام آنها در خانواده داده شده است، معمولاً کولونوسکوپی هر 5 سال در این بیماران تکرار می‌گردد.

- افرادی که اقوام درجه اول آنها مبتلا به سرطان‌های روده بزرگ و یا پولیپ‌های آندوماتوز شده باشند (پدر و مادر، برادر و خواهر، فرزند) در سن 60 سال پایین از آن و یا دو نفر از اقوام درجه دوم ایشان همانند (پدربزرگ، مادربزرگ، عمو، عمه، خاله و یا دایی) می‌بایست برای غربالگری زودتر سرطان‌های روده بزرگ در سن 40 سالگی ولی غربالگری می‌بایست همانند دیگر افراد جامعه برایشان تکرار گردد.

افرادی که اقوام درجه دوم آنها (پدر پدربزرگ یا مادر مادربزرگ و یا دختر خاله، دختر عمو، پسر خاله، پسر عمو) به سرطان‌های روده مبتلا شده‌اند همانند افراد عادی جامعه خطر ابتلاء دارند.

بسیاری از افراد بصورت ژنتیکی سندرم‌های وابسته به سرطان‌های روده بزرگ دارند همانند پولیپوزآدنوماتوزفامیلیال(FAP)، یا سرطان کولون غیر پولیپوز ارثی (HNPCC).

اغلب اینها نیاز به غربالگری تهاجمی ندارند و برخورد برای درمان‌های پیشگیری لازم ندارند. اما این اشخاص با چنین شرایطی در خانواده می‌بایست توسط پزشک متخصص که تبحر کافی در چنین بیماری‌هایی دارد مورد پی‌گیری و توجه قرار گیرند.

بیماران مبتلا به کولیت اولسروز (UC) و یا بیماران کرون (CD) خطر بالاتری برای سرطان‌های روده بزرگ دارند. بهترین برنامه غربالگری برای آنها، بستگی به میزان درگیری روده بزرگ یا کولون دارد و همچنین طول مدت بیماری در آنها.

برای خواندن بخش اول -تشخیص زودرس سرطان های روده بزرگ- اینجا کلیک کنید.