زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 علیرضا فرساد نعیمی

شاید تا کنون این مساله برای شما یا اطرافیانتان پیش آمده باشد که با انجام یک آزمایش خون، پزشک متخصص بر اساس نتیجه آن درخواست سونوگرافی از کبد كرده و در نهایت تشخیص بیماری به نام کبد چرب داده باشد و این سوال در ذهن شما شکل گیرد که چرا با اینکه به‌ظاهر مشکل خاصی وجود نداشت، اما اکنون کبد درگیر این بیماری است.

تجمع چربی در كبد

کبدچرب غیرالکلی (NAFLD) به تجمع چربی در کبد به میزان بیش از 5-10 درصد وزن آن اطلاق‌ می‌گردد و شامل طیف وسیعی از بیماری‌های کبدی، از استئاتوز ساده تا سیروز کبدی و سرطان کبد می‌باشد.

شیوع کبد چرب در دنیای امروز با تغییر شیوه زندگی و الگوی تغذیه به سرعت رو به گسترش است و اكثر مبتلایان به آن (45 – 100 درصد) در زمان تشخیص، علائم بالینی خاصی ندارند و عمدتاً بیماری با تست‌های عملكرد كبدی غیر‌طبیعی، به‌طور تصادفی تشخیص ‌داده‌ شده و با انجام سونوگرافی کبد تایید می‌‌شود، از این‌رو گاهی آن را بیماری خاموش نیز می‌نامند.

آمار دقیقی از شیوع  كبد چرب غیرالكلی در جوامع مختلف وجود ندارد؛ اما برخی گزارش‌ها حاكی از این است كه شایع‌ترین بیماری كبدی در ایران مشابه با جوامع غربی می‌باشد و بویژه اینکه شیوع آن در افراد چاق حتی ممكن ‌است به 5/57 % - 74 نیز برسد.

ابتلا به چاقی، دیابت، افزایش قندخون و كاهش‌ شدید وزن در کوتاه مدت (به ویژه در افرادی كه قبلا دچار چاقی مفرط بوده‌اند) از علائم خطری هستند كه پزشك را مشكوك به ابتلا به كبد چرب غیرالكلی به شكل تشخیص داده ‌نشده‌ می‌كند. لذا با توجه به افزایش شیوع اضافه‌وزن و چاقی در جوامع، كبد چرب غیرالكلی نیز به‌عنوان یك مشكل بهداشت عمومی مهم مطرح‌است.

درمان

 افزایش فعالیت بدنی: فعالیت‌ بدنی (ورزش‌های هوازی) در سندروم ‌متابولیک، دیابت نوع2، چاقی، اختلال ‌لیپیدی و مقاومت ‌انسولینی که همگی از عوامل خطر كبد چرب غیرالكلی می‌باشند، مفید است. ورزش به‌طور مطلوبی چاقی شکمی را کاهش می‌دهد، اما از اتلاف توده عضلانی جلوگیری می‌‌كند.

در بسیاری از مطالعات، تأثیر ورزش به صورت پیاده‌روی تند یا ورزش‌های هوازی به ‌همراه رژیم ‌غذایی مورد بررسی ‌قرار ‌گرفته و در اغلب آنها کاهش ‌وزن و بهبود سطوح آنزیمی گزارش ‌شده ‌است.

 درمان دارویی: درمان‌هایی با هدف مهار مسیر‌های منجر شونده به کبد چرب، مانند استفاده از داروهای افزاینده حساسیت-انسولینی، آنتی‌اکسیدان‌ها، عوامل ضد‌التهابی، پری یا پروبیوتیک‌ها پیشنهاد شده است اما بایستی برای درمان بالینی روتین بکار ‌گرفته ‌نشود.

 جراحی: در افراد با چاقی مفرط، شرایط خاص و با تشخیص پزشک، بهترین شیوه‌ درمانی، جراحی چاقی است. این شیوه با ایجاد 61 درصد کاهش‌وزن، موفق‌ و ایمن بوده، ولی باید با راهکار‌های مناسب برای حفظ وزن کاسته‌شده از پیامد‌های آن جلوگیری‌ شود.

 رژیم‌درمانی: سالم غذا خوردن علاوه بر تأثیر بر کبد ‌چرب، می‌تواند اثرات سودمندی در پیشگیری از دیابت، بیماری قلبی-عروقی و سایر بیماری‌های مزمن مرتبط با تغذیه داشته ‌باشد.

بررسی‌های اولیه نشان داده‌اند که کاهش‌وزن تا 10درصد وزن بدن می‌تواند آزمایش‌‌های کبدی را طبیعی كند، اما یافته‌های اخیر نشان‌ داده‌اند که حتی تغییرات کمتر در وزن بدن (5/0- 3 کیلوگرم) می‌تواند موجب بهبود فعالیت التهابی، تخریب کبدی و یا بازگشت مقاومت ‌انسولینی شود.

در مجموع، محدودیت انرژی دریافتی، رژیم دارای چربی‌های ‌اشباع کمتر و نسبتاً غنی ازچربی‌های غیر‌اشباع و محدود از نظر کربوهیدرات‌های زود‌جذب (شاخص گلیسمی پایین) و برعكس، مقدار بیشتر از کربوهیدرات‌های با سرعت جذب کمتر (به خصوص آنهایی که سرشار از فیبر ‌رژیمی هستند) توصیه می‌گردد.

عوامل خطر

 سن وجنس: كبد چرب غیرالكلی می‌تواند در هر سن و نژادی بروز کند، اما در کل افزایش سن با افزایش شیوع آن مرتبط است.

  چاقی: هر چند این بیماری می‌تواند در افراد غیر‌چاق نیز بروز ‌کند، اغلب در افراد دارای اضافه‌وزن یا چاق رخ ‌می‌دهد. با توجه به اینکه توزیع چربی مهم‌تر از کل توده‌ ‌چربی است، لذا ارتباط مستقیمی بین چربی ‌شکمی و محتوای لیپید ‌کبدی، در چاقی‌شکمی مطرح است.

 اختلالات لیپیدی: افزایش تری‌گلیسیرید خون، در 20 تا 81 درصد این بیماران گزارش‌شده و مستقل از چاقی و ترکیب هیپرلیپیدمی شایعی با كبد چرب غیرالكلی مرتبط ‌است. اما سطوح پایین کلسترول HDL و نیز مقاومت ‌انسولینی همراه با آن، خطر  كبد چرب غیرالكلی را دو برابر می‌کند.

برای خواندن بخش دوم- جگرت را دریاب- اینجا كلیك كنید.