دكتر محسن بهمنی كشكولی؛ فوق تخصص جراحی پلاستيك چشم
بیماریهای تیروئید از جمله اختلالات شایعی هستند که باعث مراجعه افراد به پزشکان می‌شود.به طور عمده بیماری تیروئید دارای دو نوع علامت است:
در درجه اول، علایم به صورت كلی در بدن نمایان می‌شود كه در بیماری پركاری تیروئید منجر به بروز علایمی، مانند تعریق زیاد، كاهش وزن می‌شود كه در حیطه كاری همكاران متخصص غدد است.یكی از علایم بارز بیماریهای تیروئیدی (خصوصا پركاری تیروئید)، علایم چشمی این بیماری است كه باعث ایجاد علایم و مشكلات متعددی با طیف بسیار گسترده در چشم ظاهر می‌شود.
این علایم، از علامت جزئی مانند: خشكی چشم، احساس ناراحتی چشم در زمان پلك زدن تا علایمی مانند: بیرون زدگی چشم، خیرگی پلاك‌ها و پف پلك‌ها، قرمز شدن چشم و بالاخره در موارد شدیدتر باعث دوبینی و عدم استفاده مناسب از چشم (در زندگی روزمره) و درصدی باعث از بین رفتن دید ،خشكی عصب و كوری خواهد شد. به هر حال باید توجه داشت كه علایم پر كاری تیروئید در چشم طیف گسترده‌ای از مشكلات را شامل می‌شود.
با توجه به اینكه این بیماری قابل پیشگیری است و در صورت تشخیص و درمان به موقع، و كنترل بیماری، شدت علایم بیماری در مراحل اولیه متوقف خواهد شد و از بروز نابینایی و عوارض بسیار شدید چشمی پیشگیری خواهد شد.
مقاله حاضر براساس مطالعه‌ای كه بین سال‌های 86 – 1384 در مركز تحقیقات چشم، بیمارستان رسول اكرم انجام شد، می‌باشد كه نتایج این بررسی از جانب انجمن جراحان پلاستیك چشم آمریكا همزمان با آن از جانب كنگره سالیانه آكادمی چشم پزشكان آمریكا نیز پذیرفته شده‌اند و در ماه اكتبر سال‌جاری (2009) در این كنگره ارائه خواهد شد.
این مطالعه بر روی (851) بیمار، با همكاری انستیتو غدد ایران انجام شده است. در این مطالعه، علایم چشمی بیماران مبتلا به مشكلات تیروئیدی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این تحقیق به نتیجه رسیدیم كه حدود 35 درصد بیمارانی كه مبتلا به بیماریهای تیروئیدی بودند، دچار علایم چشم می‌شوند، در واقع حدود یك سوم از بیمارانی كه مبتلا به هر نوع بیماری تیروئیدی بودند، دچار این علایم می‌شوند.
در بیمارانی كه دچار بیمارهای پر كاری تیروئید یا بیماری گریوز هستند، این درصد به رقمی حدود 66- 65 درصد می‌شود (حدود دو سوم بیماران این علایم را بروز می‌دهند.) البته این علایم همان گونه كه در كتب قید شده است دارای درجات متفاوتی بوده است، با این تفاوت كه متأسفانه در جامعه ما، درصد بیمارانی كه با علایم شدیدتر مانند: از بین رفتن دید و كاهش دید و دوبینی بوده‌اند، نسبت به آمار جهانی كمی بیشتر است این امر نشان دهنده این است كه بیماران، توجه كاملی به علایم چشمی ندارند یا در مراحل دیر برای معاینات چشم پزشكی ارجاع داده می‌شوند.
دومین نكته كه در این تحقیق مشاهده كردیم این است كه نه تنها بیماران با پر كاری تیروئید، بلكه بیماران با كم كاری تیروئید و بیمارانی كه مبتلا به بیماری التهابی تیروئید هستند، به درجات متفاوت علایم تیروئید چشمی را بروز می‌دهند. علایم دیگری كه در این بیماران مشاهده شد، با علایمی همراه بود كه به آن می‌پردازیم.
علایم چشمی همراه
علایم همراه با بیماری تیروئید چشمی به این شرح می‌باشد، اگر بیمار مرد و سیگاری باشد، دارای دو عامل خطرزای بسیار مهم خواهند بود. بنابراین اولین توصیه به بیماران این است كه از كشیدن سیگار و حتی قرار گرفتن در معرض دود سیگار جدا اجتناب ورزند.
تا از تشدید علایم بیماری جلوگیری به عمل آید.گفتنی است در این مطالعه به نكات جالبی دست یافتیم، یكی از موارد این بود كه در بسیاری از بیماران، درگیری چشمی به صورت یكطرفه بود ولی چشم دوم در مراحل اولیه درگیری را نشان نمی‌دهد.
در این مطالعه كلیه بیمارانی كه علایم چشمی را به صورت یكطرفه و دو طرفه بروز می‌دادند، از نظر شدت، فعالیت بیماری و از نظر سن، جنس، بیماریهای همراه و ... مقایسه نمودیم و به این نتیجه رسیدیم كه در هر دو گروه، متعلق به یك گروه هستند كه گاهی ممكن است در سال‌های آتی علایم یكطرفه چشمی به صورت دو طرفه بروز كند...
