زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 تحریریه دنیای سلامت

نشانه‌های بلوغ زودرس شامل رشد موارد زیر قبل از هشت سالگی در دخترها و قبل از نه سالگی در پسرهاست:

دخترها: 1-‌ رشد سینه‌ها  2- اولین قاعدگی

پسرها: رشد دستگاه تناسلی

موهای صورت (معمولاً با رشد بیشتر موهای پشت لب شروع می‌شود)

كلفت شدن صدا

دخترها و پسرها

- رشد موها در ناحیه اطراف آلت تناسلی

- رشد سریع فیزیكی (قد و كلیه اندام‌های حركتی)

- جوش زدن

- تغییر بوی بدن

عوامل بلوغ زودرس

برای آگاهی از آنچه موجب بلوغ زودرس در برخی از كودكان می‌شود، در ابتدا باید بدانید كه چه چیزهایی باعث آغاز بلوغ می‌شوند. هنگام بلوغ یك فرایند بسیار پیچیده به نام «HPG» در بدن رخ می‌دهد.

این فرایند شامل مراحل زیر است:

 تولید هورمون‌های جنسی: LH و FSH باعث می‌شوند، تخمدان‌ها هورمون رشدی و استروژن در مردها و تستسترون در زن‌ها تولید كنند. غدد فوق‌كلیوی نیز استروژن و تستسترون می‌سازند.

 تغییرات فیزیكی: تولید استروژن و تستسترون موجب تغییرات فیزیكی و بلوغ می‌شود. دلیل زودتر شروع شدن این فرایند در برخی كودكان، بستگی به نوع بلوغ زودرس آنها دارد كه شامل بلوغ زودرس مركزی و بلوغ زودرس خارجی

است.

 بلوغ زودرس مركزی: هیچ دلیل مشخصی برای این نوع از بلوغ وجود ندارد. در بلوغ زودرس مركزی، فرایند پیچیده HPG خیلی زود رخ می‌دهد.

شروع فرایند توسط ذهن

بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس موجب ترشح هورمون «گونادوتروپین» می‌شود.

 ترشح بیشتر غده هیپوفیز: ترشح هورمون «گونادوتروپین» روی غده هیپوفیز اثر می‌گذارد تا هورمون بیشتری تولید و آزاد كند. دو هورمون اصلی شامل لوتینزینگ (LH) و فولیكل (FSH) می‌باشند.

 تولید هورمون‌های جنسی: LH و FSH باعث می‌شوند، تخمدان‌ها هورمون رشدی و استروژن در مردها و تستسترون در زن‌ها تولید كنند. غدد فوق‌كلیوی نیز استروژن و تستسترون می‌سازند.

مراحل این فرایند كاملاً طبیعی است. در برخی موارد نادر عوامل زیر موجب بلوغ زودرس مركزی می‌شوند:

-  تومور مغزی

- عفونت‌هایی مثل مننژیت و انسفالیتی

 - عقب‌ماندگی ذهنی در هنگام تولد و افزایش تولید مایع هیدروسفالوس و هامارتوما

- اسكن مغزی

- آسیب‌دیدگی مغز و نخاع شوكی

عدم رسیدن خون كافی به مغز: نوعی بیماری ژنتیكی (سندرم مك كون آلبرایت) كه روی رنگ پوست و استخوان‌ها اثر می‌گذارد و مشكلات هورمونی را به‌وجود می‌آورد.

 هیپوتیروئیدیسم: وقتی كه غده تیروئید به اندازه كافی هورمون تولید نمی‌كند.

 بلوغ زودرس خارجی

استروژن و تستسترون در بدن برخی كودكان موجب بلوغ زودرس می‌شود. این نوع از بلوغ زودرس كمتر از بلوغ زودرس مركزی شایع است. تولید استروژن و تستسترون به خاطر مشكلاتی كه در تخمدان‌ها، بیضه‌ها، غدد آدرنال و غده هیپوفیز وجود دارد، رخ می‌دهد.

موارد زیر هم در دخترها و هم در پسرها موجب بلوغ زودرس خارجی می‌شود:

وجود تومور در غدد آدرنال (فوق‌كلیه) یا غده هیپوفیز كه استروژن و تستسترون ترشح می‌كنند.

 سندرم مك‌كون آلبرایت: در دخترها، بلوغ زودرس خارجی با كیست‌های تخمدان و تومورهای تخمدان نیز می‌تواند همراه باشد و در پسرها، این مسأله ممكن است به علت وجود تومور در سلول‌هایی كه اسپرم (سلول‌های جنین) یا سلول‌هایی كه تستسترون را می‌سازند و یا یك جهش ژنی به نام گنادوترپین خانوادگی كه نوعی اختلال بسیار نادر است، باشد. گنادوترپین مستقل از بلوغ جنسی است و در اثر نوع نقص ژنتیكی به‌وجود می‌آید.

عوامل موثر

عواملی كه احتمال بلوغ زودرس در كودكان را افزایش می‌دهند عبارتند از:

 جنسیت: دخترها بیش از پسرها مستعد بلوغ زودرس هستند.

نژاد: این مسأله در میان آفریقایی و آمریكایی‌ها شایع‌تر است.

 چاقی: اگر كودك شما سنگین‌وزن است، احتمال اینكه بلوغ زودرس داشته باشد، بیشتر است.

 قرار گرفتن در معرض هورمون‌های جنسی: تماس با كرم‌ها و روغن‌های استروژن و تستسترون و برخی مواد دیگری كه حاوی این هورمون‌ها هستند، احتمال بلوغ زودرس را افزایش می‌دهد.

  وجود برخی بیماری‌ها و مشكلات: سندرم مك‌كون آلبرایت و تیروئیدیسم، احتمال وقوع بلوغ زودرس را افزایش می‌دهد.

مشكلات

برخی مشكلات بلوغ زودرس عبارتند از: كوتاهی قد: كودكانی كه دچار بلوغ زودرس می‌شوند، به یكباره رشد قدی می‌كنند و بلند می‌شوند؛ زیرا استخوان‌ها زودتر از زمان طبیعی رشد می‌كنند؛ اما بعد از آن رشد آنها متوقف شده و همین مسأله باعث می‌شود در مقایسه با دیگران كوتاه‌تر باشند.

سندرم پلی‌كیستیك تخمدان: دخترانی كه در سنین زیر هشت سالگی اولین قاعدگی خود را تجربه می‌كنند، ممكن است با این اختلال هورمونی در دوران بلوغ خود روبه‌رو شوند. در صورت مراجعه به پزشك جهت جلوگیری از بلوغ زودرس، باید به پزشك متخصص در زمینه هورمون‌ها مراجعه كنید.

در این زمینه اقدامات زیر صورت می‌گیرد:

 بررسی تاریخچه پزشكی كودك و خانواده

 نوعی آزمایش فیزیكی

 آزمایش خون برای تشخیص میزان هورمون‌ها

عكسبرداری از مچ دست كودك نیز یكی از نكات كلیدی برای تشخیص بلوغ زودرس است؛ زیرا از این طریق می‌توان سن استخوانی كودك را حدس زد و متوجه رشد سریع استخوان‌ها شد. كودكانی كه دچار بلوغ زودرس می‌شوند، ممكن است از نظر حسی با سایر هم‌سن و سال‌هایشان متفاوت باشند و این مسأله روی رفتارهای اجتماعی آنها تأثیر گذاشته و در آینده دچار مشكلاتی مثل اعتماد به نفس پایین، افسردگی و چاقی شوند.

شما در جایگاه پدر و مادر كودك مسؤولیت دارید با تشخیص بموقع خود از بروز چنین مسائل و مشكلاتی در آینده جلوگیری كنید و احتمال وقوع آنها را به حداقل برسانید.