زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 دكتر ایرج ایرانزاد؛ فوق‌تخصص غدد كودكان؛ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران

بلوغ زودرس (Precocious Puberty) هنگامی است كه قبل از رسیدن به سن بلوغ صفات ثانویه جنسی بروز نماید. حداقل سن شروع بلوغ معمولا در پسران 9 سال در دختران 8 سال است. از نظر كلینیكی بلوغ زودرس را می‌توان به دو دسته بلوغ زودرس حقیقی (true) و بلوغ زودرس كاذب (Pseudo Precocious puberty) تقسیم كرد.

در بلوغ زودرس حقیقی علت بلوغ فعالیت هیپوفیزی و افزایش ترشح گونادوتروپین به‌طور زودرس و در نتیجه فعالیت زودرس ولی طبیعی گونادهاست. در صورتی كه در بلوغ كاذب فعالیت طبیعی سیستم هیپوفیزی- گونادی موجود نیست.

بلوغ زودرس كاذب

بلوغ زودرس كاذب را می‌توان به دو دسته تقسیم نمود: بلوغ زودرس ایزوسكوال (Iso sexuall) و بلوغ زودرس هتروسكوآل (Heterosexual) كه در نوع ایزوسكوآل بروز صفات جنسی ثانویه منطبق با جنس بیمار (پسر یا دختر) و در نوع هتروسكوآل مربوط به جنس مخالف بیمار است. بلوغ زودرس همچنین ممكن است كامل و یا ناكامل باشد در نوع ناكامل بعضی از صفات ثانویه جنسی ظاهر می‌شود كه عبارتند از قاعدگی زودرس در دخترها- رشد زودرس موهای زائد در پسر یا دختر و بزرگ شدن پستان‌ها.

علل بلوغ زودرس

مهم‌ترین علل بلوغ زودرس حقیقی عبارتند از:

‌ ضایعات مغزی: از قبیل تومورهای مغزی به دنبال عفونت‌ها و تروماهای مغزی و بعضی از سندرم‌ها از قبیل نوروفیبروماتوز و مكون آلبرایت (Macune Albright) و‌هامارتوما. ‌

تومورهای ترشح‌كننده گونادوتروپین: از قبیل تراتوما و كوریوایپتلیوما و هپاتوبلاستوما (در پسرها) ‌هیپوتیروییدی درمان‌نشده تجویز گونادوتروپین، ایدیوپاتیك به‌طور كلی بلوغ زودرس در پسرها حدود 50 درصد و در دخترها حدود 80 درصد موارد ایدیوپاتیك است. اشكال ایدیوپاتیك فامیلیال بلوغ زودرس در مواردی در پسرها دیده می‌شود.

مهم‌ترین علل بلوغ زودرس كاذب ایزوسكوآل عبارتند از:

الف-‌ علل مربوط به غده آدرنال مانند سندرم آدرنوژینیتال (بخصوص در پسرها) تومور ترشح‌كننده آندوژن (در پسرها) و استروژن (در دخترها)

ب-‌ علل مربوط به گونادها

تومور تخمدان بخصوص تومور سلول گرانولوزا و سلول تكای تخمدان و تراتوم (در دخترها) و تومور بیضه (در پسرها)

ج-‌ تجویز هورمون‌های جنسی

مهم‌ترین علت بلوغ زودرس كاذب هتروسكوال عبارتند از:

الف-‌ در پسرها تومورهای مونث‌كننده آدرنال (Adrenal Feminizing) و تجویز استروژن

ب-‌ در دخترها سندرم آدنوژنیتال- تومور ترشح‌كننده آندوژن ادرنال آرنوبلاستوما و تراتومای تخمدان- تجویز آندوژن

بلوغ زودرس ناكامل و گذرا

بلوغ زودرس ناكامل و گذرا (Premature puberty) مانند قاعدگی زودرس در دخترها- رشد زودرس موهای زهار در پسر یا دختر و بزرگ شدن پستان‌ها است.

در بلوغ زودرس ناكامل ممكن است بعضی از صفات ثانویه جنسی بدون هیچ علایم پیشرفت سن استخوانی و رشد قدی و تغییرات رحم و تخمدان‌ها در دخترها و دستگاه تناسلی (آلت و بیضه) در پسرها و تغییرات هورمونی در هر دو جنس دیده شود.این اتفاق قبل از سن 8 سالگی در دخترها و سن 9 سالگی در پسرها اتفاق می‌افتد. در بررسی كلی به این نتیجه می‌رسیم كه:

1-‌ رشد آنها طبیعی و افزایش ندارد. 2-‌ در آنها استروژن و LH به‌طور مداوم بالا نیست. 3-‌ در پاسخ LH به تحریك LHRH افزایش قبل از بلوغ را دارد. در نهایت باید تومورهای تخمدان و آدرنال را كنار بگذاریم و اگر با آزمایشات فیزیكی و هورمونی دقیق در تخمدان‌ها و آدرنال مشكلی نباشد در صورتی كه استروژن بالا باشد فكر تراتوم هم در مدیاستن و رتروپریتوآن و لگن باید باشیم.

فرضیه پاتوژنزدر دخترها

1-‌ كیست‌های تخمدانی و آزاد شدن استروژن داخل آنها در خون و ایجاد علایم زودگذر در دخترها است. 2-‌‌ حساسیت بیشتر گیرنده‌ها به استروژن كم است.

3-‌ درجات خفیفی از كورنی فیكشن (Cornification) در سلول‌های اپی‌تلیال واژن اتفاق می‌افتد. 4-‌ استروژن از تخمدان‌ها به‌طور گذرا بیشتر ترشح می‌شود. 5-‌ در پسرها افزایش ترشح ژنتیكی DHEAS از غده فوق كلیوی قبل از شروع به موقع بلوغ می باشدكه در این موارد ممكن است كتواستروئید ادرار و DHEAS خون بالا باشد و سن استخوانی كمی پیش رفته باشد.

 6- ممكن است مصرف هورمون‌های استروژن، پروژسترون و هورمون رشد و تستوسترون كه در پرورش رشد زودرس دام‌ها و طیور در بعضی كشورهای جهان انجام می‌شود علت آن باشد...

برای خواندن بخش دوم- بلوغ زودرس و نحوه درمان آن- اینجا كلیك كنید.