دکتر محسن نراقی؛ جراح و متخصص گوش و حلق و بینی، رییس انجمن تحقیقات جراحی راینولوژی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران
ساعت ابتدایی پس از عمل
در ساعت‌های ابتدایی پس از جراحی، خونریزی جزئی به صورت نشت خون از کنار پانسمان بینی طبیعی است و جای نگرانی ندارد. در این مواقع می‌توان به کمک دستمال کاغذی مرطوب صورت بیمار را تمیز کرد.
گاهی در ساعات اولیه پس از به هوش آمدن، بیمار احساس گلودرد می‌کند که ممکن است به دلیل اثر لوله بیهوشی باشد.
در 24 ساعت اول پس از عمل، بهتر است برای کاهش تورم دور چشم از کیسه یخ روی چشم‌ها استفاده شود. ساده‌ترین راه این است که دو عدد کیسه فریزر کوچک باسه تا چهار قطعه مکعبی یخ در هر کدام پرشود. سپس دو کیسه به یکدیگر گره زده شود و روی چشم‌های بیمار قرار گیرد. در صورت آب شدن کامل یخ‌ها، لازم است این کار تکرار شود.
در مواردی که پس از عمل جراحی، در داخل بینی بیمار پانسمان قرار داده شده باشد، جراح این پانسمان‌ها را در روز اول تا سوم پس از عمل خارج می‌کند. در موارد استثنایی ممکن است زمان طولانی‌تری باقی باشند. در طی این مدّت، بیمار دارو‌های آنتی‌بیوتیک تجویز شده را به‌طور مرتّب مصرف می‌کند.
در انتهای عمل جراحی
در انتهای عمل جراحی، روی بینی بیمار قالبی از جنس پلیمر سبک (به جای گچ که سابقا استفاده می‌شد) گذاشته می‌شود. این قالب را جراح بین روز چهارم تا هشتم از روی بینی برمی‌دارد. در طی این مدّت لازم است از وارد شدن هر ضربه و نیز از دست زدن به آن اجتناب شود. در روز برداشتن قالب، بیمار می‌تواند قبل از مراجعه به مطب به‌طور کامل به حمام برود و سر و صورت خود را بشوید. در این حالت چسب‌ها شل می‌شود و برداشتن قالب را تسهیل می‌کند.
پره‌های کناری بینی هیچ‌گاه برش و بخیه ندارند و بخیه فقط روی پره وسطی بینی وجود دارد. بین روز چهارم تا هشتم، جراح بخیه را از روی بینی برمی‌دارد.
پس از برداشتن قالب، معمولاً لزومی به استفاده از چسب روی بینی نیست و بهتر است پوست بینی آزاد و در معرض هوا باشد تا چرب شدن و جوش زدن آن کمتر شود. امروزه با به کار بردن روش‌های جدید تقویت بینی از داخل، زدن چسب بینی بعد از هفته اول نه تنها مفید نیست، بلکه با ملتهب کردن وضعیت پوست تأثیری منفی در زیبایی دارد.
در مواردی که همراه جراحی پلاستیک بینی، جراحی انحراف تیغه بینی نیز انجام شده باشد، در بسیاری از مواقع ورقه‌هایی از جنس سیلیکون به‌طور موقت در دو طرف تیغه بینی قرار داده می‌شود تا از چسبندگی و عود انحراف جلوگیری شود. این ورقه‌ها را معمولاًجراح بین هفته اول تا سوم از داخل بینی بیرون می‌آورد.
در طی چند هفته پس از عمل، به علت جمع شدن و خشک شدن ترشحات در داخل بینی ممکن است تنفس مشکل شود. برای رفع این مسئله بیمار می‌تواند روزانه در چند نوبت محلول سرم نمکی را با استفاده از یک سرنگ بیست سی‌سی بدون سوزن، در حالی که در دستشویی ایستاده است، در بینی خود بریزد، تا بی‌آنکه چسب‌ها خیس شوند، مقداری از ترشحات بینی نرم شوند و از راه بینی، حلق و دهان خارج شوند. تا دو هفته پس از عمل سعی شود از تخلیه ترشحات بینی با فشار خودداری شود.
در بعضی از بیماران در هفته‌های اول پس از عمل، ممکن است لب بالا مقداری بی‌حس باشد. این حالت ظرف چند هفته از بین می‌رود.
در طی روزهای اول پس از عمل، از هر گونه ضربه به بینی باید پرهیز شود. به عنوان مثال در هنگام خواب باید طاق باز خوابید و در هنگام پوشیدن و درآوردن لباس از لباس‌های دگمه‌دار یا زیپ‌دار استفاده کرد تا ضربه‌ای به بینی وارد نشود.
بهتر است در هنگام خوابیدن نیم‌تنه بالاتر از پاها قرار گیرد تا ورم کمتری در ناحیه صورت ایجاد شود. می‌توان با گذاشتن بالش‌هایی در زیر تشک، شیبی حدود سی درجه ایجاد کرد. نشستن یا ایستادن در روز اول نه تنها منعی ندارد، بلکه بهتر از دراز کشیدن است، زیرا وضعیت عمودی به کاهش ورم کمک می‌کند.
هفته‌های نخست پس از عمل
در هفته‌های نخست پس از عمل، بیمار باید از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کند. اشعه آفتاب، به افزایش ورم بینی کمک می‌کند. همچنین باید از مواجهه مستقیم با وسایل حرارت‌زا مانند اجاق‌گاز نیز پرهیز کرد.
در هفته‌های نخست پس از عمل، باید از فعالیت‌های بدنی شدید و ورزش‌های سنگین اجتناب کرد، به‌ویژه ورزش‌هایی که موجب برافروخته شدن چهره می‌شوند
از نظر تغذیه، باید از خوردن غذاهایی که به جویدن طولانی نیاز دارند، مانند استیک، کباب، ساندویچ و نظایر آن‌ها در هفته‌های نخست پرهیز کرد. همچنین از غذا‌های شور و پر از ادویه‌جات تند و محرک در طی این مدت پرهیز شود. بهتر است در روزهای نخست پس از جراحی، گوشت و مواد مغذی دیگر ابتدا در مخلوط‌کن نرم شود تا به جویدن کمتری نیاز داشته باشد. همچنین در این روزها، باید از خوردن چای و قهوه داغ اجتناب شود. نوشیدن مایعات کافی مانند آب میوه و سوپ در رفع خشکی دهان کمک می‌کند.
باید سعی کرد تا در هفته نخست پس از عمل، از عطسه و یا سرفه با دهان بسته، از خنده‌های زیاد و عمیق و نیز ازگریه اجتناب شود.
با مسواک نرم می‌توان دندان‌ها را مسواک زد، به شرطی که از دستکاری لب بالا اجتناب شود.
شستن صورت یا حمّام کردن به شرطی که پانسمان روی بینی خیس نشود، بلامانع است. استفاده از لنزهای تماسی چشم از فردای روز عمل منعی ندارد. استفاده از مواد آرایشی بر روی پوست صورت اشکالی ندارد.
معمولا در ماه‌های نخست، هنوز نوک بینی ورم زیادی دارد، زیرا ورم نوک بینی دیرتر از سایر قسمت‌های بینی فروکش می‌کند. کاهش ورم، به‌ویژه در بینی‌های گوشتی به زمان بیشتری نیاز دارد. بنابراین، در این مدّت بینی موقتاً بزرگ جلوه می‌کند. حتی ممکن است برخی از افراد اطراف بیمار -که از تصویر پیشین بیمار بی‌خبرند- تصور کنند بینی او حتی بزرگ‌تر هم شده است. اکثر بیماران پس از عمل جراحی درد زیادی ندارند. گاه به علت پانسمان داخل بینی، احساس سنگینی و درد خفیفی در ناحیه صورت و پیشانی وجود دارد که با مسکن‌های ساده‌ای مانند استامینوفن برطرف می‌شود. پیش از عمل و پس از آن، از خوردن مسکّن‌هایی مانند آسپیرین یا ایبوبروفن خودداری شود، زیرا موجب کاهش انعقادپذیری خون شده، تمایل به خونریزی را افزایش می‌دهد.
در روزهای نخست پس از عمل، گاه حالت افسردگی برای بیمار ایجاد می‌شود. اضطراب پیش از عمل، تورم صورت و چشم‌ها، شکل جدید بینی و تغییراتی که برای نخستین بار بیمار شاهد آن‌هاست و شاید برایش دور از انتظار باشد، از عوامل مؤثّر در این نگرانی زودگذر به شمار می‌روند.
برای اظهار نظر نهایی در مورد نتیجه عمل دست کم باید سه سال صبر كرد. بسیاری از بیماران چند هفته پس از عمل، درحالی‌كه هنوز ورم بینی به‌طور كامل فروكش نكرده است، با نگاهی موشكافانه ساعت‌ها در مقابل آینه، بینی خود را نظاره می‌کنند. این نگاه موشكافانه موجب می‌شود از یك سو بسیاری از بی‌تقارنی‌های طبیعی به صورت عیب جلوه كند و از سوی دیگر، زیبایی و تناسب جدید بینی با دیگر اجزای صورت، با تمرکز صرف بر بینی نادیده گرفته شود.
توصیه مکرر اینجانب به بیماران عزیز، آن است که در جراحی پلاستیک بینی، اصراری بر کوچک شدن بیش از اندازه بینی نداشته باشند.
