زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر پریچهر پورانصاری  فلوشیپ پریناتولوژی

ایمنی تصاویر تشخیصی طی بارداری از نظر جنین نیمی از نگرانی‌هاست.هر چند اولتراسونوگرافی Safe در نظر گرفته می‌شود و در واقع از مهم‌ترین تصویربرداری‌های دوران بارداری است متأسفانه حساسیت آن بسته به تكنیك اپراتور، همكاری بیمار و آناتومی بیمار دارد. به عنوان مثال با افزایش چربی شكم و گاز روده‌ها حساسیت آن كاهش می‌یابد. برای جلوگیری از تماس با اشعه یونیزان در MRI به CT ترجیح داده می‌شود اما از گادو لنیوم باید طی MRI سه ماهه اول اجتناب شود. Rapid sequency به روش Conventional ترجیح داده می‌شود به علت اینكه استفاده از این روش تماس را كوتاه‌تر می‌‌كند.

رادیاسیون می‌تواند باعث محدودیت رشد جنین شود همین‌طور موجب موتاسیون كروموزومی و ابنورمالیتی نورولوژیك مثل عقب ماندگی ذهنی شود و در ضمن خطر لوسمی را در بچه‌ها افزایش می‌دهد. در این رابطه مهم‌ترین فاكتور دوز اشعه رادیاسیون است اما سن جنین در معرض اشعه نیز مهم می‌باشد. تماس با اشعه طی هفته اول بعد از بارداری اغلب موجب مرگ سلول می‌شود اما طی اورگانوژنز (دوره امبریونیك) بالاترین خطر مالفورماسیون جنینی وجود دارد. بیمار قبل از رادیوگرافی تشخیصی باید تحت مشاوره قرار گیرد. در صورت در معرض اشعه بودن بیش از 15 راد (طی سه ماهه اول و دوم) یا بیشتر از 5 راد طی 3 ماهه اول باید ختم انتخابی بارداری را موردنظر قرار داد. میزان مواجهه را می‌توان به وسیله استفاده از پوشش سربی، حركت مارپیچی، مطالعات rapid sequence به حداقل كاهش داد.

اندوسكپی طی بارداری 
یكی از موارد كاربرد اندوسكپی نوع درمانی آن تحت عنوان ERCP است (endoscopic Retrograde Pancreaticography) است. سنگ كلدوك معمولا به علت پتانسیل ایجاد عوارض مخاطره آمیز مثل كلانژیت صعودی و یا پانكراتیت سنگ صفرا نیاز به درمان فوری دارد كه در بیماران غیرباردار به نحو مطلوبی ERCP درمان می‌شود. در دستان مجرب ERCP روش جایگزینی مناسب برای اجتناب از جراحی‌های پیچیده، صفراوی طی كله‌سیستكتومی می‌باشد. در جمعیت عمومی مورییدیته ERCP حدود 5 درصد و مورتالیته كمتر از 5/0درصد است.

با توجه به اینكه در كنار خطرات ERCP درمانی طی بارداری مخاطراتی نیز برای جنین ناشی از القاء زایمان زودرس، تراتوژنی داروها، آریتمی قلبی، هیپرتانسیون سیستمیك و هیپوتونی گذرا وجود دارد بنابراین انجام این روش محدود به اندیكاسیون‌های قوی برای اجتناب از جراحی‌های پیچیده صفراوی طی بارداری می‌باشد و به علت به حداقل رساندن خطر تراتوژنی ناشی از اشعه بهتر است تا سه ماهه دوم انجام آن را به تعویق انداخت. مورد بعدی استفاده از آندوسكپی در اسكلروتراپی آندوسكوپیك با باندینگ (Banding) می‌باشد.

در بیماران دچار هیپرتانسیون پورت به علت افزایش حجم پلاسما طی بارداری خطر خونریزی از واریس‌ها افزایش می‌یابد بنابراین اسكلروتراپی آندوسكوپیك و باندینگ درمان‌های جذابی برای خونریزی از واریس‌ها طی بارداری هستند زیرا آلترناتیوهای دیگری مثل شانت پورتوسیستمیك داخل كبدی از طریق ژوگولر نیاز به رادیاسیون دارد و از طرفی روش‌های جراحی با موربیدیته و مورتالیته پره ناتال بالایی همراه هستند. از وفاگوگاسترو دئودنوسكپی (EGD) طی بارداری می‌تواند با خطرات نسبتاً پایین برای جنین انجام شود با این وجود از این تكنیك تنها در مواردی كه اندیكاسیون دارد مثل خونریزی حاد قسمت فوقانی دستگاه گوارش باید استفاده كرد. یكی از عوارض اسكلروتراپی تنگی مری می‌باشد كه به خوبی با استفاده از دیلاتورهای ازوفاژیال درمان شود.