زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر سارا كاشانچی؛ جراح دندانپزشك؛ عضو مركز تحقيقات علوم دندانپزشکی(LADR)

رادیوگرافی به عنوان یك وسیله كمكی ارزشمند در تشخیص بیماری‌های لثه، ارزیابی پیش‌ آگهی بیماری و تعیین نتیجه درمان مطرح می‌باشد. رادیوگرافی تنها تغییرات ایجادشده در بافت كلسیفیه را نشان می‌دهد و توانایی آشكار كردن فعالیت‌های سلولی فعلی را ندارد و فقط اثراتی را كه تغییرات سلولی در گذشته بر روی استخوان و ریشه‌ها گذاشته‌اند، نشان می‌دهد. برای نشان دادن تغییرات بافت نرم لثه به روش‌های خاصی نیاز است كه در حال حاضر استفاده كلینیكی روزمره‌ای ندارند. ارزیابی رادیوگرافی تغییرات استخوان در بیماری لثه، عمدتا براساس نمای دیواره بین دندانی (Interdental septum) است، زیرا تراكم زیاد ساختمان ریشه اجازه به تصویر كشیده شدن استخوان‌های باكال و لینگوال را نمی‌دهد. 

تخریب استخوان در بیماری‌های لثه 

تخریب‌های جزئی استخوان در رادیوگرافی قابل رؤیت نیستند؛ لذا هرگونه تغییرات جزئی اولیه بافت‌های پریودنتال (لثه) در كلیشه رادیوگرافی به این معنی است كه تخریب، مراحل اولیه خود را طی كرده است. پس اولین علائم بیماری لثه را باید به صورت كلینیكی تشخیص داد. تصاویر رادیوگرافی تحلیل‌های استخوانی را با شدت كمتری نسبت به واقعیت نشان می‌دهند. رادیوگرافی یك روش غیرمستقیم در تعیین میزان تحلیل استخوان در بیماری‌های لثه است ودر واقع به جای اینكه میزان استخوان تحلیل رفته را نشان دهد، میزان استخوان باقیمانده را نشان می‌دهد. 

نمای رادیوگرافی تولیدی محل انشعاب ریشه‌های دندان 

تشخیص قطعی درگیری ناحیه انشعاب ریشه‌ها توسط معاینات كلینیكی. (یعنی پروب كردن دقیق ناحیه با پروبی كه به این منظور طراحی شده است). استفاده از رادیوگرافی برای این منظور هم مفید است؛ اما آگاهی ممكن درگیری محل انشعاب ریشه‌ها Forcation به سادگی در رادیوگرافی ملاحظه نشود. به عنوان یك قاعده كلی، تحلیل استخوان معمولا از آنچه در رادیوگرافی دیده می‌شود وسیع‌تر است. ممكن است در یك كلیشه رادیوگرافی درگیری فوركای دندان T6 داشته باشیم، ولی در عكس دیگر دیده نشده؛ لذا رادیوگرافی باید از زوایای مختلف تهیه شود.

1- تغییرات رادیوگرافی جزئی ناحیه فوركا باید از نظر كلینیكی بررسی شوند؛ به ویژه اگر ریشه‌های مجاور هم دچار تحلیل استخوان شده باشند. 

2- كاهش دانسیته استخوان در محل فوركا به نحوی كه حدود فضاهای استخوانی اطراف قابل مشاهده باشد، احتمال درگیری فوركا را مطرح می‌كند. 

3- تحلیل شدید استخوان در ارتباط با یكی از ریشه‌های مولر ممكن است با درگیری ناحیه فوركا همراه باشد. 

نمای رادیوگرافی آبسیه پریودنتال 

نمای خاص آبسه پریودنتال به صورت یك رادیولوسسنی مجزا در نمای طرفی ریشه است؛ با این وجود، اغلب به دلیل تغییراتی نمای رادیوگرافی آن اختصاصی نیست.

 مرحله ضایعه: در مراحل اولیه آبسه حاد پریودنتال شدیدا دردناك است؛ ولی هیچگونه تغییرات رادیوگرافی دیده نمی‌شود. 

 میزان تخریب استخوان و تغییرات مورفولوژیك ایجاد شده در آن

 موقعیت آبسه ضایعاتی كه در بافت نرم دیواره پاكت قرار دارند، نسبت به ضایعاتی كه در بافت‌های حمایت‌كننده دندان و به صورت عمقی ته قرار گرفته‌اند، كمتر احتمال دارد تغییرات رادیوگرافی ایجاد كند. بنابراین رادیوگرافی به تنهایی در تشخیص آبسه پریودنتال قابل اعتماد نیست. ضربه‌های ناشی از اكلوژن می‌تواند تغییرات رادیوگرافیك واضحی را در لامینادورا استخوان و وسعت فضای لثه‌ای و تراكم استخوان اسفنجی احاطه‌‌كننده به وجود آورد. در بعضی بیماری‌ها اختلالات اسكلتی تغییراتی در فكین به وجود می‌آید كه بر تفسیر رادیوگرافیك در ارتباط با بیماری پریودنتال اثر می‌گذارد. امكان تخریب استخوان‌های حمایت‌كننده دندان  در بیماری‌های زیر وجود دارد: 

هیپرپاراتیروئیدیسم پیشرفته اولیه و ثانویه

این بیماری باعث تحلیل استئوكلاستیك استخوان و جایگزینی آن باعث فیبروز و خونریزی با رسوب هموسیدرین شده و در نهایت موجب ایجاد حالت Brown tumor در استخوان می‌شود. تظاهر این بیماری اغلب به صورت یك ضایعه cystic درون فك است. بهبود پری پاراتیروئید معمولا باعث بازگشت استخوان به وضع طبیعی می‌شود. به طور كلی رادیوگرافی به تشخیص بیماری لثه كمك می‌كند، ولی به تنهایی كافی نیست.