زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه پزشك امروز

اصولا اورژانس‌های عروقی موارد زیر را شامل می‌شود
- آمبولی
- تروما
- ترومبوز حاد
اورژانس‌های عروقی
- آمبولی‌های شریانی
- ایسكمی تروماتیك اندام
- ایسكمی حاد مزانتر (این مورد،‌ بخش مهمی از اورژانس‌ها را تشكیل می‌دهد)
- پارگی آئورت شكمی
در برخی از اورژانس‌های فوق، فرصت كوتاهی برای ادامه حیات بیمار وجود دارد؛ لذا در این موارد تشخیص بموقع، از اهمیت خاصی برخوردار است.
خاستگاه آمبولی‌های شریانی
در 80 درصد موارد خواستگاه آمبولی‌های شریان، قلبی هستند كه لرزش دهلیزی (50 درصد)، انفاركتوس میوكارد (25 درصد)، سایر موارد (5 درصد) 20 درصد موارد نیز آمبولی‌های شریان خواستگاه خارج قلب دارند كه شامل آنوریسم‌ها (10 درصد) و 10 درصد موارد نیز نامشخص می‌باشد. قسمت مهمی از آمبولی‌های شریانی، از قلب سرچشمه می‌گیرد. در این حالت، لخته مسیری از رگ‌ها را طی می‌كند تا به محلی از رگ برسد كه در آن محل اندازه لخته بزرگ‌تر از اندازه رگ باشد. معمولا این محل قسمتی است كه رگ دارای انشعاب است. در این حالت جریان خون قطع می‌شود. اكثریت قریب به اتفاق این موارد از قلب سرچشمه می‌گیرد كه حدود 80 درصد از موارد را شامل می‌شود.

تشخیص این حالت بسیار آسان است. در صورت بروز این مشكل، بیمار نبض ندارد كه ایجاد «لرزش دهلیزی» را محرز می‌كند. توجه به این نكته جهت بررسی ایسكمی اندام‌ها بسیار اهمیت دارد.در صورت وجود این حالت، تشخیص آمبولی شریانی نیز قطعی می‌شود.البته نباید فراموش كرد كه بسیاری از اورژانس‌های عروقی با انفاركتوس میوكارد، مرتبط هستند. در این موارد معمولا بیماران دچار انفاركتوس خاموش هستند. در این حالت، بیمار هیچ علامتی ندارد و از بیماری خود بی‌اطلاع است. آمبولی نسبتا بزرگی كه در قسمت میوكارد تشكیل شده، پس از گذشت یك هفته تا 10 روز، به سمت آئورت حركت می‌كند و با توقف در این محل، سبب ایجاد آمبولی شریانی می‌شود؛ لذا «انفاركتوس میوكارد» عامل مهمی در بروز اورژانس‌های عروقی است كه به خوبی مشخص نمی‌شوند.

میزان تحمل بافت‌ها در ایسكمی حاد
حساس‌ترین بافت‌ها، مغز و اعصاب هستند كه در صورت قطع جریان خون در این اندام، مغز بیش از 6 تا 8 دقیقه نمی‌تواند مقاومت كند. پس از این مدت سلول عصبی می‌میرد و دیگر نمی‌توان كار خاصی برای بیمار انجام داد. میوكارد، مقاومت بیشتری دارد (20-17 دقیقه). لخته‌ای كه در عروق كرونر به‌وجود می‌آید، اغلب به صورت ترومبوز است، در صورت ایجاد این مشكل بیمار قادر به مقاومت نیست. در این حالت، بخش عضلانی قلب از بین می‌رود كه یا منجر به مرگ می‌شود و یا بیمار علائم ثانویه انفاركتوس را خواهد داشت.
نقش عضلات
با توجه به اینكه عضلات نقش مهمی در بدن ایفا می‌كنند و 40 درصد وزن بدن و همچنین 75 درصد وزن انتهای تحتانی 90 درصد فعالیت متابولیك، 71 درصد گردش خون اندام را عضلات تشكیل می‌دهند؛ لذا پس از به وجود آمدن مشكل شریانی، اهمیت عضلات در حفظ اندام‌ها بسیار تعیین‌كننده است. در واقع تا زمانی كه عضلات زنده هستند، می‌توان فعالیت اندام را حفظ كرد.
علائم قطع تروماتیك شریان
این علائم شامل «درد»، «فلج اعصاب حركتی»، «فلج اعصاب حسی» و «فقدان نبض» می‌باشد. درد، علامتی هشداردهنده است كه از علائم دیگر دارای اهمیت بیشتری است. پس از آن، فلج اعصاب حركتی و اعصاب حسی اهمیت زیادی دارد. در صورت عدم بی‌حسی در این اندام، وضعیت بیمار زیاد وخیم نیست؛ ولی بروز فلج اعصاب حركتی و حسی، نشان‌دهنده این است كه خطر بروز ایسكمی بالاست. در این حالت، در صورت عدم درمان، احتمال مرگ بیمار وجود دارد.
انواع تروماهای عروقی
تروماها، گاه به صورت نافذ و گاه به طور غیرنافذ (Blunt) باعث قطع عروق می‌شوند. 
ترومای نافذ
علائم شامل «شوك»، «خونریزی شدید و جهنده»، «خون قرمز روشن»، «علائم ایسكمی محیطی» و «هماتوم محل ضایعه» می‌باشد. در این صورت پزشك باید وجود شیشه یا هر جسم خارجی دیگری را مورد بررسی قرار دهد. در صورتی كه خونریزی متناوب وجود داشته باشد و لخته ایجاد شده و خونریزی موقتا قطع شود، باید به دنبال تشخیص علت خونریزی بود.
آمبولی شریان مزانتریك
در صورت بروز این حالت دو عامل درد در لوله‌ گوارش، اتساع و ایسكمی می‌باشد. در این حالت گاه بیمار با درد بسیار شدید شكم مراجعه كرده و گاهی نیز علائم شكمی در معاینه وجود ندارد. ولی به طور كلی ممكن است بیمار یكی از علائم زیر را بروز دهد.
- شروع درد ناگهانی درد شكم
- درد ممتد و بسیار شدید
- فقدان كامل علائم فیزیكی در شكم
پارگی آنوریسم آئورت شكمی
1- درد شكم یا پشت
2- كاهش فشارخون شریانی
3- توده نبض‌دار شكمی
مهم‌ترین علامت در پارگی آنوریسم آئورت شكمی در شكم یا پشت است؛ ولی در صورت وجود سه علامت فوق، تشخیص قطعی، پارگی آئورت است. در این حالت، بیمار باید بلافاصله به اتاق عمل منتقل شود. در صورت عدم جراحی، پارگی محدود به پارگی باز و مرگ بیمار منجر خواهد شد.
تشخیص قطعی
مهم‌ترین راه تشخیص قطعی، در اورژانس‌های عروقی آنژیوگرافی اورژانس است. ممكن است بیمار با درد شدید مراجعه كند كه علل متفاوتی می‌تواند داشته باشد. در این صورت با انجام آنژیوگرافی می‌توان به وجود مواردی نظیر قطع شدن شریان وغیره پی برد. گاه نیز با انجام لاپاراتومی می‌توان به تشخیص قطعی رسید.