زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر منوچهر قارونی؛ متخصص قلب و عروق

بیماری ترومبوز حاصل تجمع گلبول‌ها و پلاكت‌های خون می‌باشد كه باعث می‌شود در یك شریان و در داخل رگ لخته خون تشكیل شود، كه این لخته شدن خون ممكن است در عروق شریانی یا وریدی صورت گیرد. شایع‌ترین قسمتی كه خون لخته می‌شود وریدهای خونریز ساق پا است.

اگر كسی مدت طولانی بی‌حركت باشد و به هر دلیل در بستر بخوابد و بی‌حركت باشد مانند بیماری كه سكته كرده است یا مریضی كه شكستگی استخوان دارد و یا مبتلا به بیماری‌هایی است كه باعث تشدید انعقادپذیری خون در بدن می‌شوند، استعداد ترومبوز وریدی یا Deep Vein Therombosis دارد. همچنین بیمارانی كه اعمال جراحی ارتوپدی انجام می‌دهند و بی‌حركت هستند، ممكن است خون در رگ‌هایشان لخته شود و ایجاد ترومبوز كند.

گاهی اوقات ممكن است ترومبوز حركت كرده از وریدها به قلب آمده و به سمت ریه برود و آمبولی ریه ایجاد كند كه بیماری و عارضه‌ای خطرناك و كشنده است. لخته‌هایی كه در ران ایجاد می‌شوند نسبت به لخته‌هایی كه در قسمت پایین ساق یا سایر قسمت‌ها تشكیل می‌شوند احتمال بیشتری برای شكسته شدن و ایجاد آمبولی ریه دارند.

لخته خون می‌تواند در وریدی كه محدود به پوست می‌باشد نیز ایجاد شود كه به این نوع لخته خون، ترومبوز وریدی سطحی گفته می‌شود. لخته خون در ورید سطحی خطرناك نمی‌باشد زیرا نمی‌تواند به طرف ریه حركت نماید.

گاهی اوقات ممكن است لخته حركت نكند و در ورید پا نباشد و در شرایین ایجاد شود، مثلا شرایین مغز، شرایین كلیه، شرایین قلب، در اثر بالا بودن كلسترول و چربی خون باعث می‌شود .در این حالت محلی كه دچار آسیب شده كه به آن آترواسكلروز می‌گوییم دچار آتروم شده به ناگهان دچار پارگی و خونریزی می‌شود و سیستم انعقادی و پلاكت‌ها لخته ایجاد می‌كنند تا خونریزی ایجاد شود بنابراین لخته خون باعث سكته مغزی می‌شود و یا در افراد پیر و مسن كه رگ‌هایشان تنگی دارد (به خصوص رگ‌های گردن) ممكن است قسمتی از چربی‌های موجود در رگ كنده شده و وارد مغز شود و ایجاد سكته مغزی نماید.

عوامل زیادی می‌توانند خطر ایجاد ترومبوز DVT را افزایش دهند:

 داشتن اختلال ژنتیكی برای لخته شدن خون

 داشتن جریان خون كند در نتیجه آسیب،‌ جراحی، عدم تحرك

 ابتلا به سرطان و طی دوره درمان آن

 سن بالای 60 (با این حال ترومبوز در همه گروه‌های سنی می‌تواند اتفاق بیفتد)

 داشتن اضافه وزن

روش درمانی ترومبوز

درمان استفاده از ضدانعقادها می‌باشد كه سبب كاهش انعقاد خون می‌شوند. این داروها به عنوان رقیق‌كننده‌های خون شناخته می‌شوند و جهت توقف تشكیل لخته در افرادی كه در معرض خطر ایجاد لخته و توقف لخته‌های كنونی برای بزرگتر شدن استفاده می‌شود. بهترین روش برای درمان و پیشگیری از ترومبوز مصرف داروهای رقیق‌كننده خون مانند هپارین و یا مصرف قرص وارفارین می‌باشد.

بیشترین عارضه جانبی داروهای ضدانعقاد، خونریزی می‌باشد. در صورتی كه هپارین یا داروهای ضدانعقاد دیگر را دریافت می‌كند به سرعت دچار كبودی و خونریزی شود باید به پزشك مراجعه نماید و آزمایش‌های خونی لازم جهت تعیین میزان پیشرفت بیماری انجام شود.

اهداف اصلی در درمان ترومبوز، توقف رشد و توسعه لخته، پیشگیری از شكسته شدن لخته در ورید و حركت آن بهسوی ریه، كاهش شانس ایجاد لخته‌های بعدی می‌باشد. معمولا در درمان ترومبوز از ضد انعقادها استفاده می‌گردد كه به عنوان رقیق‌كننده‌های خون شناخته می‌شوند.

پیشگیری از ترومبوز بستگی به داشتن لخته خون قبلی و ریسك فاكتورهای بیمار برای گسترش لخته دارد. در صورت داشتن لخته، جهت پیشگیری از تشكیل لخته‌های بعدی، موارد زیر به بیماران توصیه می‌گردد:

 دریافت داروهای تجویز شده توسط پزشك جهت پیشگیری و درمان لخته

 پیگیری تغییرات برنامه‌های درمانی و آزمایش‌های خونی

 انجام ورزش‌های اندام‌های تحتانی در صورتی كه فرد مجبور به نشستن در مدت زمان طولانی می‌باشد. خارج شدن از تخت و داشتن حركت پس از استراحت طولانی از قبیل جراحی یا بیماری، زیرا همزمان با شروع فعالیت بیمار احتمال توسعه لخته نیز كاهش می‌یابد.