در سراسر دنیا، سرطان (كارسینوم) دهان یكی از شایع‌ترین سرطان‌ها و یكی از علل شایع مرگ و میر است. در مردان سرطان دهان 4 درصد سرطان‌های بدن و دندان‌ها 2 درصد سرطان‌ها را تشكیل می‌دهد. سرطان دهانی عامل 2 درصد مرگ‌های ناشی از سرطان در مردان و 1 درصد در زنان می‌باشد.
اكثر سرطان‌های دهانی، Squamous cell carcinoma هستند. از دیگر بیماری‌های بدخیم كه می‌توانند در ناحیه دهان رخ دهند، می‌توان تومورهای غدد بزاق، غده تیروئید، غدد لنفاوی، استخوان و بافت نرم اشاره كرد. سرطان دهان بیماری سنین بالا است كه تقریباً 5 درصد موارد آن در افراد بالای چهل سال رخ می‌دهد متوسط سن بیماری 60 سال است. اكثر سرطان‌های دهانی، زبان، اروفارنكس و كف دهان را مبتلا می‌كنند. لب، لثه، سطح پشتی زبان و كام از مناطق كمتر شایع می‌باشند. جمعیت آفریقایی، آمریكایی‌های ایالت متحده نسبت به جمعیت سفید پوست ریسك بیشتری برای ابتلا به سرطان‌های دهانی حلقی دارند. افزایش ریسك بیشتر به دلیل فاكتور‌های محیطی است.
تضعیف سیستم ایمنی ریسك ایجاد SCC را بالا می‌برد. استفاده از الكل و تنباكو ریسك فاكتوری شناخته شده در سرطان دهان و اروفارنكس می‌باشند. تنباكو دارای عوامل سرطان‌زا مانند نیتروزآمین (نیكوتین)، نیتروزپرولین و پلونیوم است. نیكوتین قوی و مخدر است. تنباكو شامل كربن مونوكسید تیوسیانات، هیدروژن سیانید نیكوتین و متابولیت‌های آنها می‌باشد.
مطالعات نشان داده است بیش از نیمی از افراد مبتلا به سرطان دهان سیگاری هستند. طی یك مطالعه، 80 درصد سرطانی‌ها، سیگاری بوده‌اند. اثر سیگار روی سرطان دهان 5 -10 سال بعد از ترك آن كاهش می‌یابد. شیوع SCC سلول (سرطان اسكواموس) در قسمت‌های مختلف دنیا متفاوت است كه به دلیل اختلاف در كاربرد محصولات مختلف تنباكو می‌باشد.
تمام اشكال الكل می‌توانند به عنوان اتیولوژی سرطان دهان مطرح شوند. الكل ریسك بالاتری دارند. تنباكو و الكل احتمال بروز سرطان را دو چندان می‌كنند. مكانیسم اثر ممكن است دهیدراته كردن مخاط توسط الكل و افزایش نفوذپذیری مخاط و اثر مواد سرطان‌زای الكل یا تنباكو باشد.
تصویربرداری
تصویر برداری شامل رادیولوژی معمولی، MRI,CT، اولتراسونوگرافی و تصویربرداری می‌باشد. درگیری استخوان در مرحله‌بندی، انتخاب، درمان و تعیین پیش آگهی مهم است. درگیری بافت نرم سینوس و نازوفارنكس می‌تواند توسط CT و MRI ارزیابی شود. CT و MRI به تعیین وضعیت توده‌های لنفاوی گردنی كمك می‌كند.
درمان
حرف نهایی از درمان، بهبودی بیمار پس از سرطان است. انتخاب درمان به عواملی مثل نوع سلول، درجه تمایز، محل، اندازه و موقعیت ضایعه اولیه، توانایی در برقراری صحبت، بلع، وضعیت روحی و فیزیكی بیمار و تجربه جراح و همكاری بیمار بستگی دارد. در سرطان‌های دهان جراحی بارادیاسیون (اشعه درمانی) به منظور درمان انجام می‌شود و شیمی درمانی به‌عنوان یك درمان الحاقی صورت می‌گیرد.
پاتوژنز
SCC دهانی نتیجه یك پروسه چند مرحله‌ای، شامل ضایعات نرمال تا دیسلاستیك و نهایتاً SCC است. برای درمان مناسب و موثر بالینی یك تیم شامل جراح، انكولوژیست، رادیوتراپست و دندانپزشك همكاری می‌كنند. SCC ابتدا به صورت موضعی با توسعه به لفاتیك‌های ناحیه‌ای گسترش می‌یابد.
گسترش ناحیه‌ای در مخاط دهان ممكن است به وسیله گسترش مستقیم و در بعضی حالات با گسترش زیر مخاطی اتفاق بیفتد كه در نتیجه مناطق وسیعی در گیر می‌شود. هنگامی كه سد پریوستال شكسته شود، درگیری استخوان رخ می‌دهد. سرطان دهان در ابتدا بدون علامت است و متاسفانه بیماران اغلب پس از پیشرفت علائم و گسترش بیماری متوجه آن می‌شوند.
ناراحتی شایع‌ترین علت است كه منجر به جستجوی بیمار برای درمان می‌شود و در بیش از 85 درصد بیماران درمان تشخیص وجود دارد. بیماران همچنین ممكن است از وجود یك توده در دهان یا گردن آگاه شوند. دیفای‌ژی، درد گوش، محدودیت حركت و خونریزی دهان از علائم كمتر شایع می‌باشند. حفره دهان باید به دقت معاینه گردد و غدد لنفاوی تحت فكی و گردنی ارزیابی شوند. معاینه حفره دهان نباید در هیچ ناحیه‌ای نادیده گرفته شود، ولی نواحی پرخطر برای كارسینوم دهانی باید با دقت بیشتری معاینه شوند.
