دکتر اکبر کوشانفر؛ متخصص کودکان
ما انتظار داریم با بالا رفتن سن مفاصل و ششهایمان توانایی خود را از دست بدهند. اما تصور اینکه این اتفاق برای مغز بیفتد کمی آزاردهنده است، در این مقاله چند راه برای پیشگیری از پیر شدن مغز را ذکر کردهایم:
فعالیت جسمانی داشته باشید
دانشمندان بر این باورند که نرمشهای هوازی منظم میتواند سادهترین و مهمترین راه برای سلامتی طولانی مدت مغز باشد؛ در حالی که قلب و شش ها واکنشی سریع نسبت به دویدن بر روی دستگاه دوی ثابت نشان میدهند مغز هم به آرامی با هر قدم فعالیت میکند. برای سلامتی دائمی مغز روزانه حداقل 30 دقیقه فعالیت جسمانی (دویدن و نرمشهای هوازی) میتواند نقش شایان توجهی داشته باشد.
متعادل بخورید
انرژی بسیار زیاد یا انرژی بسیار کم خللی بزرگ در کارآیی مغز ایجاد میکند.
رژیم غذایی تشکیل شده از مواد قندی کم با فیبر بالا و چربی و پروتئین معمولی بسیار آرامتر از غذاهایی با میزان قند بالا (انواع شیرینی و نشاسته) در بدن تجزیه میشوند.
سرعت ثابت و ملایم هضم در روده مقدار انرژی بیشتری را به مغز میرساند و باعث بهینهسازی سوختوساز در ارگانهایی میشوند که میتوانند در سلامتی طولانی مدت نقش بسزایی داشته باشند.
مراقب رژیم غذاییتان باشید
در حالیکه پرخوری فعالیت مغز را کند میکند. کمبود کالری هم میتواند اثر مشابهی بر مغز گذارد. رژیمهای غذایی مفرط میتواند باعث طولانی شدن برخی دردها در بدن و در نتیجه سلب آسایش شوند.
احساسی که باعث اعتیاد افراد به لاغر ماندن و ترس ازچاق شدن گردد. بسیاری از مطالعات رژیمهای غذایی مفرط را با حواس پرتی، اختلال در حافظه و پریشانی مرتبط میدانند.
خوردن تنقلات هنگام گرسنگی
خوردن تنقلات هنگام گرسنگی باعث ایجاد عادتهای غذایی ناسالم میشود. استفاده از مواد غذایی کم ارزش و شکم پرکن مانند شکلات، چیپس و پفک، تنها باعث برهم خوردن رژیم غذایی شده و مشکلاتی را برای بدن به همراه خواهد داشت.
با شکم سیر از خانه خارج شوید. گرسنگیی ممکن است منجر به خریدن و خوردن تنقلات شود. شکلات، پفک و چیپس هیچ کدام نمیتوانند جای یک صبحانه، نهار و شام سالم و رضایت بخش را بگیرند. بنابراین خوب بخورید تا خوب زندگی کنید.
نوشیدن آب به اندازه کافی
آب مایع حیات بخش برای همه موجودات طبیعت از جمله انسان است. نکته جالب اینجاست که ننوشیدن مقدار کافی آب در طول روز، متابولیسم و سوختوساز بدن را کند کرده و ممکن است باعث اضافه وزن نیز بشود.
آب مادهای ضروری برای فعالیتهای متابولیک بدن، ازجمله سوزاندن کالریی محسوب میشود. تا زمانی که در کویر زندگی نمیکنید، آب فراوانی اطراف شما وجود داشته و باید زیاد از آن بنوشید، در حدود 8 تا 10 لیوان، و اگر ورزش میکنید، حتی بیشتر از این مقدار آب بنوشید.
خوردن آب به جای انواع نوشابه نیز بسیار مناسب است. نوشابهها معمولاً زودتر احساس تشنگی را نسبت به آب از بین میبرند. دارای کالریهای بیارزش بوده و باعث میشوند بعد از 30 دقیقه مجدداً احساس تشنگی کنید.
از استراحت و آرامش لذت ببرید
در زمان استراحت و رویا، خاطرات به آرامی مرور میشوند. بعضی دور ریخته و بعضی ذخیره میگردند. مطالعات نشان میدهند وقتی دچار کمبود خواب هستیم، پروتئینی که سیناپسها (محل تماس دو عصب) را شکل میدهد، توانایی کافی برای تفکر و فراگیری را از دست میدهد.
علاوه بر اینن خواب ناکافی با فراموشی در ایام کهولت رابطه مستقیم دارد.
ماهی بخورید
براساس تئوریهای جدید وجود ماهی در رژیم غذایی انسانها میتواند نقش بسزایی در تقویت حافظه آنها داشته باشد.
اسیدهای چرب مورد نیاز مانند امگا 33 برای ساختمان مغز مهم به شمار میآیند و تأثیر آنها برای درمان بیماریهای مغزی بسیار مؤثر است.
اصلاح عادات غلط
در دنیای پرسرعت و پر مشغله امروز، وقت گذاشتن برای حفظ عادتهای سالم و مناسب غذایی، کار دشواری به نظر میرسد. غذا خوردن که پیش از این یک اولویت مهم محسوب میشد، امروزه به موضوعی جانبی تبدیل شده که توجه زیادی به آن نمیگردد و معمولاً در لابلای کارهای روزانهه دیگر گنجانده میشود.
پرخوری
شاید اگر پرخوری های رایج مربوط به سبزیجات میشد. متخصصان تغذیه مشکلی با این نوع خوردن پیدا نمیکردند، اما متأسفانه پرخوری معمولاً در مورد غذاهای چرب و نشاستهدار نمایان میشود.
زیادهروی در این نوع مواد غذایی منجر به افزایش وزن و نارضایتی شده و جنبه اجتماعیی خوشایندی به دنبال نخواهد داشت.
وعدههای غذایی خود را به جای 3 وعده پرحجم، به 5 یا 6 وعده کم حجمتر تقسیم کنید. تعداد وعده های غذایی باعث سوزانده شدن مقدار بیشتری کالری میشود، زیرا متابولیسم بدن همواره به فعالیت میپردازد.
صبحانه
نخوردن صبحانه یک اشتباه بزرگ است. صبحانه سالم نه تنها باعث افزایش انرژی و باز شدن فکر و ذهن میشود؛ بلکه موجب انتخاب و مصرف مناسب وعدههای غذایی دیگر در ادامه روز خواهد شد.
همچنین خوردن صبحانه ممکن است به شما در مصرف کمتر کالری در ادامه روز نیز کمک کند.
یک تحقیق دانشگاهی نشان داده است مصرف مقدار کالری معین در ابتدای روز اثر سیرکنندگی بیشتری نسبت به مصرف همان مقدار کالری در ساعتهای دیرتر خواهد داشت که این امر موجب کاهش مجموع کالری مصرفی در روز میشود.
غذا خوردن پیش از خواب
اگر میخواهید خوابهای شیرین ببینید؛ پیش از خواب از غذا خوردن پرهیز کنید.
با اینکه نتایج قطعی مبنی بر افزایش وزن بر اثر خوردن غذا پیش از خواب وجود ندارد، پرخوری، مصرف غذاهای ادویهدار و چرب، یک تا 3 ساعت پیش از خواب منجر به کاهش کیفیت و مدت خواب، همچنین موجبب کسالت، خستگی و کوفتگی در روز بعد خواهد شد.
خوردن غذاهای چرب پیش از خواب سبب کند شدن تخلیه معده و تشدید سوءهاضمه شده و مصرف غذاهای ادویهدار باعث صدمات و سوزشهای قلبی و نیز سوء هاضمه خواهد شد.
میوه و سبزیجات
بسیاری از مواد غذایی مورد نیاز بدن در انواع میوه و سبزی وجود دارند که امتناع از خوردن آنها باعث کمبودها و مشکلاتی در بدن خواهد شد.
تنها راه تأمین مواد معدنی و ویتامینهای مورد نیاز بدن، مصرف میوه و سبزیجات تازه است. بنابراین باید سعی شود این مواد را جزء لاینفک رژیم غذاییی قرارداده و همیشه به مقدار کافی از آنها استفاده کنید.
انجام کاری دیگر حین غذا خوردن
نه تنها پرداختن به کاری دیگر همزمان با غذا خوردن موجب ریختوپاش آن در اطراف شما میشود؛ بلکه به پرخوری و در نتیجه افزایش وزن نیز منجر خواهد شد. اگر هنگام تماشای تلویزیون، صحبت با تلفن یا بازی ویدئویی، مشغول غذا خوردن شوید، این عوامل خارجی پرت کننده حواس باعث میشوند شما توجه کمتری به گرسنگی و نشانههای سیر شدن که بیان کننده کافی بودن مقدار غذا و احساس سیری هستند، داشته باشید.
به علاوه وقتی حین انجام کاری شروع به غذا خوردن میکنید، دیگر توان توقف نخواهید داشت؛ زیرا عمل خوردن تبدیل به حرکتی غیر هوشیارانه و مکانیکی بدون توقف میشود.
گرسنه ماندن
برخلاف تصور، گرسنه ماندن باعث میشود وزن بدن به دلیل ذخیرهسازی چربی، افزایش پیدا کند.
هنگامی که برای مدتی طولانی غذا نمی خورید، بدن شما به دلیل محروم ماندن از مواد غذایی دچار آشفتگی میشود و در انتها هنگامی که دوباره شروع به خوردن میکنید بدن شما گمانن میکند باید کالری مصرفی را به چربی تبدیل نماید.
چون نمیداند چقدر طول میکشد که دوباره غذا بخورید، بنابراین چربیها با شما باقی میمانند.
اگر هدفتان از گرسنگی کشیدن کاهش وزن است، باید در برنامه رژیمی خود تجدید نظر کنید. به جای گرسنگی یک برنامه مناسب ورزشی برای خود تعیین کرده و بیشتر به باشگاه بروید.
از میوه، سبزیجات، حبوبات، گوشتهای کم چرب و ماهی استفاده کرده، سعی کنید 4 یا 5 بار در هفته طبق یک برنامه منظم ورزش کنید.
بهترین روش کاهش وزن، تمرینات مرتب و رژیم غذایی مناسب است. نه محروم کردن بدن از مواد غذایی مورد نیاز، آن هم به مدت طولانی.
سریع خوردن
زندگی به سرعت میگذرد ولی آیا دوست دارید زندگی شما نیز سریع تمام شود؟ بعید است.
دفعه بعد سعی کنید غذای خود را آهستهتر بخورید، چون سریع غذا خوردن کمکی به شما نکرده و برعکس باعث افزایش وزن میشود.
از زمان شروع غذا تقریباً 20 دقیقه طول میکشد تا علائم سیریی به مغز برسند. بنابراین اگر شما ظرف 5 یا 6 دقیقه غذای خود را تمام کنید.
مغز فرصتی پیدا نمیکند که به بدنتان بگوید که سیر شدهاید و این باعث زیادهخوری و پر کردن معده بیش از مقدار مورد نیاز خواهد شد. آهسته غذا بخورید، آرام باشید.
خوب بجوید و از مزه غذا لذت ببرید. به این صورت مغز شما متوجه میشود که در حال غذا خوردن هستید و بنابراین میتواند به بدنتان بگوید سیر شدهاید.