دكتر مجید ملك‌محمد؛ فوق‌تخصص بیماری‌های ریوی
آسم به عنوان اختلال التهابی مزمن مجاری تنفسی تعریف می‌شود كه مشخصه آن واكنش بالای نای و برونش‌ها به تحریك‌كننده‌های مختلف است. بیماری با انقباض پراكنده برونش‌ها تظاهر می‌كند كه خود به خود یا با مصرف دارو آرام می‌شود. شیوع آسم در ایالات متحده آمریكا و اروپا 5 تا 7 درصد و در اغلب بیماران در حد خفیف تا متوسط است.
كمتر از 5 درصد بیماران آسم شدید مقاوم به درمان با علائم راجعه یا پیاپی دارند و به داروهای رایج ضدآسم مانند برونكودیلاتور (متسع‌كننده مجاری هوا) و عوامل ضدالتهاب به خوبی پاسخ نمی‌دهند. به این گروه از بیماران، آسماتیك‌های مقاوم به درمان اطلاق می‌شود. این افراد وابسته به كورتیكواستروئید بوده و آسمی دارند كه به سختی كنترل می‌شود.
آسم شدید مقاوم به درمان
از آنجایی كه آسم شدید یك بیماری ساختاری و از نظر مراقبتی ناامیدكننده است، درك كمتری از آن وجود دارد.
5 تا 7 درصد مردم آمریكای شمالی و اروپا مبتلا به آسم هستند. بنا بر تحقیقی كه در ایران به عمل آمده شیوع كلی آسم در بین كودكان ابتدایی 1/7 درصد و در میان دانش‌آموزان دبیرستان 1/4 درصد است. از این افراد درصد كمی (حدود كمتر از 10 درصد) آسم شدید مقاوم به درمان دارند. این طبقه‌بندی بر اساس نشانه‌ها، عملكرد ریه، وخامت حال بیمار و به‌خصوص استفاده از دوز بالای كورتیكواستروئیدها انجام شده است. بنا بر تعریف، آسم شدید به بیماری گفته می‌شود كه پس از معاینه متخصص و ارزیابی و درمان به مدت یك سال یا بیشتر، به سختی قابل كنترل می‌باشد.
شاید كامل‌ترین تعریف آسم شدید توسط انجمن قفسه سینه آمریكا در سال 2000 منتشر شده باشد. این تعریف شامل یكی از دو معیار اصلی (دوز بالا و استفاده مداوم از كورتیكو استروئید استنشاقی یا استفاده از كورتیكو استروئید خوراكی در بیش از 50 درصد سال گذشته) با دو معیار از هفت معیار فرعی است. این معیارها نیز شامل موارد متغیری چون عملكرد ریه، وخامت حال بیمار، پایداری بیماری و استفاده از یك یا چند داروی كنترل‌كننده اضافی است.
مطالعات مختلفی برای كنترل آسم مقاوم به درمان انجام شده است. بیمارانی كه از این نوع آسم رنج می‌برند، اغلب به داروهای ضدالتهاب رایج پاسخی نمی‌دهند و علی‌رغم درمان مناسب، علائم بیماری در آنها از بین نمی‌رود. در چنین شرایطی، متخصصان از درمان‌های جایگزین با اثرات ضدالتهابی خاص و داروهای تنظیم‌كننده ایمنی مانند متوتركسات (methotrexate)، نمك‌های طلا (gold)، سیكلوسپورین (cyclosporine)، ایمونوگلوبولین داخل وریدی و غیره استفاده می‌كنند. برخی مطالعات نشان داده‌اند كه استفاده از این داروها وابستگی به كورتیكواستروئید را در بیماران آسمی كاهش می‌دهد.
هدف این مقاله بررسی برخی درمان‌های جایگزین در آسم مقاوم به درمان است.
درمان‌های جایگزین در مورد آسم فقط باید زمانی در نظر گرفته شود كه بیمار به درمان‌های رایج ضدالتهابی و یا برونكودیلاتورها پاسخ مناسبی ندهد و (برای كاهش دوز استروئید) وابسته به كورتیكواستروئید خوراكی باشد.
از میان داروهای ذكر شده MTX و نمك‌های طلا بیشترین تاثیر را در كاهش دوز كورتیكواستروئید دارند. به علاوه، این داروها كمترین اثرات نامطلوب را در بیماران آلرژیك نشان داده‌اند.
MTX: در چند مطالعه كوتاه‌مدت به هم وابسته، این نظر مطرح شد كه متوتركسات دوز كورتیكواستروئید را در بیماران آسمی وابسته به كورتیكواستروئید اندكی كاهش می‌دهد، ولی تاثیرات طولانی‌مدت دارو در دوره طبیعی آسم مقاوم به درمان نیاز به بررسی بیشتری دارد.
نمك‌های طلا
تركیبات طلا تاثیر چشمگیری در كاهش اثرات استروئید در آسم مقاوم به درمان دارند؛ ولی اطلاعات موجود به علت بیمارانی كه در مطالعات وابسته از این مورد تبعیت نمی‌كنند، كافی نیست. اثرات بد دارو قابل چشم‌پوشی و كوتاه‌مدت است و با كاهش دوز مصرفی یا قطع مصرف فروكش می‌كند. اثرات جانبی شامل اختلالات گوارشی، تهوع، تحریكات پوستی، خارش و زخم‌های دهانی است...
برای خواندن بخش دوم- روش‌های درمانی جدید در آسم شدید - اینجا کلیک کنید.
