مهناز خد‌‌ا‌د‌‌وست
تولید شیشه در آشپزخانه‌های زیرزمینی و فروش مواد مخدر در تهران آنقدر زیاد شده كه نیازی نیست خودت را برای تهیه آن به زحمت بیاندازی، از هر نقطه تهران كه اراده كنی می‌شود هر نوع موادی را ظرف 5 دقیقه تهیه كرد و در بیشتر نقاط شهر با یك تلفن جنس را تحویلت می‌دهند.
شاید دیدن شهروندانی كه تا دیروز در دانشگاه، محل كار، كوچه و خیابان به عنوان همشهری و یا هم محله‌ای در كنار آنان زندگی می‌كردیم در كمپ‌های ترك اعتیاد قابل باور نباشد.
تصور بسیاری از ما درباره معتادان، افراد بزهكار، زندانیان، قشر كم‌درآمد و بی‌سواد جامعه و... است، حال آنكه اكنون دیگر نمیتوان افرادی را كه در دام این بلای خانمانسوز گرفتار شده‌اند تنها در این گروه از اقشار جامعه یافت. این روزها دیگر دیدن افراد تحصیلكرده و مرفه در كمپ‌های ترك اعتیاد اتفاق نادر و یا تعجب‌برانگیزی نیست.
از سوی دیگر، سالهاست كه خبرنگاران، گزارشگران و اهالی رسانه در باب آسیب اجتماعی اعتیاد و راهكارهای پیشگیری و مقابله با آن قلم‌فرسایی می‌كنند و مسئولان هم دائما از طرح‌ها و برنامه‌های اجرا شده و یا در آستانه اجرا برای كاهش و یا ریشه‌كنی مواد مخدر سخن می‌گویند.
در این میان همیشه برای افكار عمومی این سوال مطرح بوده و اكنون نیز هست كه چرا با وجود همه این حساسیت‌ها و اقدامات گوناگونی كه توسط نهادهای مختلف انجام می‌شود، ایران همچنان در رتبه‌های نخست خرید و فروش و مصرف مواد مخدر جهان قرار دارد و سالانه بسیاری از جوانان ایرانی در دام این اهریمن خوش خط و خال گرفتار می‌شوند.
در همین رابطه دكتر مینو محرز متخصص بیماری های عفونی، معتقد است كه در درجه اول، نبود آگاهی باعث گرفتار شدن در دام اعتیاد می‌شود و اولین قدم در پیشگیری از اعتیاد، آگاهی دادن به جوانان است. وی همچنین معتقد است درمان یا پیشگیری از اعتیاد، احتیاج به زمینه‌سازی و آموزش ازدوران مدرسه دارد.
همانطور كه می‌دانید در حال حاضر تعدادی از جوانان كشور با معضل اعتیاد درگیرند كه شاید ناخواسته و بدون آگاهی وارد این گرداب شده‌اند. به نظر شما، چه کسانی یا چه ارگان‌هایی در كشور می‌توانند برای پیشگیری از اعتیاد و کاهش آسیب‌های ناشی از آن به مبتلایان کمک کنند؟
در درجه اول، فردی که معتاد می‌شود، آموزش ندیده و آگاهی نداشته است. آموزش و پرورش، باید به فرزندان ما مهارت زندگی یاد بدهد تا به اعتیاد و معضلات دیگر جامعه، نه بگویند. در کشور ما، خیلی راحت مواد پیدا می‌شود و یک دلیل آن، این است که ما مرز 1200 کیلو متری با افغانستان داریم و آن جا، مرکز تولید مواد مخدر است و این مواد به اروپا و سایر نقاط جهان ترانزیت می‌شود.
بنابراین، مواد مخدر به‌راحتی به کشور ما وارد می‌شود. به‌تازگی محرک‌های عصبی هم به این موضوع دامن می‌زند. از طرفی، چون آموزش خوب و کافی به جامعه داده نشده، همه فکر می‌کنند با خوردن آن محرک‌ها، انرژی می‌گیرند و تا صبح خوشحال هستند. در حالی که اصلاً نمی‌دانند که چقدر خطرناک است و چقدر می‌تواند برای آن‌ها مشکل‌ساز باشد.
درنتیجه، در درجه اول، نبود آگاهی باعث این مشکل می‌شود، و اولین قدم در پیشگیری از اعتیاد، در درجه اول آگاهی دادن است. آموزش و پرورش و والدین، باید راجع به اعتیاد بیشتر بدانند.
طی مطالعات انجام گرفته، یکی از علت‌های اصلی برگشت جوانان ترک کرده به دامن اعتیاد، آگاه نبودن پدران و مادران است که نمی‌دانند چگونه با فرزند ترک کرده خود ارتباط برقرار کنند. اعتیاد، متأسفانه در کشور ما جرم محسوب می‌شود. در حالی که اعتیاد یک بیماری است که باید درمان شود. غیر از سم‌زدائی خود ماده، درمان اصلی آن، این است که بیمار، روان درمانی شود.
باید مرتب با او صحبت کرد. ولی والدین، چون از دست اعتیاد فرزندشان کلافه می‌شوند، بدتر به او سرکوفت می‌زنند، این‌ها همه، به دلیل عدم آگاهی است. بنابر این اگر ما می‌خواهیم یک برنامه وسیع پیشگیری برای اعتیاد داشته باشیم از چند طریق باید مبارزه کنیم؛ یکی مبارزه در مرزها و به اصطلاح کاهش عرضه، و از همه مهم‌تر، برنامه‌ریزی در پیشگیری و آگاهی دادن و درحقیقت، کاهش آسیب و کاهش تقاضاست.
بنابراین، نمیتوان تنها با بستن مرز اعتیاد را مهار کرد. الآن مواد محرک در ایران درست می‌شود و عوض شدن چهره داروها، یک مقدار این کار را سخت‌تر کرده است. پس باید تمام انرژی روی فرهنگ‌سازی و آموزش برای کاهش تقاضا باشد. منتها برای پیشگیری در بلندمدت، یک رشته کارها در کوتاه‌مدت باید انجام شود.
در حال حاضر در تمام دنیا، کشورهای اروپائی در مبارزه با اعتیاد الگو هستند، مانند هلند، سوئیس و ... . این‌ها، اول در کاهش آسیب کار می‌کنند و کار در آن جا کمی راحت‌تر است. برای این که اعتیاد در آن جا جرم نیست بلکه بیماری به شمار می‌رود! یعنی آن‌ها به دنبال علت بیماری می‌ر‌وند.
بنابراین، ما هم باید به این مسئله کاهش آسیب خیلی اهمیت بدهیم. کاهش آسیب را، ایران با یک برنامه خوب شروع کرد، ولی کمی دیر شروع کرد! بعد از اپیدمی و برنامه کاهش آسیب بیش‌ترین منفعت آن، جلوگیری از بیماری‌های ناشی از اعتیاد مثل ایدز، هپاتیت بی و سی، سل و چیزهای دیگر است. این که نام توزیع کنندگان مواد مخدر را «سوداگران مرگ» گذاشته‌اند، کلمه بسیار خوبی است و کسانی که در تجارت این کارند و مافیای دارو و مواد مخدر هستند، از تمام قدرتشان استفاده می‌کنند و بسیار هم هوشمندانه عمل می‌کنند...
