موژان زرگرزاده؛ كارشناس تغذیه
همانطور كه می‌دانید، این روزها مصرف كافئین برای مواجهه با استرس شدید و فشار كار به یك امر مهم تبدیل شده و بسیاری از افراد برای فعال ماندن قهوه می‌‌نوشند. در طول روز بارها شاهد هستیم كه یكی از همكاران ما در اداره از صندلی خود بلند می‌شود و به سمت آشپزخانه می‌رود و با یك فنجان قهوه برمی‌گردد، بخاری كه از فنجان قهوه بلند می‌شود، دیگران را نیز برای نوشیدن آن وسوسه می‌كند ودر واقع قهوه به انگیزه‌ای برای فعال ماندن تبدیل می‌شود.
در واقع نوشیدن قهوه آنقدر تكرار می‌شود كه به یك عادت تبدیل شده و فرد احساس می‌كند به آن معتاد شده است و در زمان‌های مشخصی باید آن را بنوشد و وقتی صحبت از اعتیاد به میان می‌آید در واقع ترك آن با نشانه‌هایی همراه خواهد بود. در این مقاله به نكاتی اشاره خواهیم كرد كه ترك این عادت را آسان‌تر می‌كند.
باتوجه به تحقیقات در دانشگاه جان هاپكینز، دانشمندان دریافتند كه علائم ترك اعتیاد كافئین از 12 تا 24 ساعت پس از قطع مصرف آغاز می‌شود. در دو روز اول نشانه‌های زیادی به چشم می‌خورد و پژوهشگران تصریح كردند كه علائم به تدریچ بین دو تا ده روز ناپدید می‌شود.
نكاتی برای سهولت ترك اعتیاد كافئین
به طور ناگهانی آن را ترك نكنید: اگر یكی از افرادی هستید كه به خوردن كافئین به شدت عادت دارید، مصرف آن را به یكباره قطع نكنید.
نوشیدنی‌های سالم را جایگزین كنید و در ساعاتی از روز كه احساس می‌كنید نیاز به نوشیدن قهوه دارید، یك فنجان چای سبز بنوشید؛ به این ترتیب ساعت بیولوژیكی بدن شما به هم نمی‌خورد.
مسكن مصرف كنید: یكی از علائم ترك، سردرد است. اگر دچار سردرد شدید، آن را نادیده نگیرید، زیرا وسوسه می‌شوید قهوه بنوشید. اگر احساس كردید نمی‌توانید سردرد را تحمل كنید، نیمی از یك قرص مسكن را بخورید تا سردرد شما بهبود یابد و وسوسه شما برای نوشیدن قهوه از بین برود.
از دوستان و اعضای خانواده خود درخواست كنید كه شما را حمایت كنند؛ چرا كه در طول دوران ترك، كمی تحریك‌پذیر و افسرده خواهید شد.
حمایت آنها شما را در كم مصرف كردن قهوه راسخ‌تر می‌كند.
شیوه‌های آرام بخش، به خصوص ورزش یوگا را فراموش نكنید. پژوهشگران بر این باورند كه یوگا و شیوه‌های تنفس صحیح حتی می‌تواند اثرات كافئین را در سیستم بدن تقلید كند و باعث آرامش بشود.
كم مصرف كردن می‌تواند موجب تنگ شدن رگ‌های خونی سلول‌ها شده و در نتیجه عروق خونی ملتهب شوند و التهاب، سردرد ناشی از كم مصرف كردن را به همراه می‌آورد. اگر یاد بگیرید درست تنفس كنید، مقدار اكسیژن در بدن زیاد می‌شود و تنفس راحت علائم ترك را كاهش می‌دهد.
سعی كنید از داروهای خانگی استفاده و مقادیر كمی كافئین مصرف كنید كه برای از بین بردن سردرد شما كافی باشد. البته فراموش نكنید كه مقدار كافئین مصرفی نباید به اندازه نیاز روزانه شما باشد. استفاده از كمی كافئین همچون مسكن عمل می‌كند، با این تفاوت كه طبیعی‌تر از داروهای شیمیایی است. البته این نوع درمان فقط برای مدت زمان كوتاه قابل استفاده خواهد بود.
ورزش كنید
همانطور كه گفته شد، خستگی، درد عضلانی و سردردهای خفیف را به راحتی می‌توان با یك تمرین یوگا درمان كرد. ولی در این دوران از انجام تمرین‌های شدید یوگا خودداری كنید. مراقبه موجب آرامش و رفع استرس می‌شود و تنش را از بین می‌برد و به كنترل مصرف كمك می‌كند.
میوه بخورید
میوه‌ها سرشار از قند طبیعی هستند و انرژی را حفظ و تقویت می‌كنند. خوردن میوه و سبزیجات تازه علائم ترك به تدریج عقب‌نشینی كرده و ترك كافئین آسان‌تر می‌شود.
كافئین ماده‌ای محرك و عمر آن در بدن 3 تا 10 ساعت است و پس از مصرف به آسانی گیرنده‌های مغز را تحریك و برخی مواد شیمیایی خاص را تولید می‌كند. نه تنها در قهوه بلكه در انواع كاكائوها، شكلات و نوشابه‌های گازدار مقادیر زیادی كافئین وجود دارد، ولی عموماً بیشترین مصرف كافئین به شكل چای و قهوه است. یك فنجان قهوه به طور معمول 100 تا 150 میلی‌گرم كافئین دارد و مصرف بیش از دو فنجان در روز مجاز نیست.
عوارض مصرف زیاد
مصرف زیاد كافئین، سیستم اعصاب مركزی را تحریك می‌كند و ضربان قلب را افزایش می‌دهد.
حالت تهوع، خستگی، افسردگی و افزایش ادرار از جمله پیامدهای مصرف زیاد قهوه است.
كافئین با ترشح اسید معده همراه است؛ بنابراین به خصوص در افراد مبتلا به زخم معده مصرف زیاد آن ضرر دارد.
مطالعات نشان می‌دهند افرادی كه مقادیر قابل توجهی كافئین استفاده می‌كنند، اغلب مضطرب هستند.
علی‌رغم تصور عموم، مصرف زیاد كافئین موجب اختلالات و آشفتگی در خواب می‌شود و افرادی كه چند ساعت قبل از خواب كافئین نمی‌خورند، معمولاً بهتر می‌خوابند.
گروهی از دانشمندان معتقدند كه كافئین زیاد موجب بالا رفتن فشارخون و تحریك‌پذیری و حالت عصبی می‌شود.
برای افرادی كه كاملاً سالم هستند، مصرف كافئین زیان‌آور نخواهد بود، ولی به افرادی كه دچار مشكلات قلبی و اختلال در ضربان قلب هستند، به شدت توصیه می‌شود كه از مصرف كافئین خودداری كنند.
ترك یك عادت در واقع بیشتر به خواست و اراده فرد بستگی دارد. ممكن است بارها و بارها وسوسه شوید و دائم تصور نوشیدن یك قهوه و كمی كیك را در ذهن بپرورانید، ولی هرگاه این رویا از ذهن شما عبور می‌كند، به یاد عوارض خطرناك و سوء مصرف آن بیفتید و بدانید این یك چالش بزرگ است كه در نهایت مزایای بی‌شماری را به همراه خواهد داشت. مسمومیت به كافئین می‌تواند در موارد شدید به ایجاد توهمات بینایی، تشنج، نارسایی تنفس و حتی مرگ منجر شود.
