تحریریه پزشك امروز
اعتیاد به عنوان یك آسیب و معضل اجتماعی بهداشتی اقتصادی و فرهنگی با پیچیدگیهای خاص خود حاكمیت ملی امنیت و استقلال كشور ما را تحت تاثیر قرار داده است با توجه به مسائل جنبی آن میتوان ادعا نمود كه ارزش‌های انسانی و اسلامی و نیز هویت ملی ما در معرض خطر و آسیب این آفت بزرگ قرار گرفته است.
آمارها نشانگر رشد روزافزون تعداد معتادین در اجتماع رو به پیشرفت ما دارد. مطابق پژوهش ارزیابی سریع وضعیت اعتیاد كشور تعداد معتادان در سال 86، یك میلیون و 200 هزار نفر بود كه از این تعداد 18 درصد زیر 24 سال سن دارند. این موضوع كه قشر جوان جامعه بیشتر در معرض آسیب و آماج اعتیاد می‌باشند وظیفه همگان را در موضع تقابل با این مشكل خطیرتر می‌سازد.همانگونه كه می‌دانید مخاطره آمیز ترین دوران زندگی از نظر شروع به مصرف مواد دوره نوجوانی است.
نوجوانی دوره انتقال از كودكی به بزرگسالی و كسب هویت فردی و اجتماعی است. در این دوره، میل به استقلال و مخالفت با والدین به اوج می‌رسد و نوجوان برای اثبات بلوغ و فردیت خود ارزش‌های خانواده را زیر سوال می‌برد و سعی در ایجاد ارزش‌های جدید برای خود دارد. مجموعه این عوامل، علاوه بر حس كنجكاوی و نیاز به تحرك، تنوع و هیجان، فرد را مستعد مصرف مواد می‌نماید.
بعضی از نوجوانان و جوانان در موقعیت‌ها یا شرایطی قرار دارند كه آنان را بیشتر در معرض خطر مصرف مواد قرار می‌دهد. مهمترین این موقعیت‌ها عبارتند از: در معرض خشونت قرار گرفتن در دوران كودكی و نوجوانی، ترك تحصیل، بی سرپرستی یا بی خانمانی، فرار از خانه، معلولیت جسمی، ابتلا به بیماری‌ها یا دردهای مزمن. از طرف دیگر حوادثی مانند از دست دادن نزدیكان یا بلایای طبیعی ناگهانی نیز ممكن است منجر به واكنش‌های حاد روانی شوند. در این حالت فرد برای كاهش درد و رنج و انطباق با آن به موادروی می‌‌آورد.
خانواده اولین مكان رشد شخصیت، باورها و الگوهای رفتاری فرد است. خانواده علاوه بر اینكه، محل حفظ و رشد افراد و كمك به حل تنش‌های روحی و آسیب‌های روانی است، منبعی برای استرس، مشكل و اختلال روانی نیز می‌باشد. نا آگاهی والدین، ارتباط ضعیف والدین و كودك، فقدان انضباط در خانواده، خانواده متشنج آشفته و از هم گسیخته، احتمال ارتكاب به انواع بزهكاری ها مانند سوء مصرف مواد را افزایش می‌دهد. همچنین فرزندان والدینی كه مصرف‌كننده مواد هستند با الگوبرداری از رفتار آنان مصرف مواد را یك رفتار بهنجار تلقی و رفتار مشابهی پیشه می‌كنند.
تقریبا در 60 درصد موارد، اولین مصرف مواد در جوانان و نوجوانان به دنبال تعارف دوستان رخ می‌دهد. ارتباط و دوستی با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد، عامل مستعد كننده قوی برای ابتلای نوجوانان به اعتیاد است. به خصوص معاشرت نوجوانان با گروه«همسالان» در شروع مصرف سیگار و حشیش بسیار موثر می‌باشد. هر چه پیوند فرد با خانواده، مدرسه و اجتماعات سالم بیشتر باشد، احتمال پیوند فرد با این قبیل گروه‌ها كمتر و در نتیجه خطر ابتلا به سوء مصرف مواد كاهش می‌یابد. حال با این شرایط وظیفه ما و جامعه در قبال این دیو بد سیرت چیست؟
خانواده و والدین چه وظیفه و مسئولیتی در قبال جوانانشان بر عهده دارند؟ دستگاه‌های تعلیم و تربیت چطور ؟آیا مشكل اعتیاد با زدن و بستن و به زندان انداختن و یا اعدام كردن قابل حل است؟! و یا اینكه عزم ملی و جزم تك‌تك افراد این جامعه در هر لباس و در هر مكان و هر زمان را می‌طلبد؟ براستی كدام یك چاره كار است ؟
