تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
خواب برای كودكان مانند غذا ضروری است. كودكان بسیاری برای به خواب رفتن مشكل دارند. احتیاج به خواب در سنین مختلف، متفاوت است. هرچه سن كودك كمتر باشد، نیاز بیشتری به خواب دارد. كودكی كه شب‌ها به اندازه كافی و در آرامش بخوابد، روزها سرحال‌تر و پرانرژی‌تر است و برعكس، اگر به اندازه كافی نخوابیده باشد، روز بهانه‌گیر و بدخلق میشود. پدر و مادر نقش مهمی در خواباندن كودك‌شان دارند. حتی برخی كودكان تا زمانی كه یكی از والدین در كنارشان حضور نداشته باشد، به خواب نمی‌روند. وقتی كه می‌بینید كودك شما برای به خواب رفتن مشكل دارد، بهتر است از خود بپرسید:
آیا ساعت مشخصی را برای خواب كودك‌تان تعیین كرده‌اید؟ آیا تختخواب كودك‌تان محل مناسبی برای خواب است؟ مثلا زیاد گرم یا سرد نیست؟
آیا بچه‌های دیگری نیز در یك اتاق با او می‌خوابند؟ آیا او در اتاقش احساس ترس می‌كند؟
با انجام برخی كارهای ابتدایی و ساده می‌توانید به خواب كودك خود كمك كنید؛ مثلا وسایل الكترونیكی مثل كامپیوتر، تلویزیون و بازی‌های ویدئویی در اتاق خواب كودك‌تان نگذارید. اگر از هنگام تولد كودك‌تان تا به حال، نتوانسته‌اید حتی یك شب هم خوب بخوابید، مطمئن باشید كه شما یك استثنا نیستید و زنان بسیاری وضعیت فعلی شما را دارند. بی‌خوابی شبانه یكی از معضلات زندگی پدر و مادرهای نسل جدید شده است. اما نباید ناامید و مأیوس شوید.
شما می‌توانید كاری كنید كه كودك‌تان تمام طول شب را با آرامش بخوابد. وضعیت خواب كودك شما با گذشت زمان بهبود خواهد یافت. نوزادان روزانه نزدیك به 16 ساعت می‌خوابند؛ ولی گاهی اوقات فقط یكی دو ساعت از این مدت به صورت خواب شبانه است. این مسأله ممكن است در ابتدا كمی غیرمعقول به نظر برسد، زیرا شما بر این باورید كه فرزندتان برای رشد كافی و مناسب نیاز به خواب منظم و مداوم دارد. در سه ماهگی بسیاری از نوزادان شب‌ها حدود 5 ساعت می‌خوابند و این مسأله در شش ماهگی به 12-9 ساعت می‌رسد.
در ماه‌های اول بعد از تولد چون در طول شب باید به نوزاد چندین بار شیر بدهید، مطمئنا نمی‌توانید راحت بخوابید؛ اما با بزرگ‌تر شدن می‌توانید او را به خوب خوابیدن عادت دهید.در طول روز برای او فعالیت‌های مختلفی در نظر بگیرید. وقتی كه كودك‌تان بیدار است، او را با حرف زدن، بازی كردن و آواز خواندن به كار بگیرید. اطرافش را با نورها و صداهای متناسب خانگی پر كنید، تحریك كردن كودك در طول روز كمك زیادی به بهبود خواب شبانه او می‌كند.به خواب‌های نیمروزی او اهمیت دهید. خواب‌های كوتاه و مرتب روزانه اهمیت زیادی دارند، اما نباید كودك شما در طول روز مدت زیادی بخوابد؛ زیرا باعث میشود شب‌ها خوابش نبرد.
سعی كنید هر شب در یك زمان معینی بخوابد. با حمام بردن، نوازش كردن و لالایی خواندن، به كودك‌تان آرامش و راحتی بیشتری منتقل كنید و او را به این كارها عادت دهید. به این ترتیب او بعد از تمام این فعالیت‌ها می‌خوابد و به نحوی این كارها را با خوابیدن مرتبط می‌داند. اگر قبل از خواب برایش موسیقی می‌گذارید، سعی كنید در این كار كمتر تنوع به كار ببرید و كودك خود را به یك نوع موسیقی عادت دهید.كودك خود را در رختخوابش خواب‌آلود ولی بیدار نگه دارید.
این مسأله باعث میشود تا او هر وقت كه در رختخوابش قرار می‌گیرد، احساس خواب‌آلودگی كند. حالت خواب كودك خود را كنترل كنید. گهواره یا تختخواب او را تمیز نگاه دارید و به نظافت ملحفه‌ها نیز اهمیت زیادی دهید.قبل از خواب اجازه ندهید كودك‌تان خوراكی‌های محرك، مثل شكلات بخورد؛ زیرا مانع راحت خوابیدن او میشود. همچنین، تماشای برخی فیلم‌های ترسناك نیز موجب ترس و بی‌خوابی می‌گردد.
اتاق خواب كودك را با اسباب‌بازی پر نكنید. اگر كودك‌تان نیمه‌های شب از خواب پرید، با او با ملایمت رفتار كنید. به او اعتماد به نفس بدهید تا دوباره به خواب برود. از صحبت كردن و بحث بپرهیزید. ساعت خواب كودك باید ثابت باشد. ساعتی را در نظر بگیرید و از كودك خود بخواهید كه در آن ساعت معین به تختخوابش برود. برای بیدار شدن از خواب نیز همین برنامه را پیاده كنید.
نوع فعالیت كودك در طول روز، برخواب شبانه او تاثیر مستقیمی دارد. كودكانی كه بیشتر در هوای آزاد قرار می‌گیرند و بازی می‌كنند، راحت‌تر می‌خوابند. قبل از خواب لباس نرم و راحتی به او بپوشانید تا احساس آرامش بیشتری كند. ممكن است كودك شما پیش از آنكه به خواب برود. نق نق و بهانه‌گیری كند. اگر نتوانستید جلوی گریه كردن و بهانه‌گیری‌های او را بگیرید و او را آرام سازید، سعی كنید با او به آرامی حرف بزنید و در حین حرف زدن پشتش را بمالید. حضور اطمینان‌بخش و آرام‌كننده شما ممكن است همان چیزی باشد كه او برای خواب نیاز دارد.
این مسأله را نیز در نظر بگیرید كه اگر كودك‌تان گرسنه باشد و یا احساس ناراحتی كند، نمی‌تواند بخوابد و مسلما شروع به نق نق و گریه می‌كند. اگر او در طول شب نیاز به توجه خاص شما دارد و اینكه چند بار به او شیر دهید، حتما نیاز او را برآورده سازید. با او همیشه با صدای بسیار ملایم و نرم و لطیف برخورد كنید. هرچه آرامش بیشتری به او بدهید، او احساس اطمینان و راحتی بیشتری خواهد كرد و بهتر درك می‌كند كه زمان خواب رسیده است نه بازی. به طور كلی خواب كودكان با بزرگسالان تفاوت دارد. خواب نوزادان در چند ماه اول پس از تولد بسیار سبك است و با هر چیز كوچكی از خواب بیدار می‌شوند معمولا از شش ماهگی به بعد كودك خواب منظم‌تری پیدا می‌كند.
گاهی اوقات نیز بی‌خوابی كودكان به علت افسردگی مادر است. كیفیت خواب فرزندان مادران افسرده واقعا با بقیه فرق دارد. این دسته از كودكان دیرتر به خواب می‌روند و دفعات بیشتری از خواب بیدار می‌شوند. روحیات و حس و حال مادر به راحتی و حتی از طریق شیر به نوزاد منتقل میشود و مادران افسرده و پریشان این احساسات را به كودكان‌شان نیز منتقل می‌كنند. در هر حال، بی‌توجهی به این مسأله موجب فرسودگی جسم و روان مادران میشود و مسلما تاثیرات منفی بر رشد و تربیت بچه‌ها خواهد داشت.
