تحریریه ماهنامه دنیای زنان
نقدی بر سریال در حال پخش این روزهای سیما
یک منتقد و مشاور مذهبی سریالهای تلویزیونی بیان کرد ، سریال «کیمیا» که از شبکه دو پخش میشود از عمق بخشی به موضوعات و مسایل غفلت کرده و قهرمان آن هم شعاری است. وی درباره تفاوت نگاه مدیران و منتقدان در صداوسیما و تولیدکنندگان آثار نمایشی گفت: تلقی جامعه منتقدان، مدیران و جامعه فرهنگی صداوسیما نسبت به رویکردهای آثار نمایشی سازمان با تلقی تولیدکنندگان و هنرمندانی که در بخشهای مختلف کارگردانی، تهیه کنندگی و فیمنامه نویسی فعالیت دارند متفاوت است.
وی ادامه داد: ما به آثار نمایشی به عنوان یک کتاب مصور نگاه میکنیم که باید مخاطب از آن درس بیاموزد و آموختههای جدیدی را از هر صفحه دریافت کند. البته وقتی گفته میشود نگاه نخبگان و گروههای مرجع نگاه آموزشی، دانشی و ارتقاء دهنده است منظور بر اساس استانداردهای آموزشی است و نه اینکه تلویزیون مجموعهای از کتابهای فربه باشد بلکه مسلما دنیای تصویر دنیای متفاوتی است که باید به همه عناصر لازمه آن توجه داشت.
این کارشناس مذهبی با اشاره به نگاه حاکم در تلویزیون توضیح داد: من در مقامی نیستم که بگویم کدام دیدگاه درست است اما واقعیت این است که اکنون آثار از نگاه نخبگان و جامعه فرهنگی فاصله دارد و به نگاه تولیدکنندگان آثار متمایل است و آنچنان که میبینیم بسیاری از مخاطبان تلویزیون برای رفع نیاز به سراغ این رسانه نمیآیند بلکه با میل میآیند و به دنبال سرگرمی هستند.
«کیمیا» را نمیتوان با «خاک سرخ» و «در چشم باد» مقایسه کرد
حجت الاسلام گلی در بخش دیگری با اشاره به سریال «کیمیا» که این شبهابه کارگردانی جواد افشار از شبکه دو سیما پخش میشود، گفت: با توجه به آنچه که گفته شد سریال «کیمیا» را هم باید در همین چارچوبها بررسی کرد.
در وهله اول باید در نظر داشت که این سریال را نمیتوان به طور مثال با اثری مثل «شهرزاد» ساخته حسن فتحی مقایسه کنیم و درباره موفقیت آن بحث کنیم بلکه باید آن را با توجه به درجه و سطحی که دارد با اثری مثل خودش مقایسه کنیم و در چنین مقایسهای نمیتوان انتظار داشت که «کیمیا» همچون سریالهای «خاک سرخ» ساخته ابراهیم حاتمی کیا یا «در چشم باد» اثر مسعود جعفری جوزانی که با درجه کیفی الف ساخته شدند، باشد.
برای یک سکانس از «در چشم باد» گاهی عوامل سه روز مشغول چیدن میزانسن و یا طراحی گریم و دیگر موارد میشدند. وی ادامه داد: سریال «کیمیا» را باید با آثار درجه ب مقایسه کرد، این اثر بیشتر شبیه کارهای مناسبتی است و البته در مقام این مقایسه اثر موفقی است و میتوان نمره متوسط به بالا را به آن داد.
این منتقد و کارشناس در پاسخ به میزان موفقیت سریال «کیمیا» و نقاط ضعف این اثر یادآور شد: این سریال اشکالاتی دارد که در درجه اول متوجه خود صداوسیماست چراکه از پرداختن به مسایل، مفاهیم و موضوعات و عمق بخشی به آنها غفلت کرده است. عمق بخشی به مسایل در فیلمنامه مورد توجه قرار میگیرد، فیلمنامهای که مصوب میشود باید مسالهای را طرح کرده باشد، درحالیکه «کیمیا» و آثاری از این دست از عمق محتوایی صحیحی نسبت به آنچه میخواهند بیان کنند، برخوردار نیستند.
بدترین شخصیت و نقش در «کیمیا»
حجت الاسلام گلی با اشاره به اینکه «کیمیا» توانسته مخاطب را با خود همراه کند، عنوان کرد: اگرچه این سریال چندان عمیق نیست اما توانسته مخاطبان را پای خود بنشاند با این حال مخاطب گاهی فکر میکند تنها در حال دیدن یک اثر اجتماعی است و نه سریالی که بنا بود به انقلاب و دفاع مقدس بپردازد. تصویرسازی از ساواک، پیروزی انقلاب و مبارزههای مردم و جنگهایی که ما در سریال دیدیم تصاویری سطحی بودند که ما بسیاری از آنها را باور نمیکنیم اگرچه که مخاطب را ناراحت هم نمیکند و وقتش را برای تماشای آن صرف میکند.
وی درباره لطیفههایی که نسبت به سریال ساخته شده و در فضای مجازی منتشر شده است، اظهار کرد: مردم را نمیتوان به تماشای یک اثر اجبار کرد و همین که «کیمیا» توانسته است مخاطبش را پای خود نگه دارد و آن را پیگیری میکند نوعی موفقیت است. این پیگیری نشان میدهد که سریال تا حدی برای آنها اهمیت داشته است و توانسته توجه آنها را جلب کند. با این حال مخاطب میداند که برای دانستن تاریخ سرزمیناش نمیتواند به این سریال رجوع کند چراکه اثر عمیقی نیست. از طرفی هم نباید از این سریال توقع زیادی داشت و آن را با کاری مثل «مدار صفر درجه» ساخته حسن فتحی مقایسه کرد.
«کیمیا» محصول ذهن نویسندهای است که بیشتر آنچه را که مردم برایش روایت کردهاند به نگارش درآورده است تا اینکه سراغ تحقیقها و پژوهشها رفته باشد. این مشاور مذهبی مجموعههای تلویزیونی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به شخصیتپردازی «کیمیا» تصریح کرد: بدترین شخصیت در سریال خود کیمیاست که باورپذیر نیست و بسیار احساسی عمل میکند.
او یک قهرمان شعاری است که تنها کارگردان به عنوان قهرمان قبولش دارد. کیمیا در پیشرفت قصه به مخاطب کمکی نمیکند و منفعل است و در چارچوبهای یک قهرمان عمل نمیکند. حتی میتوان گفت مادر کیمیا از این حیث بهتر میتواند در مقام یک قهرمان قرار بگیرد. وی ادامه دامه داد: چهرههای منفی در این سریال بسیار ساده لوح هستند. چهرههای ساواکی نه تنها کار خود را بلد نبودند بلکه مخاطب دلش هم برای آنها میسوخت به جای آنکه از آنها متنفر باشد.
شخصیت آرش هم در این سریال نمیتواند مثل یک ضد قهرمان عمل کند و مخاطب را نمیترساند بلکه فقط کمی مخاطب را عصبی میکند. حجتالاسلام گلی در پایان بیان کرد: با این حال همچنان که گفته شد به نظرم این سریال در نگاه عموم مردم موفق بوده است و میتوان به آن نمره ۶۰ از ۱۰۰ را داد.