ترجمه: زیبا محمدخانلو؛ کارشناس مامایی، مشاور شیردهی انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر، نادیا فکری؛ کارشناس ارشد اطلاع رسانی، اصلاح و ویرایش: دکتر ناهید عزالدین زنجانی؛ متخصص کودکان، مدیر عامل انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر
آکادمی طب کودکان آمریکا (AAP) بر تغذیه شیرخوار با شیرمادر تاکید دارد
شیر هر انسان مختص فرزند انسان است و همه فرآورده‌هایی که به عنوان جایگزین ساخته می‌شوند، اصلاً قابل مقایسه با آن نیستند و همین امر موجب می‌شود که شیر انسان عالی‌ترین و منحصرترین ماده غذایی برای تغذیه شیرخوار باشد.
تغذیه انحصاری با شیرمادریک الگوی طبیعی تغذیه است و سایر روش‌های جایگزین تغذیه، باید با توجه به رشد، تکامل، سلامت و همه پیامدهای کوتاه و بلند‌مدت با آن سنجیده شوند.
به علاوه نوزادان نارسی که با شیرمادر تغذیه می‌کنند در مقایسه با نوزادانی که شیرخشک می‌خورند از مزایای قابل توجهی از لحاظ رشد و تکامل بهره‌مند می‌شوند.
متخصصین کودکان و والدین باید آگاه باشند که تغذیه انحصاری با شیر مادر برای رشد و تکامل مطلوب کودک در شش ماه اول زندگی کافی بوده و به طور مستمر کودک را در مقابل بیماری‌های اسهالی و عفونت دستگاه تنفسی محافظت می‌نماید.
تغذیه با شیرمادر باید حداقل تا پایان سال اول زندگی کودک و سپس تا هر زمانی که مادر و کودک راضی باشند، ادامه داشته باشد.
انجمن تغذیه‌ای امریکا (ADA) تغذیه با شیر مادر را ترویج می‌کند
انجمن تغذیه‌ای امریکا هم معتقد است ارتباط عاطفی که بین مادر و کودک به هنگام تغذیه کودک از پستان مادر اتفاق می‌افتد، آن را تبدیل به یک انتخاب ویژه می‌کند.
این انجمن نه تنها به طور گسترده تغذیه با شیرمادر را ترویج می‌کند که تلاش‌های گسترده‌ای نیز برای از بین بردن موانع شروع و ادامه شیردهی انجام می‌دهد.
تغذیه انحصاری با شیرمادر تا شش ماه و پس از آن همراه با غذای کمکی حداقل به مدت یک سال یک الگوی ایده‌آل تغذیه‌ای برای شیرخواران است.
برای دستیابی به مزایای بهداشتی، تغذیه‌ای، ایمنی، روانشناختی، اقتصادی و محیطی تغذیه با شیرمادر لازم است که میزان شروع شیردهی به محض تولد، هم چنین طول مدت شیردادن، افزایش یابد.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) و یونیسف اعلام داشتند که: تغذیه با شیرمادر یک روش بی‌نظیر برای رشد و تکامل مطلوب شیرخواران است
بخش جدایی‌ناپذیری از مراحل تولید‌مثل است که می‌تواند برای سلامتی مادران پیامدهای خوب به همراه داشته باشد.
به عنوان یک توصیه جهانی سلامت همگانی، شیرخواران باید در شش ماه اول زندگی منحصراً با شیر مادر تغذیه شوند تا به رشد و تکامل مطلوب و سلامت دست یابند.
پس از آن برای رفع نیازهای تغذیه‌ای باید از غذای کمکی سالم و مناسب استفاده کنند و شیردهی تا پایان دو سالگی یا بیشتر از آن، ادامه یابد.
تغذیه انحصاری با شیرمادر از بدو تولد به جز چند مورد پزشکی امکان‌پذیر است و اگر تغذیه انحصاری بدون محدودیت ادامه یابد منجر به افزایش تولید شیر می‌شود.
شیر هر پستانداری مخصوص و متناسب با نیازهای تغذیه‌ای و رشد فرزند خود او است
شیر انسان نسبت به شیر سایر پستانداران حاوی مقادیر متفاوتی از پروتئین، چربی و کربوهیدرات است.
مثلاً شیرگاو طوری طراحی شده که سبب رشد سریع وزن گوساله می‌شود و ترکیبات آن برای رشد و تکامل مغز گوساله مناسب است نه مغز انسان.
در حالی که شیر انسان مخصوص شیرخوار انسان بوده و برای تکامل مغز و رشد فیزیکی او بسیار مناسب است.
شیرمادر همیشه حاوی مقادیر مناسبی از چربی، کربوهیدرات و پروتئین مورد نیاز کودک است
تولید کنندگان شیر مصنوعی (شیرخشک) همیشه در تلاش بوده‌اند تا مقدار و تناسب ترکیبات فرآورده‌های خود را به شیرمادر نزدیک کنند، ولی واقعیت این است که ترکیب شیرمادر در طول دوران شیردهی و بسته به نیاز شیرخوار تغییر می‌کند، لذا هیچ شیرخشکی نمی‌تواند مشابه آن باشد.
طبق گزارش انجمن تغذیه آمریکا: شیرمادر با ترکیب خاص و متعادلی که از مواد مغذی دارد به راحتی قابل هضم بوده و کاملاً در دسترس است.
شیرمادر در دستگاه گوارش کودک نسبت به شیرخشک بهترهضم می‌شود
در سالهای اخیر، متخصصین تغذیه بابت میزان بالای پروتئین در رژیم غذایی امریکایی‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند.
از آنجایی که پروتئین شیرگاو دو برابر پروتئین شیرانسان (مادر) می‌باشد، شیرخوارانی که شیرخشک می‌خورند پروتئین بیشتری نسبت به نیازشان دریافت می‌کنند که بیشتر آن فرم دیرهضم (کازئین) است.
مدفوع شیرخوار حجیم‌تر است، زیرا نمی‌تواند پروتئین اضافی را جذب کند و بیشتر آن توسط مدفوع دفع می‌شود.
در حالی که شیرخوارانی که از شیرمادر تغذیه می‌کنند تقریباً 100 درصد پروتئین شیر مادر را جذب می‌کنند.
شیرمادر حاوی مواد ایمنی در مقابل بیماری‌ها است و به تکامل سیستم ایمنی کودک کمک می‌کند
کودکانی که شیر مادر می‌خورند کمتر بیمار می‌شوند، زیرا آنتی‌بادی‌های بدن مادر از طریق شیر به آنها منتقل می‌شود.
حدود 80 درصد سلول‌های شیر مادر، ماکروفاژها هستند که باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها را از بین می‌برند.
شیرخوارانی که شیرمادر می‌خورند در مقابل بسیاری از انواع بیماری‌ها از جمله: پنومونی، بوتولیسم، برونشیت، عفونت‌های استافیلوکوکی، آنفلوانزا، عفونت‌های گوش و سرخک محافظت می‌شوند.
به علاوه در بدن مادران نیز آنتی‌بادی‌هایی در برابر هر بیماری که در محیط زندگی آنان باشد، ایجاد می‌شود که سبب ایمنی شیرخواران در مقابل این بیماری‌ها می‌گردد.
در حالی که شیرخشک‌ها هیچ کدام از این مزایا را ندارند.
تغذیه با شیرمادر نیازهای عاطفی شیرخوار را برآورده می‌کند و ارتباط بین آن دو را افزایش می‌دهد
همه شیرخواران نیاز دارند که در آغوش گرفته شوند. برای یک شیرخوار در هر سنی که باشد هیچ احساس امنیتی بیشتر از این نیست که کنار مادر و یا برای شیرخوردن در آغوش مادر باشد.
این واقعیتی است و تحقیقات هم نشان داده احتمال مرگ و میر در نوزادان نارسی که در آغوش گرفته نشده بودند بیشتر بوده است.
تغذیه با شیرمادر آزاد شدن هورمون اکسی‌توسین را در بدن مادر تحریک می‌کند.
به علاوه در حال حاضر کاملاً ثابت شده که اکسی‌توسین علاوه بر تحریک انقباضات رحم و جاری شدن شیر، موجب افزایش رفتارهای مادرانه همچنین پیوند عاطفی بین مادر و فرزند می‌شود.
شیرمادران دارای نوزاد نارس برای نوزاد آنها مناسب‌ترین شیر است
شیری که توسط مادرانی که زایمان زودرس دارند تولید می‌شود با شیر مادرانی که نوزادترم به دنیا می‌آورند متفاوت است.
ترکیب شیرمادران دارای نوزاد نارس در ماه اول تولد تقریباً شبیه آغوز (کلستروم) است.
جدیدترین تحقیق انجام شده در اسرائیل، تأیید می‌کند که هر چه نوزادان نارس بیشتر شیر مادر را دریافت کنند بیشتر و بهتر نسبت به رفلکس‌ها عکس‌العمل نشان می‌دهند.
شیرخوارانی که مقدار قابل ملاحظه‌ای شیرمادر دریافت می‌کنند پاسخ‌های عصبی رفتاری بهتری به ویژه از جهت تکامل حرکتی نشان می‌دهند.
این شیرخواران در برقراری روابط اجتماعی هوشیارتر هستند و مادرانشان نیز آنان را بیشتر لمس و نوازش می‌کنند.
به علاوه چون ارزش غذایی شیرمادر بالاتر است در بهبود روحیه مادران و رفتار متقابل بین مادر و کودک مؤثر بوده و به این ترتیب می‌تواند به طور غیرمستقیم در تکامل نوزادان نارس نقش داشته باشد.
تغذیه با شیرمادر کودک را در مقابل عفونت‌های اسهالی محافظت می‌کند
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که عفونت‌های اسهالی در کودکان تغذیه شده با شیرخشک بسیار شایع و برای کودکان سراسر جهان صادق است، ولی همیشه تصور می‌شد که فقط افرادی که به آب تمیز دسترسی ندارند گرفتار می‌شوند، بدیهی است که این گونه عفونت‌ها در کشورهای در حال توسعه کشنده‌تر است، اما همه کودکانی که با شیرخشک تغذیه می‌شوند نسبت به کودکانی که شیرمادر می‌خورند بیشتر در معرض ابتلا هستند.
شیرمادر شیرخوار را در برابر عفونت‌های تنفسی محافظت می‌کند
تغذیه با شیرمادر به طور مؤثر شیرخواران را از بسیاری عفونت‌های تنفسی تهدید‌کننده زندگی از جمله روتاویروس‌ها محافظت می‌کند.
مطالعات نشان داده‌اند نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند در مقایسه با نوزادانی که شیرخشک می‌خورند، احتمال بستری شدن آنان به دلیل پنومونی و برونشیولیت، نصف و احتمال ابتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی- تحتانی حدود یک پنجم است.
بر اساس متاآنالیز مطالعه جدیدی که در کشورهای توسعه یافته انجام شد، خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی شدید که منجر به بستری شدن در بیمارستان شده بود در کودکان تغذیه شده با شیرخشک، سه برابر بیشتر از کودکانی بود که برای 4 ماه منحصراً شیر مادر خورده بودند.
تغذیه با شیرمادر کودک را در مقابل برخی اختلالات بینایی محافظت می‌کند
طبق نتایج یک مطالعه انجام شده در بنگلادش، تغذیه با شیرمادر یک عامل محافظتی در مقابل شب‌کوری در سنین پیش از دبستان در کودکان مناطق شهری و روستایی بوده است.
شیرمادر در طول 24 ماه اول زندگی کودک یا در طی دوران شیرخوردن اگر تنها منبع تأمین ویتامین A کودک نباشد یک منبع اصلی آن خواهد بود.
شیر مادر به تکامل مناسب سیستم گوارشی کودک کمک می‌کند
سیستم گوارشی نوزاد هنگام تولد کامل نیست و چون نفوذپذیر است باکتری‌ها، ویروس‌ها و سموم می‌توانند از جدار آن عبور کنند.
این نفوذپذیری روده درکودکانی که با شیرخشک تغذیه می‌شوند بسیار آهسته‌تر کاهش می‌یابد.
طبق گفته دکتر جک نیومن هورمون‌های خاص (مانند کورتیزول) و پروتئین‌های کوچک مانند فاکتور رشد، اپیدرم، فاکتور رشد عصبی، فاکتور رشد شبه انسولین و سوماتومدین C که در شیرمادر وجود دارند سوراخ‌های غشای مخاطی روده نوزادان را مسدود می‌کنند تا از نفوذ پاتوژن‌ها و عوامل بالقوه مضر جلوگیری شود.
در واقع، مطالعات انجام شده در پستانداران نشان می‌دهد که تکامل روده پس از تولد در آن‌هایی که از شیر مادرشان تغذیه می‌کنند سریع‌تر است به ویژه آن‌هایی که آغوز را هم دریافت کرده باشند، زیرا بیشترین غلظت فاکتور رشد اپیدرم در آغوز است که سبب رشد سریع‌تر دستگاه گوارش می‌شود.
احتمال بروز بیماری‌های قلبی– عروقی در شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند بسیار کمتر است
شیرخوارانی که با بطری (شیرخشک) تغذیه می‌شوند، چون به دلیل بلع مکرر، راه هوایی آنان طولانی‌تر بسته می‌شود و تنفس قطع می‌شود، بیشتر در معرض خطر بروز مشکلات قلبی، عروقی هستند.
مطابق یک تحقیق انجام شده، شیرخواران تغذیه شده با شیرخشک سطح اشباع اکسیژن خون پایین‌تر از 90 درصد را تجربه می‌کنند. در یک تحقیق از 50 کودک سالم و ترم
9 کودک در طول مدت تغذیه با بطری دچار برادی‌کاردی شدند که 6 مورد دچار آپنه، 3 مورد هیپوپنه (کاهش قابل توجه در ونتیلاسیون) و یک مورد آپنه مرکزی (بدون هچ گونه تلاش تنفسی) شده بودند.
تغذیه با شیر مادر ایمنی واکسن را در بدن شیرخواران افزایش می‌دهد
این شیرخواران نسبت به شیرخواران تغذیه کننده با شیرخشک واکنش سرمی و ترشحی بهتری در مقابل واکسن خوراکی و تزریقی نشان می‌دهند.
شیر مادر یک آرام‌بخش طبیعی است
شیر مادر چون حاوی مواد شیمیایی است برای یک شیرخوار خسته مانند یک قطره آرام‌بخش عمل می‌کند. حتی اگر کودک به خواب هم نرود، شیرخوردن او توام با لذت و آرامش خواهد بود.
کودکانی که شیر مادر می‌خورند از هر جهت سالم‌تر هستند
طبق تحقیقات انجام شده، کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند نسبت به کودکان تغذیه شده با شیرخشک از سلامتی بیشتری برخوردار هستند و مراجعه پزشکی کمتری دارند، لذا والدین‌شان روزهای کمتری را مجبورند مرخصی بگیرند تا صرف پرستاری برای بهبودی آنان کنند.
احتمال مرگ و میر قبل از سه سالگی در کودکانی که شیر مادر می‌خورند، خیلی کمتر است
در شیرخواران تغذیه شده با شیرمادر نه تنها احتمال ابتلا به بیماری‌های تهدید کننده زندگی بسیار کم است، بلکه قدرت مقابله آنان با بیماری‌ها نیز بیشتر است.
شیر مادر همیشه درست‌ترین درجه حرارت را دارد
بسیار اتفاق افتاده به دلیل دمای نامناسب شیرخشک آماده شده، سوختگی‌های شدید در دهان شیرخواران ایجاد شده است.
حتی اگر دمای آن هم مناسب باشد، یک کودک گرسنه و بی قرار نمی‌تواند منتظر آماده شدن شیر بماند.
شیر مادر چون همیشه بر اساس تغذیه و تقاضای کودک تولید می‌شود و در دسترس قرار می‌گیرد نیازی به نگهداری در یخچال ندارد
البته بهتر است بعد از دوشیدن بلافاصله استفاده شود و یا چند ساعت در یخچال نگه‌داشته شود.
تغذیه با شیر مادر ممکن است خطر ابتلا به کلسترول بالا را کاهش دهد
طبق جدیدترین مطالعه انجام شده در بریتانیا به نظر می‌رسد که تغذیه با شیرمادر ممکن است همراه با سطح پایین کلسترول بد در بزرگسالی باشد.
محققین عقیده دارند که شیر مادر می‌تواند فواید طولانی مدت برای سلامت قلب و عروق داشته باشد.
شیر مادر به تکامل دستگاه گوارش کودک کمک می‌کند
ساختار سلول‌های روده‌ای بالغ به گونه‌ای هست که چنان به هم متصل هستند که آلرژن‌ها نمی‌توانند از داخل روده به جریان خون نفوذ کنند، اما در ماه‌های اولیه، پوشش سلول‌های روده نابالغ نوزاد، مانند یک صافی است که اجازه ورود به همه آلرژن‌ها و عوامل عفونی را می‌دهد.
شیر مادر حاوی یک پروتئین خاص به نام ایمونوگلوبولین A است که مانند یک پوشش محافظ در دستگاه گوارش عمل می‌کند.
همچنین دارای عاملی به نام فاکتور رشد اپیدرم است که علاوه بر رشد سایر سلول‌های پوششی از جمله سلول‌های پوستی، سبب رشد و تکامل سلول‌های دیواره روده نیز می‌شود.
شیرمادر کودک را در مقابل ابتلاء به باکتری هموفیلوس نوع B محافظت می‌کند
هموفیلوس آنفلوانزا نوع B یک نوع باکتری است که می‌تواند بدون هیچ علامتی در راه‌های هوایی رشد کند، اما ممکن است به حلق (گلو)، گوش‌ها یا خون انتشار یافته و سبب بیماری‌های خطرناک شود.
کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند در مقابل این بیماری و انتشار آن مقاوم‌تر هستند.
نتیجه تحقیقات انجام شده در کشور سوئد در سال 1999 نشان داد کودکان تغذیه شده با شیر مادر حتی بعد از 10-5 سال نیز در مقابل این باکتری مصون‌تر بودند.
شیر مادر برای یک کودک بیمار، مناسب‌ترین غذا است
برای کودکانی که با شیرخشک تغذیه می‌شوند، هنگام ابتلا به بیماری‌های دستگاه گوارش از قبیل اسهال چون هضم شیرخشک برای آنان مشکل است توصیه می‌شود که از الکترولیت‌های صناعی استفاده کنند، اما به دلیل سهل الهضم بودن شیر مادر، کودکانی که شیرمادر می‌خورند نیازی به خوردن این گونه مایعات صناعی گران قیمت ندارند.
همین طور اگر کودکی به بیماری تنفسی دچار شود، خوردن شیرخشک ممکن است سبب ایجاد موکوس بیشتری شود.
در حالی که شیر مادر علاوه بر داشتن آنتی‌بادی بر علیه این بیماری‌ها به دلیل هضم آسان، از تشکیل موکوس زیاد نیز جلوگیری به عمل می‌آورد.
تغذیه با شیر مادر تسکین دهنده طبیعی درد کودک است
شیرمادر حاوی مواد طبیعی مانند اندروفین است که درد را سرکوب می‌نماید. گذشته از این، کودک هنگامی که در آغوش مادر است و شیر می‌خورد کاملاً احساس راحتی و امنیت می‌کند.
خیلی از دردها و ناراحتی کودک با چند دقیقه شیر خوردن برطرف می‌شود. بهترین کار برای آرام کردن کودک بعد از انجام واکسیناسیون در آغوش گرفتن و شیردادن به او است. با این روش کودک هم آرام می‌شود و هم اثربخشی واکسن افزایش می‌یابد.
تغذیه با شیر مادر تکامل فک و فرآیند دندان درآوردن را تسهیل می‌کند. این کودکان، کمتر از کودکان دیگر دچار پوسیدگی دندان می‌شوند
هنگامی که شیرخوار پستان مادر را به دهان می‌گیرد مکیدن و دوشیدن شیر از پستان، همانند یک ورزش برای فک کودک بوده و سبب تقویت، رشد، تکامل و خوب شکل گرفتن فک و رویش دندان‌هایی سالم و متناسب می‌شود.
هرچه طول مدت شیردهی بیشتر باشد به احتمال زیاد رشد فک و مرتب بودن دندان‌های کودک متناسب‌تر می‌شود.
وقتی دندان‌ها به طور متناسب و صاف رشد می‌کنند نیازی به ترمیم و ارتودنسی (مرتب‌سازی دندان‌ها) و صرف هزینه‌های گزاف نخواهد بود.
اگر قبل از خواب بطری حاوی شیرخشک، شیر، آب میوه یا دیگر مایعاتی که حاوی کربوهیدرات بالا هستند در اختیار کودکی که در رختخواب است قرار داده شود، او بیشتر در معرض پوسیدگی دندان خواهد بود.
تغذیه با شیر مادر سبب تکامل بهتر تکلم می‌شود
کودکانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند چون باید به کمک زبان خود سرعت جاری شدن شیر از سر پستانک بطری را کم کنند دچار حالت تف کردن (بیرون آوردن زبان) می‌شوند.
این امر ممکن است در آینده منجربه اختلالات گفتاری شود. از شیرگرفتن زود هنگام نیز احتمال دارد منجربه وقفه رشد و تکامل حرکتی فک و دهان، تغییر در وضعیت و قدرت ارگان‌های دخیل در حرف زدن و هم چنین آسیب به عملکردهای جویدن، بلعیدن، تنفس و وضوح کلام به هنگام صحبت کردن شود.
فقدان مکیدن فیزیولوژیک از پستان ممکن است بر تکامل حرکتی فک و دهان نیز تأثیر گذاشته و احتمالاً سبب به هم ریختگی ترتیب دندان‌ها، مشکلات تنفس دهانی و اختلالات حرکتی دهان می‌شود.
کمتر بالا آوردن شیر (ریفلاکس گاستروازوفاژیال)
یفلاکس گاستروازوفاژیال در شیرخوارانی که شیرمادر می‌خورند به طور قابل توجهی کمتر از نوزادانی است که با شیرخشک تغذیه می‌شوند.
مکیدن پستان مادر هماهنگی بین چشم و دست را افزایش می‌دهد
هنوز معلوم نشده چرا، ولی شیرخوارانی که شیرمادر می‌خورند نسبت به شیرخوارانی که با شیرخشک تغذیه می‌شوند بیشتر قادر به دیدن و ایجاد هماهنگی بین اشیا هستند.
این مورد یکی از مزایای فراوان تغذیه با شیرمادر است که اخیراً به آن پی برده‌اند.
تغذیه با شیرمادر عفونت چشم کودک را با سرعت بیشتری بهبود می‌بخشد
شیر مادر به طور طبیعی خاصیت آنتی‌بیوتیکی طبیعی دارد و اکثر مادران معتقدند شیرشان را حتی اگر به میزان کم داخل چشم تحریک شده شیرخوار بچکانند مشکل زودتر برطرف می‌شود.
شیر مادر به دفع مکونیوم از بدن نوزاد کمک می‌کند
هنگام تولد، روده نوزاد حاوی ماده چسبناکی، به نام مکونیوم است. کلستروم یا آغوز (اولین شیر تولید شده در پستان مادر) به تنهایی به حرکت و دفع این ماده از بدن نوزاد کمک می‌کند.
شیر دادن سبب کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان در مادران می‌شود
بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند مادرانی که به فرزندان خود شیر می‌دهند ریسک پایینی برای ابتلا به سرطان پستان دارند.
اخیراً داده‌های 47 مطالعه در 30 کشور مجدداً مورد بررسی قرار گرفته و محققان به این نتیجه رسیدند که اگر زنان کشورهای پیشرفته، همانند زنان کشورهای در حال توسعه، تعداد تولد‌ها و طول مدت شیردهی بیشتری داشته باشند میزان سرطان پستان در آنان به نصف کاهش می‌یابد.
براساس این آنالیزهای انجام گرفته تغذیه با شیرمادر می‌تواند تقریباً میزان بروز سرطان پستان را به دو سوم کاهش دهد.
شیر دادن خطر ابتلا به سرطان تخمدان را در مادران کاهش می‌دهد
بر اساس تحقیقات انجام شده، اگر مادران به مدت 24-12 ماه شیر بدهند خطر ابتلا به سرطان تخمدان در آنان حدود یک سوم کاهش می‌یابد.
عدم تغذیه کودک با شیر مادر با احتمال بروز بیماری ام.اس در سالهای بعد زندگی همراه است
با وجود دخیل بودن چندین عامل در پیدایش MS و مشخص نشدن یک دلیل واضح، به نظر می‌رسد عدم تغذیه با شیر مادر با افزایش احتمال ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS) همراه باشد.
شیر دادن به کودک نیاز مادران دیابتی را به انسولین کاهش می‌دهد
بعد از زایمان میزان نیاز به انسولین در زنان مبتلا به دیابت که به فرزندان خود شیر می‌دهند نسبت به زنان مبتلا به دیابت که کودک خود را با شیرخشک تغذیه می‌کنند به طور مشخصی بسیار کمتر است.
شیر دادن شانس ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می‌دهد
طبق مطالعات زیادی که در این زمینه انجام شده، تغذیه شیرخوار با شیر مادر شانس ابتلا به این بیماری را هم در مادر و هم در کودک کاهش می‌دهد.
نتیجه یک تحقیق نشان داد، احتمال ابتلا به استئوپروزیس در مادری که به فرزند خود شیر نمی‌دهد 4 برابر بیشتر از گروه کنترل است. تراکم مواد معدنی استخوان در طول دوران شیردهی کاهش می‌یابد، اما پس از، از شیر گرفتن تراکم استخوانی آنان نسبت به افراد غیر شیرده بیشتر می‌شود.
تحقیق دیگری که توسط پزشک مرکز تحقیقات تغذیه کودک در انگلیس انجام گرفت نشان داد کودکان 8 سالهای که از شیرخشک استفاده کرده بودند نسبت به کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده بودند میزان تراکم استخوانی آنان کمتر بود.
شیر دادن سبب می‌شود رحم مادر زودتر به شکل و اندازه طبیعی برگردد
اندازه رحم در مادرانی که به فرزندشان شیر نمی‌دهند هرگز به اندازه قبل از بارداری خود باز نمی‌گردد و همیشه بزرگ‌تر از طبیعی باقی می‌ماند.
اندازه رحم که در دوران بارداری تقریباً بیست برابر اندازه طبیعی شده است با مکیدن پستان توسط نوزاد جمع شده و خیلی سریع‌تر به اندازه قبلی خود می‌رسد.
شیر دادن سبب کاهش سریع‌تر وزن مادر می‌شود
مادران برای شیردادن، به طور متوسط به 500 کالری اضافی در روز نیاز دارند و مادرانی که شیر می‌دهند و رژیم غذایی متعادلی دارند، نسبت به مادرانی که کودکشان را با شیر مصنوعی تغذیه می‌کنند وزن اضافی را که در دوران بارداری به دست آورده‌اند سریع‌تر از دست می‌دهند.
نتیجه یک مطالعه نشان داد مادرانی که کودک خود را انحصاراً و یا بیشتر با شیرمادر تغذیه کرده بودند، در مقایسه با مادرانی که کودک خود را فقط با شیرخشک تغذیه کرده بودند یک ماه پس از زایمان کاهش قابل توجهی در اندازه دور باسن داشتند و وزن آنان کمی بالاتر از زمان قبل از بارداری‌شان بود.
مطالعات دیگر نیز نشان داده‌اند زنانی که در طی دوران بارداری، وزن زیادی داشتند بعداز زایمان با یک برنامه ورزشی متوسط و شیردادن به کودک خود توانسته‌اند وزن ایده‌آل را به دست آورند.
شیردادن سبب کاهش خونریزی پس از زایمان در مادر می‌شود
با شیردادن به کودک پس از زایمان، هورمون اکسی‌توسین در بدن مادر آزاد می‌شود که سبب تحریک انقباضات رحم شده و به خروج جفت و بازگشت اندازه رحم به سایز قبل از حاملگی کمک می‌کند.
این انقباضات از خونریزی رگ‌هایی که قبلاً وظیفه خونرسانی به جنین را عهده دار بودند نیز جلوگیری به عمل می‌آورد که مانع خونریزی شدید می‌شود.
مادرانی که به نوزادانشان شیر نمی‌دهند باید از اکسی‌توسین صناعی استفاده کنند تا خونریزی نداشته باشند.
شیردهی مادران آنها را در برابر کم‌خونی محافظت می‌کند
از آنجا که بسیاری از مادران که فرزند خود را به طور انحصاری با شیر خود تغذیه می‌کنند تا یک سال و بیشتر پریود نمی‌شوند، این امر سبب ذخیره آهن بدن آنان و مانع کم‌خونی فقرآهن می‌شود.
شیردهی یک روش مطلوب پیشگیری از بارداری است
گرچه در دوران شیردهی هم امکان بارداری وجود دارد، با این حال بسیاری از مادران در شش ماه اول پس از تولد کودکشان تخمک‌گذاری ندارند به شرطی که شیرخوار خود را منحصراً و مکرر با شیرمادر تغذیه کنند و هنوز قاعدگی آنان بعد از زایمان شروع نشده باشد.
ضمناً شب‌ها شیر دادن نیز مدت این آمنوره را طولانی‌تر می‌کند.
اگر واقعاً قصد بارداری نداشته باشد حتی اگر قاعدگی شروع نشده باشد بهتر است از یکی از راه‌های پیشگیری از بارداری استفاده نماید، زیرا هیچ راه مطمئنی وجود ندارد که نشان دهد زمان تخمک‌گذاری در دوره شیردهی چه زمانی است، بنابراین باید به دقت از یک برنامه طبیعی فاصله‌گذاری بین حاملگی‌ها پیروی کند ولی هنوز هم تجربه و تحقیقات نشان می‌دهند که شیردهی می‌تواند یک روش مطمئن برای فاصله‌گذاری طبیعی بین حاملگی‌ها باشد.
مادرانی که با شیر خود، کودکشان را تغذیه می‌کنند خواب بیشتر و راحت‌تری خواهند داشت زیرا دیگر نیازی به آماده کردن و گرم و سرد کردن شیر خشک ندارند و چون در این کودکان احتمال دل درد یا گاز معده، آلرژی و یا گریه نسبت به کودکانی که شیر خشک می‌خورند بسیار کمتر است، مادران زمان کمتری را صرف آرام نمودن کودک می‌کنند.
از طرف دیگر کودکانی که تغذیه شبانه با شیر مادر دارند به دلیل اینکه زودتر شیر خورده و دوباره به خواب می‌روند آرام‌تر از کودکانی هستند که مجبورند زمانی را بعد از بیدار شدن، منتظر آماده شدن شیر مصنوعی باشند.
پدرها هم از این مزیت برخوردار می‌شوند به این دلیل که نیازی نیست برای آماده‌سازی شیرمصنوعی (برای کمک به مادر) وقت صرف کنند، بنابراین خواب راحت و بیشتری را تجربه می‌کنند.
در نتیجه می‌توانند در امور دیگر مربوط به کودک، کمک حال مادر باشند.
شیردهی به کودک سبب افزایش اعتماد به نفس مادر می‌شود
نگاه کردن به کودک 6 ماهه با توجه به این نکته که این مخلوق کوچک شگفت‌انگیز تنها با شیر مادر رشد می‌کند، تجربه بسیار جالب و شگفت‌انگیزی برای مادران است از طرف دیگر موضوع انتخاب بهترین شیر خشک برای مادرانی که کودکشان را با شیر خشک تغذیه می‌کنند بسیار استرس‌زا است، ولی مادرانی که خودشان شیر می‌دهند این نگرانی‌ها را ندارند. همه مادران آگاهند که حتی بهترین شیرخشک هم نمی‌تواند قابل مقایسه و رقابت با شیر مادرکه دارای سلول‌های زنده، آنزیم‌های فعال و هورمون‌ها و ایمونوگلوبولین‌ها است، باشد.
تغذیه با شیرهای خشک خطر ابتلا به دیابت را در کودکان افزایش می‌دهد
مطالعات زیادی در زمینه ارتباط دیابت نوع یک وابسته به انسولین (که قبلاً دیابت نوجوانان نامیده می‌شد) با عدم تغذیه با شیرمادر در کودکان وجود دارد.
نتایج یک مطالعه انجام شده در فنلاند نشان داد که مصرف لبنیات در سنین بسیار پایین و مصرف زیاد شیرگاو در دوران کودکی، میزان آنتی‌بادی‌های شیرگاو را در بدن کودکان افزایش می‌دهد.
این فاکتور با افزایش خطر ابتلا به دیابت وابسته به انسولین ارتباط دارد. مطالعه جدیدتر نشان می‌دهد که تغذیه با شیرمادر در دوران شیرخواری ممکن است سبب کاهش میزان خطر ابتلا به دیابت نوع دو شود.
این نوع دیابت قبلاً «دیابت بالغین» نامیده می‌شد اما متأسّفانه ابتلا به آن در سنین خیلی جوانی پیش می‌آمد.
تغذیه با شیر خشک احتمال ابتلای کودک به آلرژی را افزایش می‌دهد
کودکانی که با شیرمادر تغذیه می‌شوند کمتر از شیرخواران تغذیه شده با شیرخشک دچار آلرژی می‌شوند.
در مواقعی که سابقه فامیلی آلرژی وجود داشته باشد این مورد اهمیت زیادی پیدا می‌کند. بیشتر کودکان به شیرخشک‌های تهیه شده از شیرگاو و بعضی از کودکان حتی به شیرخشک‌های تهیه شده از سویا نیز آلرژی دارند.
تغذیه با شیرمادر از ابتلا به دیگر آلرژی‌ها مانند اگزمای اتوپیک، آلرژی غذایی و آلرژی‌های تنفسی محافظت می‌کند.
تغذیه با شیرخشک خطر ابتلا‌ی‌کودک به آسم را افزایش می‌دهد
تعدادی از مطالعات، ارتباط عدم تغذیه با شیرمادر با آسم را بیان می‌کنند. نتیجه یک مطالعه نشان داد احتمال ابتلا به آسم در کودکان 6 سالهای که کمتر از 4 ماه تغذیه انحصاری با شیر مادر داشته‌اند بسیار بیشتر بود.
تغذیه با شیرخشک خطر ابتلا به عفونت گوش میانی را افزایش می‌دهد
طبق تحقیقات انجام شده، تغذیه با شیرخشک خطر ابتلا به عفونت گوش را در کودکان، 4-3 برابر افزایش می‌دهد.
تغذیه با شیر خشک رابطه مستقیمی با IQ پایین کودک دارد
تغذیه با شیرمادر سیر تکاملی مغز را سرعت می‌بخشد کاری که شیرخشک نمی‌تواند انجام دهد.
طبق یک مطالعه انجام شده، کودکان 7 و 8 سالهای که شیرمادر خورده بودند نسبت به کودکان شیرخشک خوار با همین میانگین سنی، 10 شماره IQ بالاتر داشتند.
حتی در کودکانی هم که پره‌ترم به دنیا آمده و با NG-Tube (لوله تغذیه معده) شیرمادر را دریافت کرده بودند نتیجه همین گونه بود که نشان می‌دهد شیرمادر در تعیین میزان IQ مهم بوده نه شیرخوردن مستقیم از پستان.
نتیجه تحقیق انجام شده روی 1000 کودک در کشور نیوزیلند که هیجده سال طول کشید نشان داد کودکانی که با شیرمادر تغذیه می‌شوند نسبت به کودکانی که شیرخشک می‌خورند از ضریب هوشی بالاتر و دستاوردهای بهتری برخوردار هستند.
تغذیه با شیرمصنوعی خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری را افزایش می‌دهد
کودکانی که شیر مادر می‌خورند نسبت به همسالان خود که با شیرخشک تغذیه می‌شوند کمتر دچار عفونت ادراری می‌شوند.
براساس یک تحقیق انجام شده، شیرخوارانی که انحصاراً با شیشه شیر و شیرخشک تغذیه شده بودند نسبت به کودکان تغذیه شده با شیرمادر، پنج برابر بیشتر احتمال ابتلا به عفونت‌های ادراری را داشتند.
تغذیه با شیرخشک خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را افزایش می‌دهد
متأسّفانه تاکنون محققان عامل مشخصی را برای بروز سندرم مرگ ناگهانی نوزاد پیدا نکرده‌اند. با این حال طبق تعدادی از مطالعات، بین عدم تغذیه نوزاد با شیرمادر و سندرم مرگ ناگهانی ارتباط وجود دارد.
در مطالعه انجام شده در کشور سوئد دیده شد که میزان مرگ و میر در شیرخوارانی که کمتر از 8 هفته با شیرمادر تغذیه شده بودند نسبت به کودکانی که چهار ماه شیرمادر دریافت کرده بودند 5-3 برابر بیشتر بود.
مادرانی که شیر می‌دهند وقت و پول کمتری صرف ویزیت پزشک می‌کنند
نتیجه مطالعه انجام شده در سال 1995، در کارولینای شمالی نشان داد که شیرخواران تغذیه شده با شیرخشک نسبت به کودکانی که شیرمادر خورده بودند به طور میانگین علاوه بر هزینه‌های مراقبتی بیش از 1400 دلار در سال صرف هزینه‌های پزشکی آنان شده است.
