زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر منصور  ریسمانچیان؛ پزشک عمومی

  کاهش فشارخون

مارچوبه حاوی کوئرستین، ایزورامتین و کامفرول است. این مواد از فشار خون می‌کاهد و باعث درمان التهاب می‌شود. مارچوبه به دلیل وجود ویتامین‌های B، مقدار هوموسیستئین بدن را در سطح مطلوب نگه می‌دارد.

کمبود ویتامین B در بدن باعث بالا رفتن سطح هوموسیستئین و افزایش خطر صدمه به رگ‌های خونی می‌شود. این وضعیت موجب تشکیل لخته خون در عروق سیاهرگی، تصلب شرایین و دیگر اختلال‌های قلبی می‌شود. افزون براین، ویتامین B، سوخت‌وساز نشاسته و قند در بدن را تضمین و بدین وسیله قند خون را کنترل می‌کند. مارچوبه، منبعی عالی از فولات (B9) است. مصرف فقط نصف فنجان مارچوبه، ۳۴ درصد از نیاز یک فرد بزرگسال و ۲۲ درصد از نیاز روزانه مادر باردار را برطرف می‌کند.

 فولات ماده مغذی مهمی است که به تشکیل گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند و با تولید DNA در رشد و نمو مؤثر است. مارچوبه، گیاهی ادرارآور است و حجم ادرار را افزایش می‌دهد و بدین ترتیب باعث سم‌زدایی و بیرون راندن سموم از بدن می‌شود.

  بهبود افسردگی

وجود مواد مغذی در مارچوبه، به مبارزه با افسردگی، خستگی و کاهش درد قاعدگی کمک می‌کند.

مارچوبه حاوی مقادیر مهمی اینولین است. اینولین معروف به پری‌بیوتیک، نوعی کربوهیدرات پیچیده است. اینولین به جذب مواد مغذی در بدن کمک می‌کند و از خطر ابتلا به سرطان معده و حساسیت‌ها می‌کاهد. مارچوبه با بهبود مقدار ترشح انسولین، باعث درمان دیابت می‌شود.

 کمک به بینایی

مارچوبه، منبع خوبی از ویتامین A است که برای سلامت بینایی ضروری است، این ماده به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان از شبکیه چشم در برابر رادیکال‌های بدون اکسیژن، محافظت می‌کند.

 از بین بردن لکه‌های پوستی

یکی دیگر از مزایای استفاده از مارچوبه در رژیم غذایی شما این است که لکه‌های پوستی مانند آثار آکنه، جوش‌ها و علایم دیگر را کاهش می‌دهد و این مزیت مارچوبه به دلیل وجود آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین c و ویتامین E در آن است. این آنتی‌اکسیدان‌ها از سلول‌های پوست در برابر آسیب‌های اکسیداتیو ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند بنابراین علایم پیری را کاهش می‌دهند.

 ساقه‌هایی که سریعاً چوبی می‌شوند

تمام سبزیجات بر خلاف محصولات حیوانی وقتی برداشت می‌شود، نمی‌میرند و همچنان برخی از فعالیت‌های متابولیکی خود را حفظ می‌کند. این فعالیت‌ها عبارتند از: دریافت اکسیژن، تجزیه نشاسته و قند، آزاد کردن دی‌اکسیدکربن.

البته میزان اینگونه فعالیت‌های گیاه به فعالیت تنفسی گیاه بستگی دارد. فعالیت تنفسی مارچوبه از سایر گیاهان بیشتر است. به همین علت زودتر از سایر گیاهان آب خود را از دست داده، سخت و چوبی می‌شود.

برای جلوگیری از این فرآیند می‌توان انتهای مارچوبه را در یک پارچه مرطوب پیچید و در یخچال قرار داد. ولی با این روش حداکثر تا 48 ساعت باید گیاه را مصرف کرد.

 مارچوبه، یکی از منابع اصلی پرو‌بیوتیک

مواد غذایی پرو‌بیوتیک که بیشتر در منابع غذایی گیاهی یافت می‌شوند، در دستگاه گوارش تجزیه نمی‌شوند و غذای مورد نیاز برای باکتری‌های روده مانند بیفیدوباکتر و لاکتوباسیلوس را فراهم می‌آورند.

 این باکتری‌ها که از باکتری‌های پروبیوتیک می‌باشند تجزیه مواد در دستگاه گوارش را تسهیل می‌کنند و احتمال ابتلا به بسیاری از بیماری‌های روده‌ای مانند سرطان روده، بیماری‌های التهابی روده، آلرژی را می‌کاهند.

یکی از پروبیوتیک‌های بسیار مهم اینولین می‌باشد که از پلیفروکتان‌ها است؛ و مارچوبه یکی از منابع اصلی اینولین می‌باشد.

  درمان بیماری‌های التهابی

مواد ضدالتهابی موجود در مارچوبه عبارتند از:

ساپونین A، ســـارســـاساپوژنین، پروتودیوسین، دیوسژنین و فلاوونوئیدهای کورستین، روتیـــن، کامفــرول، ایــزورامنتین. این مواد شیمیایی از فرآیندهای التهابی در بیماری‌های خودایمنی جلوگیری می‌کنند.

سارساساپونین موجود در مارچوبه، یکی از مواد شیمیایی بسیار مؤثر در بهبود بیماری ALS (اسکلـــروز چندگانه آمیلوتروفیک) است؛ که یک بیماری خود ایمنی مزمن می‌باشد. در این بیماری سیستم ایمنی بدن نورون‌های عصبی را به عنوان عوامل بیگانه می‌پندارد و علیه آنها واکنش‌های متعدد التهابی نشان می‌دهد.

 ضد سرطان

آنتی‌اکسیدان‌های موجود در مارچوبه عبارتند از: ویتامین C، بتاکاروتن، ویتامین E، روی، منیزیم و سلنیوم. مارچوبه همچنین سرشار از گلوتاتیون می‌باشد و به نسبت سایر سبزیجات از آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری تشکیل یافته است.  این مقادیر بالای مواد آنتی‌اکسیدانی، رادیکال‌های آزاد را از بین می‌برد و منجر به خواص ضدسرطانی می‌شود. همچنین مواد شیمیایی فعال در مارچوبه به علت کاهش التهاب می‌توانند فعالیت متابولیکی سلول‌های سرطانی را تغییر دهند. مطالعات متعددی در رابطه با اثرات ضدسرطانی مارچوبه بر سرطان کبد صورت گرفته است و نشان داده شده که سرطان کبد به وسیله مواد آنتی‌اکسیدانی فعال موجود در مارچوبه متوقف گردیده است.

 مفید برای بیماری‌های قلبی و دیابت

مواد آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی موجود در مارچوبه، بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع 2 و بیماری‌های قلبی را متوقف می‌کنند. مقادیر بالای ویتامین‌های گروه B در مارچوبه، مسئول اثرات ضددیابتی این گیاه می‌باشند. ویتامین‌های گروه B در مارچوبه به فراوانی یافت می‌شوند، و نقش مهم و کلیدی را در متابولیسم قندها و نشاسته ایفا می‌کنند و برای مدیریت مناسب قند خون ضروری می‌باشند. اسیدفولیک نیز نقش کلیدی در تنظیم هوموسیستئن (که افزایش آن ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد) دارد. مارچوبه همچنین منبع بسیار خوبی از فیبر محلول می‌باشد و مطالعات متعدد نشان داده است که فیبر محلول ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت را می‌کاهد.

 بهبود لوسمی با مارچوبه

یکی دیگر از زمینه‌های تحقیق در رابطه با مارچوبه، اثر آن بر بیماری لوسمی می‌باشد. لوسمی نوعی سرطان است که مغز استخوان را درگیر می‌کند و بر تولید گلبول‌های سفید خون اثر می‌گذارد. در این بیماری گلبول‌های سفید به حالت طبیعی تولید نمی‌شوند و یا به طور طبیعی فعالیت نمی‌کنند. یکی از عملکردهای گلبول‌های سفید معیوب در بیماری لوسمی، این است که اسید آمینه آسپاراژین را از سایر سلول‌ها و پروتئین‌های خونی جذب می‌کند. در نتیجه برای درمان این بیماری آنزیم آسپاراژیناز که تجزیه کننده آسپاراژین می‌باشد، به فرد تزریق می‌شود. نکته قابل توجه این است که مارچوبه با نام لاتین آسپاراژوس، سرشار از اسیدآمینه آسپاراژین و آنزیم آسپاراژیناز است. به همین علت یکی از گزینه‌های اصلی برای درمان بیماری لوسمی و تهیه داروهای بر طرف کننده لوسمی می‌باشد.

 بوی بد ادرار در نتیجه مصرف مارچوبه

برخی افراد بعد از مصرف مارچوبه، بوی بدی در ادرارشان ایجاد می‌شود. مواد حاصل از تجزیه مارچوبه در بدن که مرتبط با ایجاد بوی بد در ادرار می‌شوند، عبارتند از: متان اتیول، کربن دی سولفید، بوترولاکتون، ترکیبات متعدد سولفوری دیگر. بدن برخی افراد به دلیل اختلالات خفیف ژنتیکی در فرآیند تجزیه و متابولیزه کردن مواد شیمیایی موجود در مارچوبه، مواد بوداری را ایجاد می‌کند. این افراد باید با وجود اثرات فوق‌العاده این گیاه، به دلیل این اختلال ژنتیکی مارچوبه را از رژیم غذایی خود حذف نمایند.

 مضرات مارچوبه برای افراد مبتلا به نقرس و سنگ کلیه

افرادی که اختلالات مرتبط با پورین مانند تجمع اسید اوریک دارند، باید از مارچوبه که سرشار از پورین می‌باشد؛ اجتناب کنند. از شایع‌ترین اختلالات مرتبط با پورین، نقرس و سنگ‌های کلیوی اوراتی می‌باشد.

پیشنهادهایی برای گنجاندن مارچوبه در رژیم غذایی

1. استفاده از مارچوبه تازه در سالاد سبزیجات
2. مارچوبه پخته در پاستا، ماکارونی، لازانیا، پیتزا و...
3. اضافه کردن مارچوبه به املت، کوکو سبزی، خوراک مرغ و ...
4. اضافه کردن به انواع سوپ‌های سفید، سوپ سبزیجات و...