الهام کریمی؛ کارشناس ارشد تغذیه زیر نظر: دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه
اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی یا روان گسیختگی درواقع خدشه‌دار شدن مرز میان وهم و خیال و واقعیت و دنیای واقعی است. در این بیماری که از آن به‌عنوان سرطان بیماری‌های روانی یاد می‌شود. بیمار دچار مسخ ذهنی می‌شود و دچار توهم تصورات واهی و دگرگونی‌های رفتاری است. نرمال‌ترین نوع توهم از نوع توهمات صوتی است که در آن بیمار صداهایی را می‌شنود و یا کسانی را می‌بیند که به او فرمان می‌دهند. چند نمونه از نشانه‌های اسکیزوفرنی شامل موارد زیر می‌باشد.
پندارهای بیهوده (باورهای اشتباهی که فرد حتی بعد از اثبات اشتباه بودن آن‌ها بر روی آن پافشاری می‌کند.)
صحبت‌ها و حرف‌های ناهماهنگ
خالی بودن از انرژی
عادات بهداشتی غلط و عادات تغذیه‌ای نادرست
از دست دادن علاقه و لذت زندگی
کنار کشیدن از جمع خانواده، دوستان و فعالیت‌های اجتماعی
اگر پدر و مادر و هر دو دارای اسکیزوفرنی باشند، 40درصد ریسک این بیماری در فرزندان وجود دارد و اگر تنها یکی از آن‌ها دچار اسکیزوفرنی باشد فقط 12درصد ریسک این بیماری در فرزند آن‌ها وجود دارد. ارتباط مواد مغذی و اسکیزوفرنی
اسیدهای چرب ضروری
محققان دریافته‌اند که کمبود امگا 6 و امگا 3 در دوران بارداری می‌تواند زمینه‌ساز این بیماری در جنین شود. بر اساس مطالعات و تحقیقات دانشمندان کمبود DHA و ALA که هردو اسید چرب ضروری امگا تری هستند، باعث اختلال بیان ژن و درنتیجه اختلال ترشح GABA (گاما آمینو بوتیریک اسید) می‌شود و این خود زمینه‌ساز بیماری اسکیزوفرنی است. در بیماران اسکیزوفرنی فعالیت آنزیمی به نام فسفولیپاز A2 بیشتر از میزان معمول شده و این امر باعث تجزیه چربی‌های ضروری می‌شود درنتیجه نیاز این افراد به چربی‌های ضروری بیشتر از سایر افراد است. این اسیدهای چرب در انواع ماهی ازجمله ماهی خال‌خالی، ماهی آزاد، کیلکا وجود دارد که این منابع ممکن است در بیماران اسکیزوفرنی کمتر استفاده شوند. مکمل روغن ماهی به همراه اسیدفولیک (طبق دستور پزشک) نیز در پیشگیری از مشکلات روانی و عصبی مرتبط با اسکیزوفرنی مؤثر است.
اسیدفولیک
در بیماران اسکیزوفرنی، پدیده‌ی متیلاسیون، به‌صورت معیوب صورت می‌گیرد که شاخص آن افزایش «هموسیستئین» خون است که چنان چه افراد مبتلا اسیدفولیک، B12 و B6 به‌اندازه کافی دریافت کنند مقدار این شاخص در خون آن‌ها کاهش می‌یابد. اسفناج منبع غنی فولات است. اسیدفولیک باعث کاهش علائم اسکیزوفرنی می‌شود. از سایر منابع غنی از فولات می‌توان به لوبیا چشم‌بلبلی، مارچوبه و جگر گوساله اشاره نمود.
غلات فاقد گلوتن
در بعضی مطالعات رعایت رژیم فاقد گلوتن، نشان از کاهش علائم اسکیزوفرنی دارد. گلوتن یکی از پروتئین‌های اصلی موجود در غلات بخصوص گندم است و در مطالعات زیادی تأثیر التهابی آن بر بعضی بیماری‌ها نظیر بیماری‌های التهابی روده ثابت‌شده است. ازآنجاکه مویرگ‌های مغز از ظرافت خاصی برخوردار هستند، التهاب آن‌ها ممکن است موجب تشدید بیماری شود.
چربی‌های اشباع
کره، مارگارین، روغن‌های اشباع بخصوص در افرادی که از داروهای آرام‌بخش از قبیل فنوتیازین و دی بنزودیازپین استفاده می‌کنند باید کاهش یابد زیرا که افرادی که از این داروها مصرف می‌کنند در معرض چاقی و اضافه‌وزن می‌باشند. از طرفی همان‌طور که بیان کردیم چربی‌های اشباع باعث افزایش التهاب در این افراد می‌شود که برایشان بسیار مضر است.
اسیدآمینه گلیسین
گلیسین یک اسیدآمینه ساده است که معمولاً همراه با گلوتامین در ساخت سلول‌های جدید بکار می‌رود. گلوتامین باعث بهبود عملکرد مغز می‌شود.
بعضی مطالعات نشان داده‌اند مصرف گلیسین، تأثیر داروهای ضدافسردگی درمان اسکیزوفرنی را افزایش می‌دهد (البته به‌استثنای قرص کلوزاپین). بعضی مطالعات نیز اذعان می‌کنند مصرف گلیسین عوارضی نظیر افسردگی را در اسکیزوفرنی کاهش می‌دهد. البته تحقیقات بیشتری در این زمینه موردنیاز است.
افزایش سطح آنتی‌اکسیدان بدن
بررسی‌ها حاکی از مصرف کم سبزیجات و میوه‌ها در افراد مبتلابه اسکیزوفرنی می‌باشد. از طرفی اندوخته آنتی‌اکسیدانی این افراد بسیار کم است ازاین‌رو مصرف مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی از قبیل مواد غذایی حاوی ویتامین‌های C، A و E مانند لوبیا، انواع توت، سیب و آلوئورا و انواع سبزی‌ها و میوه‌ها بهترین روش برای دریافت آنتی‌اکسیدان‌های ضروری است.
به همین دلیل مصرف مواد غذایی سرخ‌شده اثر منفی و مخربی بر روی مغز این افراد دارد زیرا مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان آن‌ها از بین رفته است.
راهکارهای مناسب برای بیماران اسکیزوفرنی
1. افزودن نیاسین (B3) به رژیم غذایی
2. افزایش B12 و اسیدفولیک به رژیم غذایی
3. افزودن روی به برنامه‌ی غذایی
4. اصلاح قندخون
5. دریافت منابع امگاتری
مصرف قند، کربوهیدرات، کافئین، الکل و سیگار و نیز داروهای محرک همگی بر توانایی فرد جهت حفظ تعادل قند خون اثر می‌گذارد که تشدیدکننده این بیماری است. ریسک بیماری‌های دیابت و قند خون در افراد مبتلابه اسکیزوفرنی بسیار بالاتر از سایرین است.
نقش ورزش در بهبود اسکیزوفرنی
یافته‌ها نشان داده است که ورزش‌های هوازی، پیاده‌روی، ایروبیک، دوچرخه، یوگا تأثیر بسزایی در بهبود روند این بیماری دارد. در آخر می‌توان گفت که اگرچه این بیماری در نگاه اول کمی مخوف به نظر می‌رسد ولی به‌راحتی قابل‌کنترل و حتی در مواردی قابل معالجه و درمان می‌باشد.
جالب است بدانید آلبرت انیشتین، ونسان ونگوگ دو چهره مشهور هستند که به این بیماری مبتلا بودند. پس با رعایت نکات تغذیه‌ای تا حدود زیادی می‌توان این بیماری را کنترل نمود.
رژیم کتوژنیک:
مشخصه این رژیم چربی زیاد و کربوهیدرات کم و تقریباً پروتئین بالا است. بعضی مطالعات حاکی از بهبود بیماران با این رژیم می‌باشند.
در افراد مبتلابه اسکیزوفرنی، کمبود سروتونین مشاهده می‌شود. همان‌طور که می‌دانیم تولید سروتونین، نیاز به آمینواسید تریپتوفان دارد، و این آمینواسید فقط در صورت وجود ویتامین B3 یا نیاسین ساخته می‌شود. ازاین‌رو بدن این افراد به این ویتامین نیز نیاز مبرمی دارد. گوشت‌ها و دانه‌ها دو منبع غنی نیاسین هستند.
