معصومه جمال‌دوست ؛کارشناس تغذیه
زیر نظر: دکتر احمد ساعدی متخصص تغذیه
سال‌ها از گیاهان و شاخ و برگ‌های آنان و ادویه‌ها برای مصارف پزشکی استفاده می‌کنند. آن‌ها حاوی ترکیبات قدرتمند یا فیتوشیمیایی هستند که می‌توانند از آسیب اکسیداتیو به سلول‌های شما جلوگیری کرده و التهاب را کاهش دهند. به دلیل خواص ضدالتهابی آن‌ها، برخی از گیاهان ممکن است درد ناشی از التهاب را تسکین دهند. آن‌ها همچنین ممکن است در مدیریت بعضی از بیماری‌ها کمک‌کننده باشند. نوشیدن چای ساخته‌شده از این گیاهان و ادویه‌ها راه آسانی به‌منظور لذت بردن از فواید آن‌ها می‌باشد. در اینجا در مورد 6 چای قدرتمند در مبارزه با التهاب ارائه می‌کنیم.
چای سبز
چای سبز از همان درختچه‌ی چای سیاه به دست می‌آید، اما برگ‌ها به شیوه‌ی دیگری تهیه می‌شوند که به آن‌ها اجازه می‌دهد رنگ سبز خود را حفظ کنند. به ترکیبات تقویت‌کننده سلامتی موجود در چای سبز پلی فنول گفته می‌شود که اپیگالوکاتکین -3-گالات (EGCG) قوی‌ترین آن‌ها است. EGCG دارای خواص ضدالتهابی است که می‌تواند به تسکین برخی از دردهای ناشی از بیماری‌های التهابی روده مثل کرون و کولیت اولسراتیو کمک کند.
در یک تحقیق 56 روزه که بر روی افراد دارای کولیت اولسراتیو که به داروهای معمولی پاسخ نداده‌اند نشان داد که درمان با داروی مبتنی بر EGCG در این افراد در مقایسه با گروهی که دارونما دریافت کرده بودند علائم را 3/58% بهبود بخشید.
همچنین به نظر می‌رسد چای سبز باعث کاهش شرایط ناشی از التهاب مانند بیماری‌های قلبی، آلزایمر و حتی سرطان‌های خاص می‌شود.
برای دم کردن چای سبز، یک عدد چای کیسه‌ای یا برگ‌های چای سبز را به مدت پنج دقیقه در یک قوری چای تفت دهید. پودر ماچا از برگ‌های چای سبز ریز است و به‌راحتی می‌توانید یک قاشق مرباخوری را درون آب داغ یا شیر بریزید. درحالی‌که مصرف چای سبز برای اکثر افراد مناسب است ولی این چای نیز دارای کافئین می‌باشد و ممکن است در خواب برخی افراد اثر منفی داشته باشد و همچنین مصرف یک لیوان بزرگ چای سبز ممکن است جذب آهن را مختل کند. علاوه بر این، ترکیبات موجود در چای سبز می‌توانند با داروهای خاصی ازجمله استامینوفن، کدئین، وراپامیل، نادولول، تاموکسیفن و بورتزومیب تداخل داشته باشند بنابراین اگر مقدار زیادی چای سبز میل میکنید حتماً در صورت مصرف این داروها با پزشک خود مشورت کنید. درمجموع چای سبز منبع ضدالتهابی پلی فنول EGCG است که ممکن است التهاب و علائم مرتبط با IBD و سایر بیماری‌های مزمن ناشی از التهاب را کاهش دهند.
چای ریحان مقدس
ریحان همچنین با نام چای هندی شناخته می‌شود، چای ریحان مقدس یک گیاه بومی چندساله است، که در هند و جنوب شرق آسیا کشت می‌شود. در داروهای جایگزین این گیاه یک داروی سازگار شناخته شده است که به بدن شما در مقابله با فشارهای عاطفی، محیطی و متابولیکی کمک می‌کند. اغلب دلایل اصلی التهاب که منجر به بیماری‌های مزمن می‌شود وجود دارد. هم تحقیقات انسانی و حیوانی ویژگی‌های ضدالتهابی این چای را که ممکن است سطح قند خون، کلسترول و فشارخون را کاهش دهد نشان دادند. ترکیبات موجود در برگ‌ها و دانه‌های گیاه ریحان نیز ممکن است سطح اسید اوریک‌اسید را کاهش دهد و دردهای ناشی از شرایط التهابی مانند نقرس و آرتریت روماتوئید را تسکین دهد. بعضی از ترکیبات گیاه ریحان با مهار آنزیمهای خاصی با التهاب می‌جنگند که ترکیبات التهابی را که باعث درد، ورم و التهاب می‌شوند را تولید می‌کنند. مصرف هرروزه چای ریحان برای اکثر افراد ایمن است و مشکلی ایجاد نمی‌کند. به‌طور خلاصه باید بگویم چای ریحان، ممکن است با التهاب مقابله کند و درد ناشی از نقرس، آرتریت روماتوئید یا سایر شرایط التهابی را تسکین دهد و نیز کلسترول، قند خون و فشارخون شما را کاهش دهد.
چای زردچوبه (حاوی کورکومین)
زردچوبه گیاهی گلدار باریشه خوراکی است که اغلب خشک می‌شود و ادویه تولید می‌شود. به همین ترتیب می‌توان ریشه را پوست‌کنده و خرد کرد. ماده فعال موجود در زردچوبه، کورکومین است، یک ترکیب زردرنگ است که برای دارا بودن فواید درمانی بسیار شناخته‌شده می‌باشد. این ماده التهاب و درد را با قطع برخی مسیرهای منتهی به این بیماری‌ها کاهش می‌دهد. زردچوبه و کورکومین به دلیل تأثیر بر بیماری‌های التهابی مزمن مانند آرتریت روماتوئید،IBD و بیماری‌های قلبی موردمطالعه قرارگرفته‌اند. آن‌ها همچنین ممکن است درد مفاصل آرتریتی و حساسیت عضلات را بعد از ورزش تسکین دهند - هردوی این عوامل ناشی از التهاب هستند. در یک مطالعه 6 روزه در مبتلایان به درد و التهاب ناشی از استئوآرتریت، مصرف 1500 میلی‌گرم کورکومین در دوزهای تقسیم‌شده 3 بار در روز، در مقایسه با گروهی دیگر بدون مصرف کورکومین، باعث کاهش چشمگیر درد و بهبود عملکرد بدنی شد. یک مطالعه دیگر در 20 مرد فعال نشان داد که مصرف 400 میلی‌گرم کورکومین باعث کاهش درد عضلات و آسیب عضلات بعد از ورزش در مقایسه با دارونما می‌شود. بااین‌حال، در این مطالعات از دوز زیادی از کورکومین غلیظ استفاده‌شده است، بنابراین مشخص نیست که نوشیدن چای زردچوبه همان تأثیر را خواهد داشت یا خیر. اگر شما می‌خواهید چای زردچوبه را امتحان کنید، 1 قاشق چای‌خوری زردچوبه را در یک ظرف با 2 فنجان (475 میلی‌لیتر) آب به مدت 10 دقیقه بجوشانید؛ می‌توانید هم از پودر زردچوبه یا ریشه رنده شده و یا زردچوبه پوست‌کنده استفاده کنید. سپس مواد جامد را صاف کنید و برای طعم بهتر می‌توانید کمی عسل یا لیمو به چای خود اضافه کنید. کورکومین بهتر از فلفل سیاه جذب می‌شود بنابراین می‌توانید اندکی به چای خود اضافه کنید. کورکومین ماده فعال موجود در زردچوبه است، که ممکن است در صورت استفاده از دوزهای بالا التهاب و درد را کاهش دهد. و هنوز روشن نیست که آیا چای زردچوبه هم اثرات مشابه را دارد یا خیر.
چای زنجبیل
بیش از 50 ترکیب مختلف آنتی‌اکسیدانی در زنجبیل شناسایی‌شده است. بسیاری از آن‌ها تولید سیتوکین های التهابی را در بدن شما به حداقل می‌رسانند. در یک مطالعه 12 هفته‌ای در مبتلایان به دیابت مشخص شد که، مصرف 1600 میلی‌گرم زنجبیل در هرروز، قند خون ناشتا، کلسترول تام، تری گلیسیرید و نشانگرهای التهابی خون ازجمله پروتئین واکنشی C (CRP) را در مقایسه با گروه کنترل بدون مصرف زنجبیل، کاهش می‌دهد. به همین ترتیب، مصرف 1000 میلی‌گرم زنجبیل روزانه به مدت 3 ماه، نشانگرهای التهابی را به‌طور قابل‌توجهی در افراد مبتلابه آرتروز کاهش داده است. این مطالعات از مقادیر زیاد زنجبیل استفاده کرده‌اند و نه از چای زنجبیل و هنوز واضح نیست که آیا چای زنجبیل نیز اثرات مشابه را دارد یا خیر.
به دلیل دارا بودن طعم تند و کمی شیرین آن، زنجبیل چای خوش‌طعمی می‌شود. 1 قاشق غذاخوری زنجبیل تازه‌ی پوست‌کنده یا 1 قاشق چای‌خوری پودر زنجبیل را با 2 فنجان (475 میلی‌لیتر) آب بجوش آورید. بعد از 10 دقیقه آن را صاف کنید و با لیمو یا عسل نوش جان‌کنید.
و در آخر زنجبیل حاوی ترکیباتی است که تولید مواد ضدالتهابی را در بدن شما محدود می‌کند. این ماده برای قند خون و کلسترول خون مفید است و می‌تواند درد و التهاب ناشی از آرتریت را کاهش دهد.
میوه گل نسترن
میوه گل نسترن حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها، ازجمله بتاکاروتن و ویتامین‌های C و E هستند.
میوه گل نسترن ترکیبات فنولی دارند که آنتی‌اکسیدان ضدالتهابی قدرتمندی است که سلول‌های
بدن شمارا از آسیب محافظت می‌کند.
مطالعات نشان می‌دهد که پودر میوه گل نسترن باعث کاهش درد و سایر علائم مرتبط با آرتریت روماتوئید با محدود کردن تولید مواد شیمیایی سیتوکین پیش التهابی می‌شود.
میوه گل نسترن همچنین حاوی ترکیبات چربی سالمی مانند اسیدهای تریپنوئیک، اسید اورسولیک و اسید بتولینیک است؛ این ترکیبات آنزیمهای دخیل در درد و التهاب را مهار می‌کنند.
برای تهیه این چای حدود 10 میوه گل نسترن کامل، تازه یا خشک‌شده را به قطعات کوچک‌تر خردکنید و با نصف فنجان (355 میلی‌لیتر) آب خیلی گرم (آب جوش نباشد) مخلوط‌کنید و اجازه دهید 6 تا 8 دقیقه دم بکشد، چای را صاف کنید و در صورت دلخواه می‌توانید عسل اضافه کنید و میل کنید. چای میوه گل نسترن دارای رنگ مرجانی قرمز عمیق و برگ‌های گل است.
مطالعات نشان داده‌اند که میوه گل نسترن باعث کاهش مواد شیمیایی ضدالتهابی و مهار آنزیمهای دخیل در التهاب و درد می‌شوند.
چای رازیانه
طعم دانه‌ها و پیاز گیاه رازیانه مدیترانه‌ای اغلب با شیرین‌بیان مقایسه می‌شود. بنابراین اگر شما از طرفداران این گیاه هستید، رازیانه نیز یک چای خوشمزه است که همچنین با التهاب مبارزه می‌کند. رازیانه نیز حاوی ترکیبات فنولی ضدالتهابی فراوانی است. برخی از فعال‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: کافئینوکلینیک اسید، اسید رزماریک، کوئرستین و کائمپرفرول. برخی تحقیقات حاکی از آن است که رازیانه ممکن است درد را کاهش دهد، به‌خصوص درد ناشی از قاعدگی، که ممکن است به دلیل ترکیبات ضدالتهابی قدرتمند آن باشد. یک مطالعه 3 روزه در 60 زن جوان نشان داد که درمان با 120 گرم عصاره رازیانه در روز، به‌طور قابل‌توجهی درد قاعدگی را کاهش می‌دهد. چای رازیانه به‌آسانی با دانه‌های رازیانه تهیه می‌شود. برای تهیه این چای 2 قاشق چای‌خوری دانه رازیانه را با دو فنجان (240 میلی‌لیتر) آب جوش مخلوط‌کنید و بگذارید به مدت 10 دقیقه دم بکشد. اگر مایل باشید می‌توانید عسل یا شیرین‌کننده به چای خود اضافه کنید. درمجموع باید ذکر کنم چای رازیانه ساخته‌شده از ادویه شیرین‌بیان به دلیل دارا بودن خاصیت ضدالتهابی ممکن است درد را کاهش دهد.
نکات مهم درمورد مصرف چای
حتماً چای را دم‌کنید
هنگام دم کردن یک فنجان چای، برگ‌های تازه چای بهتر از چای‌های کیسه‌ای هستند. تحقیقات نشان داده‌اند که برگ‌های چای در مقایسه با چای کیسه‌ای آنتی‌اکسیدان‌های ضدالتهابی بیشتری دارند. در مورد زمان دم کردن، 5 دقیقه زمان کافی برای استخراج 90-80% آنتی‌اکسیدان‌های برگ‌های چای می‌باشد و مدت‌زمان بیشتری نیاز نیست.
در تهیه چای خلاق باشید و چای‌های مختلف را امتحان کنید، می‌توانید سایر گیاهان ضدالتهابی و ادویه‌جاتی مثل هل و دارچین و حتی برش‌هایی از لیمو یا پرتقال را باهم ترکیب کنید. بسیاری از این مواد حاوی ترکیباتی هستند که باهم کار می‌کنند تا مزایای سلامتی بیشتری داشته باشند. فراموش نکنید چای‌هایی که از گیاهان استفاده می‌شوند می‌توانند باگذشت زمان قدرت خود را از دست بدهند، پس همیشه هنگام دم کردن چای از مواد تازه استفاده کنید.
مراقب کیفیت و کمیت چای باشید
همان‌طور که چای‌ها می‌توانند به مبارزه با التهاب کمک کرده، نگرانی‌هایی نیز وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. برخی از چای‌های گیاهی با سموم دفع آفات و علف‌کش‌ها کشت می‌شوند، بنابراین مراقب باشید که انواع مرغوب، ارگانیک و عاری از سموم را انتخاب کنید. علاوه بر این چای را باید در ظرفی که غیرقابل نفوذ به هوا باشد در جای خشک و تاریک نگهداری کرد. اگر به‌درستی ذخیره نشود می‌توانند مایکوتوکسین ها را بسازند، ترکیبات قارچی که روی بعضی غذاها رشد می‌کنند و نیز در چای یافت می‌شوند. درنهایت، بعضی از چای‌ها ممکن است با الکل‌ها یا داروهای مصرفی شما تداخل داشته باشد. اگر در مورد تداخلات احتمالی نگرانی دارید حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
نکته آخر؛ برای تهیه بهترین فنجان چای از مواد تازه استفاده کنید و در رابطه با سموم و آفات و قارچ‌های احتمالی مراقب باشید. همچنین توجه داشته باشید که ترکیبات موجود در بعضی چای‌ها ممکن است با داروها و مکمل‌های مصرفی شما تداخل داشته باشد.
نوشیدن چای راهی آسان و خوشمزه برای لذت بردن از مزایای ضدالتهاب و سلامتی گیاهان و ادویه‌ها است. با انتخاب انواع مختلف و طعم‌های مختلف، جای تعجب نیست که چای یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در سراسر جهان باشد.
