فرزاد برهمندپور؛ کارشناس ارشد تغذیه و ارتقای سلامت
شاخص‌‌های موثر سلامت در کودک
امروزه دو مشکل اصلی که بر سلامت کودکان تاثیرگذار است، سوء تغذیه ناشی از دریافت ناکافی انرژی و مواد مغذی و چاقی به علت دریافت بالای مواد غذایی می‌باشد که هر دو تاثیرات نامطلوبی بر سلامت کودک در پی دارند و هر دو مشکل خود رابطه نزدیکی با وضعیت تغذیه کودک دارند.
پزشکان اطفال و متخصصان تغذیه اعتقاد دارند که از بهترین شاخص‌‌های سلامت مرتبط با وضعیت تغذیه کودک می‌توان به 5 مورد زیر اشاره کرد:
وزن کودک
بهترین شاخص رشد و نمو کودک ارزیابی وضعیت وزنی او می‌باشد. بخصوص این که از بدو تولد تا سن 3 سالگی می‌توان این شاخص را به عنوان موثرترین شاخص وضعیت تغذیه کودک در نظر گرفت.
در واقع نحوه وزن گیری کودک در سه سال اول زندگی ارتباط مستقیمی با وضعیت تغذیه او دارد. در صورتی که رشد وزنی کودک کند باشد، نشان از تغذیه نامطلوب و محدود او دارد و در حالی که رشد وزنی کودک بیش از اندازه طبیعی باشد، این نشان از وضعیت تغذیه ای تکمیلی پرکالری او دارد.
در بیشتر موارد کودکانی که به جای تغذیه با شیر مادر از تغذیه با شیر‌های خشک پرکالری استفاده می‌کنند، با این مشکل روبرو می‌شوند. بنابراین رشد پله ای و با شیب معمولی وزن نشان از تغذیه مناسب کودک دارد.
نسبت وزن به قد
در حالی که رشد قدی به تن‌هایی نمی تواند شاخص مناسبی برای سلامت کودک باشد، اما نسبت وزن به قد بهترین شاخص برای تعیین میزان سلامت کودک بخصوص در سنین بالای سه سال می‌باشد.
در صورتی که شیب این افزایش پایین تر از 25 درصد میزان استاندارد و یا بالاتر از 75 درصد میزان استاندارد باشد، والدین باید به وضعیت تغذیه کودک خود بیشتر توجه نمایند و حتما با یک متخصص تغذیه در مورد وضعیت تغذیه کودک خود مشورت نمایند.
محیط دور سر کودک
بخصوص این شاخص در سنین نوزادی به عنوان یک عامل مهم برای وضعیت تغذیه نوزاد مطرح می‌باشد.
چون که رشد کم محیط دور سر کودک با سوء تغذیه کالری و پروتئین در ارتباط است. بنابراین در صورتی که نوزاد و یا کودک زیر یک سال سالمی با رشد نامناسب محیط دور سر روبرو باشد، اولین اقدام بررسی وضعیت تغذیه او است که در این مورد می‌توان به ناکافی بودن شیر مادر و یا تغذیه نامناسب او با شیر‌های خشک و یا تغذیه تکمیلی نامناسب اشاره کرد.
بررسی وضعیت دریافت مواد غذایی روزانه کودک
شاخص مهم دیگر برای سلامت تغذیه کودکان بالای یک سال توجه به دریافت روزانه مواد غذایی او می‌باشد. در این زمینه در صورتی که کودک تمایلی به مصرف مواد غذایی نشان ندهد و یا به بدغذایی عادت نماید و تمایلش به مصرف تنقلات بیش از مصرف غذا‌های مغذی باشد، باید برای اصلاح وضعیت موجود حتما با یک مشاوره تغذیه کودکان در این زمینه مشورت نمود.
تناسب فعالیت بدنی و میزان غذای مصرفی کودک
بهترین شاخص سلامت کودکان بالای 3 سال توجه به تناسب بین فعالیت بدنی و میزان غذای مصرفی می‌باشد. میزان فعالیت بدنی بالای کودک در مقایسه با میزان دریافت نامتعادل مواد غذایی، می‌تواند یک نشان ابتلا به سوء تغذیه کالری و پروتئین از موارد خفیف تا شدید و یا برخی اختلالات در سلامت کودک باشد.
از سوی دیگر دریافت زیاد مواد غذایی در روز و عدم تمایل کودک به تحرک بدنی نیز که می‌تواند منجر به چاقی در او شود، عاملی است که با بروز برخی اختلالات هورمونی و یا بیماری‌‌های مزمن مرتبط با تغذیه در ارتباط می‌باشد.
