زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر نیاز محمدزاده هنرور؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران

نوزاد تازه متولد شده بسیار آسیب پذیر و حساس می‌‌باشد لذا شروع تغذیه نوزاد با شیر مادر از ساعت اول تولد کلید تداوم شیردهی و سلامت کودك در سالهای بعدی زندگی وی خواهد بود. شیرمادر ترکیبی پیچیده و بسیار کامل از نظر مواد مغذی و ترکیباتی بیولوژیکی فعال موجود در آن می‌‌باشد به گونه ای که سازمان جهانی بهداشت و آکادمی متخصصین اطفال آمریکا تغذیه انحصاری با شیر مادر را در 6 ماه اول زندگی به منظور تضمین رشد و سلامتی نوزاد ضروری می‌‌دانند.

شیر مادر از لحاظ تغذیه ای یک شیر بهینه است

نتایج جدیدترین  تحقیقات نشان می‌‌دهد برای هر موجود متولد شده‌ای، شیر مادر او بهترین شیر از لحاظ تغذیه‌ای و سازگار با نیاز‌‌های او می‌باشد، لذا شیر انسان هم بهترین و بهینه ترین شیر برای نوزاد متولد شده خواهد بود، یکی از نکات منحصر به فرد و قابل توجه برای مادران، این حقیقت غیر قابل انکار می‌‌باشد که شیر مادر دارای ویژگی‌‌های منحصر به فرد و اختصاصی بوده که قابل جایگزینی با هیچ غذای دیگر نخواهد بود: برای مثال ترکیبات شیر انسان برای نوزاد  دختر و پسر متغیر بوده و کاملا منطبق بر نیازهای دو جنس متفاوت می‌‌باشد. نکته مهم دیگر این امر می‌‌باشد که نتایج کارآزمایی‌‌های بالینی در سالهای اخیر بیانگر این  امر می‌‌باشند که نوزادانی که از شیر مادر خود استفاده می‌کنند، با احتمال کمتری به کمبود‌‌های تغذیه ای و چاقی در آینده دچار می‌شوند.  حتی در مادری که دچار سو تغذیه است ترکیبات شیر او به طور معمول تغییر نمی‌کند این امر به این دلیل می‌‌باشد که برای تولید شیر  در غدد پستانی مادر، بدن از ذخایر خود استفاده می‌کند

این در حالی است که علیرغم پیشرفت‌‌های صورت گرفته در زمینه تولید جایگزین‌‌های شیر مادر این مواد حاوی مقادیر و کیفیت متفاوتی از مواد مغذی هستند، به عنوان مثال مقدار پروتئین، چربی  و ریزمغذی‌‌های آنها با شیر مادر متفاوت می‌‌باشد، چراکه شیر مادر عاملی فراتر از یک ماده مغذی بوده و می‌‌توان به راحتی گفت این ترکیب معجزه آسا یک غذای زنده  است که درکنار تامین مواد مغذی مورد نیاز برای نوزاد دارای ترکیبات ضد التهابی، ضد میکروبی، آنتی اکسیدان و فاکتورهای حمایت کننده رشد نظیر اریتروپویتین، انسولین و پرولاکتین و ایمنوگلوبولین‌هایی می‌‌باشد که نقش چشمگیری در ارتقا سلامتی و کاهش بیماری‌های مزمن در سالهای آتی زندگی نوزاد خواهند داشت وزمینه لازم برای رشد مناسب کودک را فراهم خواهد نمود.

خصوصیت دیگر شیر مادر خاصیت ایمنی‌زایی آن می‌باشد

نوزاد متولد شده  بسیار ضعیف و مستعد عفونت و ابتلا به بیماری‌‌های  مزمن  و آلرژی می‌باشد  نوزادانی که از شیر مادر خود تغذیه نمی‌کنند به احتمال بالاتری دچار عفونت‌‌ها، بستری شدن  در بیمارستان، مرگ (ناشی از اسهال،کم‌خونی، عفونت‌‌های مجاری ادرای و گوش میانی) میشوند چرا که شیر مادر حاوی مواد تنظیم کننده و تقویت کننده ایمنی مانند فاکتورهای ضد میکروبی از جمله لکوسیت، ایکوزانوئید، نوکلئوتید و پروبیوتیک‌‌هایی مانندلاکتوباسیلوس بیفیدوس‌‌ها و ترکیباتی از جمله  ایمنوگلوبولین A، لیزوزوم، لاکتوفرین و ماکروفاژ‌‌ها می‌باشد مجموع تمام این عوامل شیرمادر را بعنوان عاملی موثر برای پیشگیری ازبیماریهای عفونی، آلرژی و سایر بیماریهایی با زمینه ایمنولوژیکی نموده و می‌‌تواند  نقش موثری در پیشگیری از کاهش رشد وزن و قد و عقب ماندگی کلی رشد که در نتیجه ابتلای نوزاد به این بیماریهای بوجود می‌‌آید ایفا می‌‌نماید. 

شیر مادر دارای تاثیرات بسیار عمیق بر سلامت روان نوزاد می‌‌باشد

شیر مادر باعث نزدیکی روحی و روانی کودک به مادر می‌‌گردد: کودک متولد شده از لحاظ روان شناسی موجودی بسیار حساس  و وابسته می‌باشد، لذا امروزه پزشکان به تغذیه کودک با شیر مادر و ایجاد وابستگی‌های روحی روانی بین کودک و مادر تاکید می‌کنند. کودکان شیر مادر خوار در آینده دارای اعتماد به نفس بالاتر و سیستم روحی روانی قوی‌تری در مقابله با استرس دارند. 

شیر مادر اثرات بلند مدتی در سلامتی  نوزاد دارد

نوزاد شیر مادرخوار، ریسک کمتری در ابتلا به بیماری‌‌های  آلرژی مثل آتوپیک درماتیت، چاقی، اسهال، دیابت، فشارخون و مشکلات متابولیکی دارد. مطابق گزارشات مرکز تحقیقات مراقبت‌‌های سلامتی که در سال 2007 منتشر گردید عدم استفاده از شیر مادر و تغذیه نامناسب نوزاد در ماههای اول پس از تولد زمینه‌ساز بسیاری از بیماریهای مزمن و حتی کشنده خواهد بود.

جدول زیر احتمال خطر بیماریهای گوناگون در در نوزادانی که از شیرمادر تغذیه نمی‌شوند را نشان می‌‌دهد