دكتراكبر كوشانفر؛ متخصص كودكان
امگا-3 نام یك گروه از اسیدهای چرب غیراشباع ضروری است كه دو نوع بسیار مهم آن شامل EPA (ایكوزاپنتانوئیك اسید) و DHA (دكوزاهگزا نوئیك اسید) می‌باشد و از آنجا كه در بدن به مقدار بسیار ناچیزی تولید می‌گردد، لذا ضروری است كه به واسطه رژیم غذایی روزانه دریافت شود. نقش مفید امگا-3 در بسیاری از سیستم‌های بدن از جمله مغز به خوبی مشخص شده است.
شكی نیست كه اكثر متخصصان تغذیه دریافت اسیدهای چرب بلند زنجیره غیراشباع را از طریق مصرف غذاهای دریایی توصیه می‌كنند، ولی متأسفانه این غذاها به دلایل متعدد مانند مزه و هزینه بالا در مقادیر كافی توسط اطفال مصرف نمی‌شوند، بنابراین مصرف مكمل‌ها، روش انتخابی مناسب‌تری برای كودكان است زیرا آنها مقدار كنترل شده‌ای از مواد ضروری را به بدن می‌رسانند و می‌توانند در شكل‌های جذاب برای كودكان تهیه شوند، زیرا زمانی كه محصولی توسط كودك پذیرش نشود، مصرف هم نمی‌شود.
امگا- 3 در سنین مختلف كودكی
قبل از تولد (دوران بارداری و شیردهی): مطالعات نشان داده است كه رشد شناختی و بینایی و نیز سایرعملكردهای نوزاد، ارتباط مشخصی با جذب امگا-3 در دوران بارداری و شیردهی دارد، به علاوه ذكر شده است كه خانم‌های باردار و شیرده، باید حداقل روزانه 200 میلی‌گرم DHA دریافت كنند.
60 درصد از وزن مواد ساختاری مغز (بدون آب) چربی بوده كه نیمی از این مقدار را امگا-3 (EPA و عمدتا DHA) تشكیل میدهد. 25 درصد از وزن مواد ساختاری مغز DHA می‌باشد كه در بافت مغزی انسان با سرعت در طی سه ماهه سوم بارداری تجمع می‌یابد و قابل ذكر است كه نقش مهمی در تكامل سیستم عصبی مركزی و سیستم بینایی دارد. مطالعات نشان داده است الگوهای خواب در كودكانی كه مادران‌شان سطح DHA پلاسمایی بالاتری دارند تكامل بهتری را در سیستم عصبی مركزی CNS نشان می‌دهند.
هوش (IQ)
در مطالعه‌ای نشان داده شده است كه مصرف مكملهای حاوی PUFA (اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه) در نوزادان از بدو تولد تا 4 ماهگی و سنجش «Cognitive Behaviour» در سن 10 ماهگی، سبب افزایش درصد توجه در آنها می‌شود و همچنین این یافته‌ها نشان میدهد در شیر‌خواران دریافت مكملهای اسیدهای چرب ضروری غیراشباع در كمك به پیشرفت هوش و درك و زیركی این كودكان به‌ویژه درجه IQ می‌تواند مؤثر باشد.
نوزادان بعد از تولد در تست MacArthur برای درك مطلب score، عدد 72 را كسب كرده (95درصد بین 71-74) و در مقایسه با مادرانی كه ماهی مصرف نكرده بودند و score 68 را كسب كردند، 4 درجه افزایش مشاهده گردید.
تمركز و بیش‌‌فعالی (ADHD)
مطالعه‌ای بر روی كودكان نشان داده فرزندان مادرانی كه DHA بالاتری را دریافت كرده بودند، «cognitive development» بهتری را در سال اول زندگی و به‌ویژه در زمینه كاهش حواس‌پرتی در سال دوم زندگی نشان دادند. همچنین در این مطالعه نشان داده شد كه بین سطح توجه كودكان نوپا با سطح DHA مادر در هنگام تولد ارتباط وجود دارد. دریافت اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره سنگین به طور بارزی علایم مربوط به ADHD را به‌ویژه در كودكان با مشكل یادگیری كاهش میدهد.
اختلالات یادگیری
یك مطالعه بر روی 117 كودك در سن 5 تا 12 سالگی كه مبتلا به اختلال یادگیری و مشكلات رفتاری اجتماعی بودند، با مصرف روزانه اسیدهای چرب غیراشباع بلند زنجیره امگا-3 و یا پلاسبو به مدت سه ماه نشان داد كه مصرف مكمل‌ها باعث بهبود چشمگیری در صحبت كردن، خواندن و رفتارشان بعد از سه ماه می‌شود. همچنین نشان داده شده است كه مصرف مكملهای اسیدهای چرب غیراشباع بلند زنجیره می‌تواند در كمك به درمان مشكلات آموزشی، پرورشی و اخلاقی در بین كودكان با مشكل عدم تطابق مؤثر باشد.
در سال‌های بلوغ
در مطالعه‌ای نشان داده شده است كه مصرف مكملهای حاوی امگا-3 (EPA به همراه DHA) سطح نوراپی‌نفرین پلاسما را در نوجوانان كه تحت شرایط استرس مزمن و یا حتی افسردگی هستند به طور بارزی كاهش میدهد. مطالعه‌ای بر روی نوجوانان بزهكار نشان داد كه تأثیر مصرف همزمان ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب ضروری سبب كاهش رفتارهای ضداجتماعی، به‌ویژه خشونت می‌شود.
سیستم ایمنی و آسم كودكان
در مطالعه‌ای برای اثبات رابطه بیماری‌های تنفسی و تغذیه نشان داده شد كه مصرف ماهی چرب می‌تواند به عنوان یك عامل محافظتی برای آسم در كودكان باشد. شواهد زیادی پیشنهاد می‌‌كند كه مصرف اسیدهای چرب بلند زنجیر امگا-3 مرتبط با شیوع كمتر آسم در كودكان است. مصرف مكملهای حاوی اسیدهای چرب امگا-3 می‌تواند به كاهش بیماری اتوایمیون جزایر لانگرهانس در كودكانی كه از نظر ژنتیكی احتمال بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع یك دارند، كمك كند.
