دكتر ناهيد عزالدين زنجانی
برخی مادران فکر می‌کنند که چون شیر می‌دهند باید رژیم غذایی خاصی داشته باشند. مادری که شیر می‌دهد باید به قدر کافی کالری اضافی دریافت نماید تا انرژی کافی برای تولید شیر داشته باشد. همچنین توصیه می‌شود که ویتامین‌های دوران بارداری را نیز در طی دوران شیردهی ادامه دهد. سوء تغذیه مادر ممنوعیتی برای شیردهی محسوب نمی‌شود.
مادران از همه انواع مواد غذایی به منظور تولید شیر برای شیرخوارانشان استفاده می‌کنند.
پرهیز از هیچ ماده غذایی مطرح نیست، مگر این که مادر یا شیرخوار نسبت به آن واکنش آلرژیک داشته باشند.
مادرانی که شیر می‌دهند احساس تشنگی بیشتری دارند که باعث تداوم دریافت مایعات کافی می‌شود. هیچ‌گونه اطلاعی مبنی بر این که افزایش حجم مایعات دریافتی حجم شیر را افزایش می‌دهد در دسترس نیست، بنابراین مادران نباید در نوشیدن مایعات زیاده‌روی کنند.
الزامی نیست که مادران شیر بنوشند تا شیر تولید کنند چرا که تشنگی آنان با هر نوع نوشیدنی ازجمله آب برطرف می‌شود.
کلسیم نه تنها در شیر و فرآورده‌های آن، بلکه در بسیاری از مواد غذایی دیگرهم هست مانند انواع کلم (بروکلی، کلم‌پیچ، کلم دلمه‌ای)، اسفناج، خربزه، شلغم و برگ آن، خردل، بادام و ماهی‌های کنسرو شده.
آلرژی غذایی شیرخوار
معمولا شیرمادر واکنش‌های آلرژیک در شیرخواران ایجاد نمی‌کند، اما مادران گاهی اوقات نگران این هستند که شیرخوارشان نسبت به آن چه که می‌خورند و از شیرشان عبورمی کند حساسیت داشته باشد. فقط 2 یا 3 درصد شیرخوارانی که انحصارا با شیرمادر تغذیه می‌شوند واکنش آلرژیک نشان می‌دهند که اکثرا نسبت به شیرگاو موجود در رژیم غذایی مادر است. در این موارد در شیرخوار نشانه‌های قولنج شدید، ناراحتی شکمی و یا راش‌های جلدی مانند اگزما و یا خارش بروز کرده و یا عکس‌العمل او به صورت استفراغ، اسهال شدید (گاهی همراه با خون در مدفوع) یا تنفس سخت است که تا چند ساعت بعد از شیرخوردن طول می‌کشد. اگر شما با این نشانه‌ها روبرو شدید با پزشک متخصص کودکان تماس بگیرید. در موارد نادر در شیرخواران تغذیه شده با شیرمادر، حساسیت به شیرگاو می‌تواند شدید یا کشنده باشد. آلرژی به شیرگاو به تدریج در بیشتر شیرخواران برطرف می‌شود، در حالی که حساسیت غذایی به سایر مواد ممکن است در تمام طول زندگی باقی بماند.
نشان داده شده که تغذیه انحصاری با شیرمادر در 6 ماه اول زندگی سبب کاهش شدت آلرژی غذایی در شیرخوارانی که درخانواده آنان سابقه حساسیت وجود دارد، می‌شود. تغذیه انحصاری با شیرمادر، یا مجموعه‌ای از تغذیه با شیرمادر و شیرهای مصنوعی هیدرولیز شده می‌تواند خطر بروز اگزما، خشکی و تحریک پوستی را کاهش دهد.
در حال حاضر شواهدی موجود نیست که پرهیز از غذاهای خاص در دوران شیردهی بتواند شیرخوار را از ابتلا به آلرژی یا آسم محافظت نماید. تنها استثناء اگزما است و پرهیز از برخی غذاهای خاص ممکن است خطر بروز اگزما در شیرخواران را کاهش دهد. اگر در خانواده شما سابقه حساسیت شدید غذایی وجود دارد، بهتر است نسبت به محدودیت دریافت شیر و لبنیات، ماهی، تخم مرغ، بادام زمینی و سایر مغزها در دوران بارداری و شیردهی توجه داشته باشید.
شیرخوار خود را به دقت از نظر راش‌های پوستی، مشکلات تنفسی، مدفوع غیرعادی یا سایر نشانه‌های آلرژی پایش کرده و پزشک متخصص کودکان خود را در جریان سابقه پزشکی خانواده قرار دهید.
راهنما برای تشخیص و درمان آلرژی به پروتئین شیر گاو در شیرخواران
تغذیه با شیرمادر به عنوان بهترین انتخاب برای تغذیه شیرخوار بوده و برای حداقل 6 ماه اول زندگی به طور انحصاری توصیه می‌شود. میزان بروز آلرژی به پروتئین شیر گاو در شیرخوارانی که انحصارا با شیرمادر تغذیه می‌شوند در مقایسه با آن‌ها که از شیر مصنوعی استفاده می‌کنند کمتر است. در حقیقت فقط حدود 5/0 درصد گروه اول واکنش‌های بالینی قابل برگشت نسبت به پروتئین شیرگاو دارند که بیشتر آن هم خفیف تا متوسط است. این مسئله ممکن است به این دلیل باشد که سطح حضور این پروتئین در شیرمادر 100000 مرتبه پایین تر از مقداری است که در شیرگاو وجود دارد. علاوه بر این وجود عوامل ایمنی بخش در شیرمادر، و اختلاف میکروب‌های نرمال روده درشیرخوارانی که شیرمادر می‌خورند و آنانی که شیرمصنوعی دریافت می‌کنند، ممکن است در تفاوت میزان شیوع این نوع آلرژی در این دو گروه تأثیر داشته باشد.
مهم ترین نشانه‌های آلرژی به پروتئین شیر گاو در شیرخواری که انحصارا با شیرمادر تغذیه می‌شود
علائم هشداردهنده و یافته‌هایی که دال بر آلرژی شدید به پروتئین شیر گاو به عنوان علت احتمالی است.
متأسفانه علامتی وجود ندارد که تشخیص قطعی برای این آلرژی باشد. زمان و الگوی ظهور این علائم به تشخیص افتراقی کمک می‌کند. علایم آلرژی به پروتئین شیر گاو اغلب اتفاق می‌افتد اما نه همیشه. طی چند هفته بعد از مصرف پروتئین شیر گاو، بسیاری از کودکان مبتلا به این آلرژی علائم بیماری را حداقل در دو عضو از اعضای زیر بروز می‌دهند: معدی _ روده‌ای (50 تا 60 درصد)، پوست (50 تا 60 درصد) و سیستم تنفسی (20 تا 30 درصد)
علائم همراه با آلرژی می‌تواند در طیف خفیف، متوسط تا شدید باشد که این طیف به سرشت مادر بستگی دارد. این راهنما، علائمی که شیرخوار را درخطرفوری تهدید زندگی قرار می‌دهند (مانند حساسیت شدید (آنافیلاکسی) یا ادم حنجره) یا ممکن است با تکامل طبیعی شیرخوار تداخل داشته باشد (مانند تأخیر رشد) و همچنین فرم شدید آلرژی را از فرم‌های خفیف تا متوسط آن افتراق می‌دهد.
درماتیت اتوپیك
فرم شدید آلرژی به پروتئین شیر گاو در شیرخوارانی که انحصارا با شیرمادر تغذیه می‌شوند بسیار نادر است. مواردی که به طور معمول اتفاق می‌افتد درماتیت اتوپیک شدید همراه با از دست دادن پروتئین و تأخیر رشد است. در این موارد افزودن پروتئین شیر گاو به رژیم غذایی شیرخوار (به عنوان مثال در تغذیه تکمیلی) ممکن است علائم را تشدید کند. بیمارانی که علائم هشداردهنده دارند باید برای بررسی‌های تشخیصی و درمان به پزشک فوق تخصص آلرژی کودکان ارجاع داده شوند. در این شیرخواران تشخیص‌هایی به جز آلرژی به پروتئین شیر گاو نیزبسیار محتمل است و تشخیص قطعی نباید به تأخیر افتد. تغذیه با شیرمادر باید برای پیشگیری اولیه از آلرژی تشویق شود، ولی شیرخواران تغذیه شده با شیرمادر که آلرژی به پروتئین شیر گاو در آنان ثابت می‌شود باید از آلرژن‌ها پرهیز کنند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد پروتئین‌های شیر، تخم مرغ، بادام زمینی و گندم در شیرمادر ترشح می‌شود و ممکن است واکنش‌های جانبی در طی تغذیه انحصاری با شیرمادر در شیرخواران حساس شده، ایجاد کند. به دلیل فواید فراوان شیرمادر برای شیرخوار و مادر، پزشکان باید به مادران توصیه کنند که شیردادن را ادامه دهند ولی از مواد غذایی عامل حساسیت اجتناب کنند. مطالعاتی که در مورد پرهیز از خوردن تخم مرغ شده حاکی از آن است که در شیرخواران مبتلا به درماتیت اتوپیک خطر حساس بودن به شیر 4 برابر بیشتر و به تخم مرغ 8 بار بیشتر از سایر شیرخواران می‌باشد. نشان داده شده که سن شروع ارائه اولین غذاهای جامد و تنوع آن‌ها اثری بر میزان بروز درماتیت اتوپیک ندارد. به هر حال در مورد کاهش مصرف تخم مرغ در شیرخواران علامت دار، اطلاعی در دست نیست.
