روش‌های شيـــر دادن
به طور كلی مادر هنگام شیر دادن باید در وضعیت راحتی قرار گیرد او میتواند به پشت یا پهلو بخوابد. روی صندلی، زمین و یا تخت بنشیند، از چند بالش به عنوان تكیه‌گاه برای خود و شیرخوارش استفاده كند تا هنگام شیر دادن خسته نشود.
توجه: روش‌هایی كه ذكر می‌شوند جهت اطلاع مادران عزیز از روش‌های مختلف شیر دادن است ولی هر مادری میتواند از بین آنها، روشی را كه برای خود و شیرخوارش راحت‌تر و مناسب‌تر و كارایی بیشتری داشته باشد انتخاب نماید.
روش گهوارهای متقابل
شیرخوار به پهلو و رو به مادر قرار می‌گیرد و مادر قاعده سر، گردن و قسمت بالای پشت شیرخوار را با كف دست خود حمایت می‌كند و او را به پستان طرف مقابل می‌گذارد مثلا در صورت شیردادن از پستان چپ، شانه و پشت شیرخوار با ساعد دست راست مادر حمایت می‌شود و مادر میتواند به راحتی با دست چپ خود پستان چپ را نگه دارد. این روش به خصوص در ماه اول تولد (دوره نوزادی) برای شیرخواران نارس و بیمار (كه توانایی كافی برای كنترل سرشان را ندارند) و یا شیردهی در موارد آزردگی و زخم نوك پستان به كار می‌رود.
روش سنتی یا گهوارهای
متداول‌ترین روش شیر دادن، روش گهوارهای است در این روش مادر می‌نشیند و شیرخوار را به طور صحیح در آغوش می‌گیرد یعنی شیرخوار به پهلو و رو به مادر و سرش در خم آرنج مادر قرار می‌گیرد. شانه و پشت و باسن او در یك امتداد بوده و با ساعد و كف دست مادر حمایت می‌شود. در این روش مادر میتواند با دست دیگر پستانش را نگه‌دارد. دست شیرخوار كه در تماس با بدن مادر است باید در پهلوی مادر قرار گیرد نه بین بدن مادر و شیرخوار. توصیه می‌شود هنگام شیر دادن، تماس پوست با پوست مادر و شیرخوار به ویژه در دوران نوزادی برقرار شود در غیر این صورت هر چه لباس مادر و شیرخوار كمتر باشد بهتر است.
روش خوابیده كه خود به دو طریق است خوابیده به پشت، خوابیده به پهلو
در روش اول مادر به پشت می‌خوابد، به منظور برقراری بهتر تماس پوست با پوست مادر و نوزاد، از چند بالش استفاده می‌شود تا نوزاد در حالی‌كه به پهلو قرار می‌گیرد هم سطح قفسه سینه مادر و دهان او مستقیماً در تماس با پستان مادر باشد. در روش دوم، مادر به پهلو می‌خوابد و شیر می‌دهد در این روش گردن، پشت و باسن شیرخوار باید در یك امتداد و صورت او روبه‌روی مادر و سینه به سینه مادر قرار گیرد و مادر ضمن شیردادن میتواند پشت شیرخوار را با دست بالایی خود حمایت كند. این روش معمولا برای خانم‌هایی كه سزارین می‌شوند و یا زایمان طبیعی همراه با بخیه محل زایمان (اپی زیوتومی) دارند همچنین برای شیرخوارانی كه نمی‌توانند سرشان را به خوبی كنترل كنند (شیرخواران خیلی نارس یا بیمار) مادرانی كه خیلی احساس خستگی می‌كنند. شیردهی در شب، شیرخواران با وزن زیاد یا مبتلا به شكاف لب و یا شیرخوارانی كه از گرفتن پستان امتناع می‌كنند توصیه می‌شود.
روش زیر بغل
در این روش شیرخوار به پهلو یا به پشت، روی بالش بین بازو و قفسه سینه مادر (زیر بغل) قرار می‌گیرد كه به طوری كه پاهای شیرخوار در زیر بغل و به طرف پشت مادر باشد و مادر با كف دست خود قاعده سر و گردن شیرخوار را نگه داشته و با ساعد خود بدن او را حمایت می‌كند. از این روش برای مادرانی كه چند قلو دارند و یا نوزادان نارس، زایمان به روش سزارین، انسداد مجاری شیر، آزردگی نوك پستان، پستان‌های بزرگ و یا در مواردی كه شیرخوار در گرفتن پستان مشكل دارد و یا مبتلا به فلج عصب صورت است می‌توان استفاده نمود.
روش شیر دادن به چند قلوها
به منظور صرفه‌جویی در وقت و تولید شیر بیشتر پس از اطمینان از فراگیری مادر و شیرخوار در زمینه یادگیری وضعیت و گرفتن صحیح پستان و جاری شدن شیر توصیه می‌شود روش تغذیه به طور همزمان و ترجیحاً به روش زیر بغل باشد ولی مادر میتواند در صورت راحت بودن، با استفاده از تركیبی از روش‌هایی كه قبلا ذكر شد به دو شیرخوارش به طور همزمان شیر بدهد مثلا یكی را به روش زیر بغل و دیگری را به روش سنتی (گهوارهای) در آغوش بگیرد.اگرچه مادر میتواند در هر نوبت شیردهی از هر دو پستان برای دو شیرخوار خود استفاده كند ولی اگر هر كدام را از یك پستان به طور كامل شیر می‌دهد برای این‌كه تولید شیر در هر دو پستان او به طور یكنواخت باشد توصیه می‌شود كه در وعده بعدی، هر شیرخوار را به پستان دیگر بگذارد. این اقدام در مواردی كه یكی از شیرخواران، نارس یا بیمار است و نمی‌تواند پستان را كاملا تخلیه كند نیز مفید بوده و مانع عدم تقارن پستان‌ها می‌شود.
طرز نگهداشتن شیرخوار
پس از این‌كه مادر در وضعیت راحتی قرار گرفت و شیرخوار را نیز به طور صحیح بغل كرد میتواند با یك دست پستانش را به شكل حرف C انگلیسی نگه دارد یعنی انگشت شست را بالا و چهار انگشت دیگر را زیر هاله پستان (به موازات فك شیرخوار) قرار دهد. در مادرانی كه پستان‌های كوچك دارند، در این وضعیت انگشت كوچك حتی چسبیده به قفسه سینه قرار می‌گیرد.
پستان به دهان گرفتن
در وضعیت گهوارهای متقابل یا زیر بغل، بعد از این‌كه مادر پستانش را به شكل C در دست گرفت با تماس دادن نوك پستان به گونه و لب‌های شیرخوار منتظر می‌ماند تا وی دهانش را كاملا باز نماید و زبانش را در حالی‌كه در كف دهان قرار دارد به طرف جلو بیاورد سپس در حالی كه مادر با كف دستش قاعده گردن و شانه شیرخوار را طوری گرفته كه دو انگشت شست و اشاره‌اش در دو طرف سر و نزدیك گوش‌های شیرخوار باشد سر شیرخوار را در حالی‌كه كمی به طرف عقب متمایل است با ملایمت اما به سرعت به طرف پستان خود می‌آورد تا شیرخوار بتواند نوك و بخش وسیعی از هاله پستان را در دهان بگیرد به نحوی كه نوك پستان در نزدیكی مرز كام سخت و نرم وی قرار گیرد و او بتواند با آرواره‌ها كام و قسمت جلوی زبانش به مخازن شیر فشار بیاورد. حركات موجی شكلی كه از جلوی زبان شیرخوار به طرف عقب آن جریان می‌یابد همچنین فشار عمودی بر پستان بین كام سخت و زبان، باعث دوشیده شدن شیر به داخل دهان شیرخوار و نهایتاً قورت دادن آن می‌شود. مسلما آنچه كه در گرفتن پستان توسط شیرخوار نقش دارد قابلیت كشش بافت پستان مادر است و شكل نوك پستان اعم از صاف كوتاه، بلند یا كمی فرو رفته در صورتی كه اقدامات كمكی لازم و مشاوره شیردهی به موقع انجام شده باشد نقش چندانی ندارند.
