غذاهای تکمیلی چگونه تهيه مي‌شوند؟
شیر مادر غذای طبیعی برای شیرخواران است و آنها باید در 6 ماه اول فقط از شیر مادر تغذیه شوند. پس از این دوره غذاهای كمكی مورد نیاز خواهد بود. شیر مادر در سراسر سال اول زندگی غذای اصلی شیرخوار است و در طول سال دوم نیز غذای مهم و با ارزشی محسوب می‌شود. تغذیه تكمیلی یعنی افزایش تدریجی طیف وسیعی از مواد غذایی علاوه بر شیرمادر به برنامه غذایی شیرخوار به نحوی كه او هم، به تدریج بتواند حدود یك سالگی از همان غذایی كه بقیه افراد خانواده می‌خورند استفاده نماید. برای اطمینان از اینكه شیرخواران به خوبی رشد كنند و سالم باشند، بسیار اهمیت دارد كه بدانیم چه غذاهایی را، چه مقدار و چند بار در روز به آنها بدهیم.از پایان شش ماهگی اكثر شیرخواران علاوه بر شیر مادر، نیازمند دریافت مقداری انرژی اضافی و برخی مواد غذایی و ریزمغذی‌ها هستند. به این دسته از مواد غذایی، غذای كمكی و به این نوع تغذیه، تغذیه تكمیلی می‌گویند. با توجه به توانایی‌‌های تغذیه‌ای شیرخوار، غذای كمکی در شروع باید بسیار ساده و نرم و از موادی تهیه شود كه هضم آن آسان باشد. غذاهای كمكی كه در خانه تهیه می‌شوند بر آن چه كه به صورت تجارتی و در بسته بندی‌‌های مختلف تهیه و در دسترس خانواده‌ها قرار می‌گیرند، ارجحیت دارند.
هفته اول ماه هفتم
برای شروع بهتر است از برنج و لعاب آن آغاز کرد؛ چراکه برخلاف گندم احتمال وجود آلرژی نسبت به ترکیبات موجود در آن بسیار کم است.
پس ضمن ادامه تغذیه با شیر مادر شروع غذای كمكی با فرنی است كه روز اول از یك قاشق چایخوری یك بار در روز آغاز شده و كم كم به دفعات آن اضافه می‌شود تا روز ششم و هفتم به 12 قاشق چایخوری می‌رسد، به طوری كه روز دوم به دو قاشق چایخوری (یك قاشق ظهر و یك قاشق عصر)، روز سوم به سه قاشق چایخوری (ظهر و عصر و شب هر بار یك قاشق)، روز چهارم به 4 قاشق چایخوری (صبح، ظهر، عصر و شب هر بار یك قاشق)، روز پنجم به 8 قاشق چایخوری (صبح، ظهر، عصر و شب هر بار 2 قاشق) و روز ششم و هفتم به 12 قاشق چایخوری (صبح، ظهر، عصر و شب هر بار 3 قاشق) می‌رسد.
برای تهیه فرنی از ۲ روش زیر می‌توان استفاده کرد:
مواد لازم
آرد برنج ..............................1 قاشق چایخوری سرصاف
شکر...................................نصف قاشق چایخوری سرصاف
شیر (ترجیحا شیر مادر) ..........۵ قاشق چایخوری
روش تهیه
آرد برنج باید اول با کمی آب و شکر (به میزان فوق) کاملا پخته شود. سپس ۵قاشق چایخوری شیر اضافه گردد. قوام فرنی باید کمی بیشتر از شیر مادر باشد. اگر از شیری به جز شیر مادر استفاده می‌شود حتماً باید قبلا جوشانده شود.
مواد لازم
آرد برنج..................1 قاشق چایخوری سرصاف
شکر......................نصف قاشق چایخوری سرصاف
شیر پاستوریزه........۱۲۰ سی‌سی، معادل نصف لیوان معمولی
روش تهیه
در این روش، ابتدا ۱۲۰ سی‌سی شیر پاستوریزه را به مدت ۱۰ دقیقه می‌جوشانند، سپس آب جوشیده خنک شده را به آن اضافه می‌کنند تا حجم شیر مجددا به ۱۲۰ سی‌سی برسد. بعد آرد و شکر را به شیر اضافه می‌کنند و مجدداً حرارت می‌دهند تا به قوام فرنی برسد.
توجه: منظور از یك قاشق چایخوری، قاشقی است با گنجایش 5 سی‌سی، مانند قاشق مدرج شربت‌های كودكان.
هفته دوم ماه هفتم
در این هفته می‌توان بادام را به رژیم غذایی كودك اضافه نمود. مانند فرنی از یك قاشق چایخوری یك بار در روز شروع می‌شود و تا روز ششم و هفتم به 12 قاشق چایخوری می‌رسد. به تدریج دفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می‌یابد. ضمن این كه تغذیه با فرنی نیز به مقدار كمتر ادامه می‌یابد. طرز تهیه كاملا مشابه تهیه فرنی است و همراه با افزودن آرد و شكر یك قاشق چایخوری بادام پوست گرفته و رنده شده (یا آسیاب شده) نیز اضافه می‌شود.
برای سهولت كار و رعایت تنوع در غذای شیرخوار می‌توان یك روز در میان از فرنی و حریره بادام استفاده كرد.
برای تهیه حریره بادام، از روش زیر می‌توان استفاده کرد:
مواد لازم
بادام شیرین..................5 عدد
آرد برنج ......................1 قاشق چایخوری سرصاف
شكر...........................نصف قاشق چایخوری سرصاف
شیر پاستوریزه..............نصف لیوان
روش تهیه
ابتدا بادام‌ها را حدود چند ساعت در آب جوش خیس كرده پوست آن را جدا نموده و با رنده و یا هر وسیله دیگری كه در خانه وجود دارد آن‌را نرم می‌كنند. سپس مخلوط مذكور همراه شكر و آرد برنج در شیر آنقدر جوشانده می‌شود تا قوامی مثل فرنی ایجاد گردد.
دو هفته آخر ماه هفتم
در این دو هفته می‌توان سوپ را به رژیم غذایی كودك اضافه كرد (فرنی وحریره بادام ادامه می‌یابد)، بطوری که روز اول (صبح، عصر و شب) بعد از تغذیه با شیر مادر، فرنی یا حریره بادام (4-3 قاشق چایخوری) و ظهر یك قاشق چایخوری سوپ داده شود و هر روز یك قاشق چایخوری به مقدار آن اضافه شود. سوپ ابتدا به صورت ساده از گوشت، هویج و برنج تهیه می‌شود و بدون حبوبات می‌باشد سپس هر سه روز یك بار یك نوع سبزی مانند جعفری گشنیز، شوید و... به آن اضافه می‌شود. برای تنوع بخشیدن به محتوای سوپ می‌توان به تدریج از انواع سبزی‌ها مانند تره، جعفری، گشنیز، شوید، کرفس، کدو خورشتی، کدو حلوایی و لوبیا سبز استفاده کرد.
به سوپ نباید نمک و یا شکر اضافه نمود.
سوپ را باید پس از پخته شدن نرم و له کرده و به شیرخوار داد و هیچ غذایی را نباید صاف کرد زیرا آب سوپ ارزش غذایی کمتری دارد. همچنین محتوای سوپ را باید با پشت قاشق له کرده و هرگز از مخلوط کن استفاده نشود.
برای تهیه سوپ، از روش زیر می‌توان استفاده کرد:
مواد لازم
گوشت بدون چربی ...........معمولاً به اندازه یك تخم‌مرغ متوسط
برنج ................................1 قاشق چایخوری
هویج متوسط ...................یك سوم عدد
روش تهیه
گوشت را همراه با آب ، نیم پز كنید و بعد از اینكه تا حدی پخته شد برنج و هویج به آن اضافه می‌شود. پس از پختن كامل، باید همه مواد سوپ را مخلوط و نرم كرد تا قوام آن به غلظت فرنی برسد.
1- گوشت مرغ، هویج، برنج، جعفری و سیب‌زمینی
2- گوشت گوسفند، لوبیا سبز، برنج، گشنیز و گوجه فرنگی
3- گوشت گوساله، كدو حلوایی، جعفری، سیب‌زمینی و گوجه فرنگی
سیب‌زمینی را باید بعد از شستن كامل پخت، پوست آن را جدا كرد و سیب‌زمینی پخته شده را به محتویات سوپ اضافه نمود. معمولا یك چهارم سیب‌زمینی برای هر وعده سوپ و یك سیب‌زمینی متوسط برای سوپ تمام روز كافی است. بعد از پوست كندن سیب‌زمینی اگر بخشی از آن سبز رنگ بود باید آن را جدا كرد و دور انداخت و بقیه سیب‌زمینی را كه سالم و زرد رنگ است به سوپ كودك اضافه نمود.
یك تكه كوچك از كدو حلوایی (به اندازه یك قوطی كبریت) برای سوپ تمام روزكفایت می‌كند.
استفاده از گوجه فرنگی در سوپ به فاصله سه روز از اضافه كردن یك نوع سبزی اشكالی ندارد.
بعد از سوپ ظهر و شب می‌توان یك قاشق چایخوری ماست هم به كودك داد و مقدار آن را به تدریج و برحسب تمایل او اضافه نمود.
اضافه كردن كمی پیاز رنده شده و خرد شده به سوپ برای رفع بوی مرغ یا گوشت اشكالی ندارد. همچنین افزودن چند قطره آب لیمو ترش تازه یا آب نارنج تازه به سوپ و غذای كودك هم آن را خوش طعم می‌كند و هم جذب آهن را افزایش می‌دهد.
