حجت الاسلام سیدعلی بنی‌صدر؛ محقق و پژوهشگر
در نوشتار گذشته اشاره شد که نهاد شگفت‌انگیز هر انسان، در نوع خویش، منحصربه‌فرد است.
هرکس با توانایی‌ها، استعدادها، قابلیت‌ها و توانمندی‌هایی که در او نهفته است، نسبت به سایر افراد، بی‌نظیر و بی‌مانند است.
نمی‌توان هیچ دو انسانی را یافت که دقیقاً و بی کم‌وکاست همانند یکدیگر باشند.
اما تنها افراد موفق هستند که با تمرکز بر یافتن استعدادها و پرورش آن‌ها توانسته‌اند باافتخار بر قله موفقیت بایستند.
بسیاری از افراد موفق و شاید همه افراد موفق، کسانی بوده و هستند که به‌درستی توانسته‌اند خود را شناخته و بر شکوفایی استعدادهای خود متمرکز شوند.
هنر یک فرد موفق دقیقاً همین است که اولاً توانسته به‌درستی استعداد واقعی خویش را بیابد و ثانیاً توانسته است آن استعداد را به مرحله شکوفایی برساند.
اگر علاقه‌مندید که به جمع افراد موفق بپیوندید ناگزیر باید با دو فن «استعدادیابی» و «استعداد پروری» به‌خوبی آشنا شوید.
در این نوشتار قصد آن داریم که برای تبیین و تشریح هرچه بهتر این مسأله، نکاتی را در خصوص استعدادیابی و استعداد پروری موردبحث قرار دهیم.
گام اول، استعدادیابی است؛ اگر به قدرت آفرینش خداوند متعال در نهفتن هزاران استعداد ریزودرشت در وجود هر انسان، باور دارید، با خود بیندیشید که خداوند در وجود ما چه توانایی‌هایی را به ودیعه نهاده است.
نه با چشم سر، که با چشم دل، بر داشته‌های خود نظری دوباره بیافکنید و استعدادهای خود را شناسایی کنید.
تا زمانی که شما از توانمندی‌های خود غافل باشید، نمی‌توانید بر آن‌ها سرمایه‌گذاری کنید، لذا رکن نخست، استعدادیابی است. استعدادیابی را دست‌کم نگیرید.
اما چگونه؟ چطور می‌توانیم استعدادهای خود را کشف کنیم؟ برای کشف استعدادها، ده‌ها راه پیشنهادشده است که در اینجا به دو راه از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
بازخوانی موفقیت‌ها
نگاهی به گذشته خود بیاندازید و موفقیت‌های کوچک و بزرگ خود را بازخوانی کنید و بیابید که در کدام امور موفقیت‌های بیشتری داشته‌اید و در کدام امور نتوانسته‌اید موفقیت‌های زیادی را به دست آورید.
باید پذیرفت که غالب موفقیت‌ها در بستر استعدادها به دست می‌آیند، پس در آنچه موفق بوده‌اید، استعداد دارید و توانمند هستید.
شاید روزی که به یک موفقیت دست افتید، چندان توجهی به این مسأله نداشتید، ولی واقعیت این است که موفقیتی برای شما حاصل نشده، مگر آنکه در آن زمینه، استعداد و توانایی داشته‌اید.
ببینید با انجام کدام کارها بیشتر موردتقدیر و تشویق اطرافیان قرار می‌گیرید؟ در اجرای چه برنامه‌هایی، توجه اطرافیان به شما جلب می‌شود؟
حتی تشخیص اینکه در ایام تحصیل در مدرسه، در چه دروسی موفق بوده و در چه دروسی ناکام شده‌اید نیز می‌تواند رمز کشف استعدادها باشد؛ خصوصاً اینکه اگر این موفقیت‌ها مستمر و مداوم بوده باشد، احتمال این امر قوی‌تر خواهد بود.
روحیه سنجی
راه دوم این است که حالات خود در انجام کارهای مختلف را بسنجید و ببینید که در انجام چه‌کارهایی، زود بی‌حوصله و خسته می‌شوید و در چه‌کارهایی با شور و اشتیاق از انجام آن، خرسند و شادمان هستید.
در حین انجام برخی کارها، انگار زمان زود می‌گذرد چون انجام آن کار موجب خستگی و دل‌زدگی شما نمی‌شود، ولی انجام برخی کارهای دیگر، خیلی زود شخص را دچار سستی می‌کند.
این نشانه‌ای از همان استعدادهای نهفته درونی است. شاید هرچه بر انجام آن مشتاق و مشعوف ایم، نسبت به آن توانمندتریم و آنچه از انجامش بیزاریم، نسبت بدان بی‌استعدادتر هستیم.
در این مسأله نیز می‌توان از خاطرات دوران درس و مدرسه یاری گرفت. از حضور در کلاسِ کدام درس و کدام استاد، خرسند و شادمان بودید؟ از شرکت در چه کلاسی خسته نمی‌شدید؟ کدام درس‌ها را هنوز پس از سال‌ها به خاطر دارید؟
پاسخ به این سؤالات می‌تواند در کشف توانایی‌هایتان به کمک شما بیاید.
اگر به‌درستی بتوانید استعدادیابی کنید، آنگاه می‌توانید روی پرورش استعدادهای یافته شده، برنامه‌ریزی و برای رشد آن‌ها تدبیر کنید.
صرفِ یافتن استعدادها کافی نیست، بلکه باید بتوان آن‌ها را رشد داد و به کمال رسانید.
از اینجاست که پای رکن دوم موفقیت یعنی «استعداد پروری» به میان می‌آید. ازآنجاکه استعدادهای فردی، قابلیت پرورش و شکوفایی دارند، هرکس موظف است به این سرمایه الهی که در اختیارش قرارگرفته بها دهد و برای شکوفایی آن، حداکثر تلاش خود را به کار بندد.
در این خصوص نیز پرسیده می‌شود که چگونه می‌توانیم استعدادهای خویش را پرورش دهیم؟
در پاسخ به این پرسش نیز باید به دو مسئله از مهم‌ترین کارهایی که برای پرورش استعداد مفید و مؤثر است، اشاره نماییم:
الگو یابی
یکی از بهترین روش‌های پرورش استعدادها، الگو گیری است.
در این روش ابتدا باید افراد برجسته و شاخص در حیطه مورد استعداد خود را بیابید.
سپس از شیوه برنامه‌ریزی و روش‌های اجرایی آن‌ها در رسیدن به قله رفیع موفقیت، کسب اطلاع کنید.
شما و آن فرد موفق، در یک استعداد، مشترک هستید.
او توانسته که استعداد خود را به مرحله شکوفایی برساند، او روش‌های مختلفی را به آزمون‌وخطا گذاشته و تجارب گوناگونی را در این مسیر به دست آورده است.
پس اطلاع از طرح‌ها و برنامه‌هایش در تحقق این امر می‌تواند کمک بسیار بزرگی برای شما باشد.
البته نمی‌توان گفت که هرچه یک فرد موفق به کار بسته را باید به کاربندید تا به موفقیت دست یابید (چون برخی برنامه‌ها به نسبت روحیه‌های مختلف فردی، موجب نتایج متفاوت است)، ولی معمولاً الگو گیری از افراد موفق، نتیجه مثبت می‌دهد و موجب موفقیت می‌گردد.
دانش‌افزایی
یکی دیگر از روش‌های پرورش استعدادهای فردی، افزایش دانش و آگاهی در آن زمینه است.
به‌طور حتم، در زمینه مورد استعداد شما، تحقیقات و پژوهش‌های متعددی صورت گرفته، کتب مختلفی تألیف شده، مطالب گوناگونی مطرح‌شده است که اطلاع شما از همه این امور برای تدوین یک برنامه صحیح، ضروری است.
پس قبل از هر برنامه‌ریزی علمیاتی ابتدا باید «دانش‌افزایی» کنید و همه جوانب را به‌دقت موردمطالعه قرار دهید.
شاید برای این کار نیاز به‌صرف هزینه‌های مالی برای تهیه منابع موردنیاز باشد، در این صورت از هیچ هزینه‌ای دریغ نکنید. شاید انجام این مرحله نیازمند اختصاص وقت بسیار زیادی باشد، پس به‌اندازه کافی برای آن‌وقت بگذارید.
هرچه اطلاعات شما دقیق‌تر و جامع‌تر باشد، سرعت رشد و پیشرفت شما، بیشتر خواهد شد.
هر اندازه دانش شما نسبت به آن مسئله کامل‌تر باشد، درصد خطای شما پایین‌تر خواهد بود، پس در انجام این امر با صبر و حوصله فراوان رفتار کنید.
بیشتر بخوانید:
