ثریا علوی نژاد روانشناس کودک و نوجوان گفت: بیان احساسات، چگونگی غلبه بر آن و روش‌هایی که بتوان احساسات را تقویت کرد، همه این مدل‌ها نشان از پیچیدگی احساسات در افراد با هرنوع جنسیت و سن و سال دارد به ویژه اینکه آن فرد یک کودک باشد.
وی اضافه کرد: اکثر خردسالان حتی متوجه نمی‌شوند که چرا بزرگتر‌ها آن چه را که می‌خواهد به او نمی‌دهند یا او را درک نمی‌کنند و از گریه کردنش ناراحت می‌شوند.
آموزش شناخت احساسات به کودک می‌تواند یکی از بهترین راه‌ها برای پیشگیری از مشکلات رفتاریاز جمله سر و صدا به پا کردن، پرخاشگری و لجبازی باشد. کودکی که می‌گوید، «من از دست تو عصبانیم» کمتر احتمال دارد که دیگران را کتک بزند و کودکی که می‌تواند، بگوید «به احساسات من ضربه زد»، بهتر می‌تواند در حل تعارضاتش چاره جویی کند.
این روانشناس کودک و نوجوان درباره درک و فهم و کنترل احساسات و همچنین چگونگی تشویق کودکان، گفت: خانواده‌ها و حتی افراد بزرگسال باید اطلاع داشته باشند که دنیای کودکان با دنیای آن‌ها بسیار متفاوت است و درک و فهم بچه‌ها از محیطی که در آن زندگی می‌کنند همراه با واقعیت تا تخیل، تلخ و شیرین به عنوان دو گزینه اصلی نقش اساسی در تشکیل دنیای آن‌ها دارد.
علوی نژاد با بیان اینکه رفتار بزرگسالان نقش تاثیرگذاری در تشکیل شخصیت فرزندان دارد و والدین باید در تربیت کودکان آگاهانه تصمیم گیری کنند، افزود: پدر و مادر در برابر کودک خود مسئول هستند و برای درک احساسات و پاسخ صحیح به نیاز‌های آن‌ها باید تمام جوانب را درنظر گرفته تا خللی در روند رشد آنان وارد نشود.
وی افزود: کودک کار‌های خود را با نگاه به رفتار و پدر و مادر به پیش می‌برد و تلاش می‌کند با الگو برداری از اعمال بزرگتر‌ها خود را هماهنگ کند و در این میان والدین باید سعی و تلاش کنند تا با بکار بردن رفتار و گفتار صحیح و تشویق بچه‌ها به کار‌های درست، فرزندان را در تصمیم گیری‌های آینده ساز راهنمایی کنند.
علوی نژاد با بیان اینکه گفتار محترمانه و در مقابل زشت و زننده تاثیر بسزایی در نقش کودکان دارد، افزود: تشویق بچه‌ها بر انجام کاری براساس میل و اراده آن‌ها باید باشد و پافشاری کردن بر مطلبی نتیجه عکس خواهد داشت چرا که نتیجه چنین رفتاری در ادامه اعمال و رفتار کودکان و همچنین بالابردن انگیزه آن‌ها در همکاری با خانواده موثر است.
وی گفت: خانواده‌ها برای تقویت اعتماد به نفس بچه‌ها بهتر است آن‌ها را با جملات و عبارات مثبت مورد خطاب قرار دهند و از جملات پسر خوب یا دختر خوب در کار‌های روزانه بهره برداری کنند. برای نمونه وقتی کودک دختر خانواده‌ای جمله 'دختر خوب' را بعد از انجام کاری از سوی پدر یا مادر می‌شنود، اینطور تلقی می‌کند که، چون کاری که انجام داده مورد پسند بوده ضمن تشویق، با اعتماد به نفس و اشتیاق بیشتر و حتی بدون ترس و استرس به همکاری خود با خانواده ادامه خواهد داد.
این روانشناس کودک و نوجوان گفت: بچه‌ها بیشتر با اسباب بازی و لوازم شخصی خود انس دارند و پدر و مادر برای اینکه بتوانند حس نوع دوستی را در آن‌ها تقویت کنند، می‌توانند با تشویق بچه‌ها به تقسیم شادی‌های خود با دیگران و حتی قرض دادن وسایل بازی به دوستان خود، آن‌ها را در تصمیم گیری درست و تقویت اعتماد به نفس راهنمایی کنند.
علوی نژاد افزود: کودکان به نقاشی کردن و بازی با رنگ‌ها بسیار علاقمند هستند و این بهترین فرصت برای پدر و مادر‌ها است که آن‌ها را به کار‌های خوب و زیبا تشویق کنند و برای نمونه وقتی کودکی کار هنری ارائه داد با احترام به عقیده آن سعی کنند از قضاوت نابجا و تحمیل نظر خود به کودک پرهیز شود و او را به ادامه کار تشویق کنند.
وی گفت: به کار‌های کودکان حتی کم و کوچک اعتبار ببخشید و در ادامه نظر او را در مورد کاری که انجام داده جویا شوید. برای نمونه در مورد نقاشی و رنگ‌های آن از کودک بپرسیم نظر خودت درباره نقاشی که کشیده‌ای چیست؟ به کودک اجازه دهیم که تصمیم خود را در مورد زیبایی یا زشتی نقاشی خود مطرح کند شاید در نظر او نقاشی ترسناک باشد. در واقع از او خواسته اید که کار خود را ارزیابی و نیت و مهارت‌های خود را نشان دهد. خلاقیت او در زمان بالغ شدن است و با این نظرخواهی در حقیقت او را به درمیان گذاشتن با دیگران، تشویق کرده اید.
علوی نژاد گفت: بسیاری از والدین هوش بچه‌ها را در اتمام کاری در منزل یا گرفتن نمره خوب در مدرسه می‌دانند و چنانچه در این مواقع کودک را به ادامه کار تشویق کنیم بطور ناخودآگاه به او پیام می‌دهیم که تنها باهوش بودن در انجام این کار‌ها است و از این طریق به خیال خود فکر می‌کنیم اعتماد و عزت نفس او را زیاد کرده ایم، اما باید بدانید که اینگونه ستودن از شخصیت او واقعا تاثیرعکس دارد.
وی افزود: با گفتن اینکه او باهوش است در واقع فشار زیادی را روی کودک وارد می‌سازیم. وقتی کودکی حل یک بازی پازل را تمام کرد و به او گفته شود که چقدر باهوش است، این حرف باعث می‌شود که برای حل پازل‌های سخت‌تر تلاش نکند و دلیلش هم این است که او نگران می‌شود که شاید پازل را نتواند حل کند و ما او را به باهوش بودن تشویق نکنند.
این روانشناس کودک گفت: برای اینکه بچه‌ها را به باهوش بودن تشویق کنیم باید ابتدا سعی و تلاش کرد کودک بر روی کاری که انجام داده و به نتیجه رسیده متمرکز شود و ضمن قدرشناسی، اجازه داد که بفهمد چه چیزی برای پدر و مادر واقعا ارزش دارد.
علوی نژاد ادامه داد: خانواده‌ها با تشویق کودکان به ادامه این کار، با تقویت اعتماد به نفس در واقع بچه را برای کار‌های سخت‌تر و حل مشکلات بعدی آماده می‌کنند.
وی افزود: کودکان هرچقدر که رشد می‌کنند به همان میزان نسبت به درک مطلب و رفتار اطرافیان داناتر و از طرفی کنجکاوتر می‌شوند. برای نمونه گریه ابرازی برای اعلام ناراحتی یا ابراز احساسات بچه‌ها به شمار میرود و هرچه زمان بگذرد و بزرگ‌تر شود ضمن بالارفتن تحمل آن ها، گریه را پنهان کرده و احساسات و عاطفه خود را به شکل‌های دیگر بیان می‌کنند.
روانشناس کودک و نوجوان گفت: تشویق کودکان به ابراز احساس درونی آنان، کمک می‌کند تا توانایی‌های خود را تقویت و تنظیم کنند و افراد بزرگسال هم از این قاعده مستثنی نیستند چراکه هرفردی در سراسر زندگی به بیان احساس و توانایی برای حل مشکلات پیشرو نیاز دارد.
وی تعهد والدین به قول‌های داده شده به فرزندان را بسیار تاثیرگذار در رفتار آنان عنوان کرد و افزود: خانواده‌ها سعی کنند در تمام امور زندگی صداقت را پیشه خود سازند و از بدقولی و طفره رفتن از تصمیمات قبلی حذر کنند چرا که پایبندی به تعهدات و مسئولیت پذیری در قبال کار‌های انجام شده، الگوی مناسبی برای فرزندان است.
علوی نژاد تهدید کردن کودکان از سوی والدین را کار اشتباهی دانست و افزود: با سختگیری و عصبانیت نمی‌توان به نتیجه مطلوب دست یافت و از طرفی رابطه کودک با والدین را با خطر مواجه خواهد ساخت.
وی گفت: والدین برای جلوگیری از کار‌های مخاطره آمیز کودکان باید با هشدار دادن و بیان خطرات احتمالی پیشرو، تلاش کنند تا کودک به سمت کار‌های مناسب تری هدایت شود. سعی کنید درباره خطرات احتمالی که در کمین است به او توضیح دهید. برای نمونه در زمانی که بچه‌ها با یکدیگر درگیر می‌شوند به آنان خطرات کارشان را گوشزد کنید و در عوض برای خالی کردن انرژی و برقراری امنیت جسمی آنان، تشویق به بازی با بالش و لوازم بی خطر را مطرح کنید. در نهایت این امر باعث می‌شود تا فرزندان احساسات خود را بهتر کنترل کنند.
منبع:ایرنا
