تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
تلاش او را تحسین كنید
وقتی می‌بینید كه او در موقعیتی ناخوشایند كه به زور در آن قرار گرفته و تحملش اصلا برای او راحت نبوده باز هم خویشتنداری كرده و تا آخرین لحظه باادب مانده و با آدم‌هایی كه به زور او را در این حالت ناراحت‌كننده قرار داده‌اند دعوا نكرده و فحش نداده است، حتما او را تحسین كنید. مثلا شما برای عیادت كسی به بیمارستان رفته‌اید، ولی او را كه شش سال دارد به داخل راه نمی‌دهند. او مجبور است مدتی كنار ده‌ها كودك بی‌تاب و بی‌حوصله دیگر مانند خودش در مكانی كه بیمارستان برای نگهداری این كودكان در نظر گرفته بماند تا شما برگردید. اگر كسی كه او را از دیدنش محروم كرده‌اند، پدر، مادر یا خواهر و برادرش باشد و او باز هم صبوری كند، واقعا شایسته تقدیر است.
هشدار به پدر و مادرها
خیلی مراقب باشید و هرگز كودك‌تان را در موقعیتی كه ممكن است در آن آسیب فیزیكی یا روانی ببیند، تنها رها نكنید. گاهی اوقات او واقعا مورد آزار قرار می‌گیرد؛ ولی به هر دلیلی، از جمله ترس از شما یا فرد مهاجم، شكایتی نمی‌كند. معمولا در این مواقع كودك پس از آن روز مضطرب است، شب‌ها خوابش نمی‌برد، كابوس می‌بیند، خودش را از دید شما پنهان می‌كند یا مدت‌های طولانی در دستشویی یا حمام می‌ماند و علامت‌های دیگری كه باید با توجه به شناختی كه از او دارید به آنها شك كرده اقدام مناسبی انجام دهید.
اگر او مورد آزار قرار گرفته است، باید جلوی ادامه و تكرار آسیب گرفته و فرد كودك‌آزار مجازات شود تا كودك هرچه زودتر این آسیب جسمی یا روانی را پشت سر گذاشته، دچار افسردگی و اضطراب مزمن نشود و زودتر به حالت عادی باز گردد. وقتی دیدید كه او چنین حالاتی دارد ولی همچنان از آن موقعیت ناراحت‌كننده حرفی نمی‌زند و شكایتی ندارد، این «ادب» را به حساب تربیت خوب خودتان و مودب بودن كودك نگذارید. این علامت‌ها، زنگ خطری هستند كه خبر از خطراتی می‌دهند كه امروزه كودكان را در خانه، مدرسه و جامعه تهدید می‌كنند. پس حواس‌تان را خوب جمع كنید و احتمال وقوع چنین حادثه‌های تلخی را برای او در نظر داشته باشید. این بخصوص درباره دختربچه‌ها بیشتر اهمیت دارد.
بی‌ادبی را درست تعریف كنید
گستاخی را با تمایل طبیعی كودك به اظهار نظر و بیان عقیده و نظرش اشتباه نگیرید. اگر شما سر سفره بشقابی پر از سبزی پخته جلویش گذاشتید و او با حرص و تنفر گفت: «من از سبزی پخته حالم به هم می‌خورد» او را بی‌ادب ندانید و قدری صبور باشید. توجه كنید كه گاهی شما به قدری بر ادب و نزاكت جلوی بزرگترها تاكید می‌كنید كه فرزندتان اصلا نمی‌تواند تشخیص دهد چه وقت باید حرف بزند، كی ساكت باشد، چه چیز را بگوید و چه چیز را نگوید و شاید به این نتیجه برسد كه اصلا بهتر است چیزی نگوید و همیشه جلوی بزرگترها مانند یك فرشته معصوم از جایش تكان نخورد و حرفی نزند.
كودك زیادی مودب یا كودك بی‌اعتماد به نفس و ضعیف؟
به این ترتیب او كودكی خواهد شد كه هیچ وقت جرات اظهار نظر ندارد، احساساتش را پنهان می‌كند و قدرت مخالفت با هم‌سن و سالان یا بزرگ‌تری كه او را دعوت به كار خطرناكی كرده یا تهدیدش می‌كند نخواهد داشت. شما باید تفاوت گستاخی با اعتماد به نفس و اظهار نظر كردن، فرق سركشی با مخالفت بجا و بموقع و تفاوت مودب بودن با اطاعت بی‌چون و چرا از حرف هر كسی را درست برای فرزندتان توضیح دهید. كودكانی كه معنی این مفاهیم را نمی‌دانند و بیش از اندازه به آنها سفارش شده كه مودب باشند، بیشتر در معرض خطر آسیب‌ها هستند. آنها نمی‌توانند نه بگویند و جرات هم ندارند برای پدر و مادر یا بزرگ‌تر دیگری ماجرا را تعریف كنند.
رسانه‌ها هم مقصرند
بعضی برنامه‌های رادیو و تلویزیون و فیلم‌های سینمایی متاسفانه كودكانی را نشان می‌دهند كه در فیلم با اطرافیان‌شان بی‌ادبانه حرف می‌زنند، فحش می‌دهند و در برابر پدر و مادر گستاخی می‌كنند. كنترل رسانه‌ها بسیار سخت است، چون از هر جایی نفوذ می‌كنند؛ ولی پیش از آنكه دیر شود و كودك به حرف‌های تلویزیون و رادیو بیش از حرف شما توجه كند، معنای كلمات و گفتار‌ها را تا جای ممكن برایش شرح دهید و مثلا بگویید اصطلاحی كه در فلان فیلم دیده مودبانه نیست و افراد محترم و نجیب این اصطلاح را هرگز به زبان نمی‌آورند. به طور كلی كودك را خیلی با تلویزیون یا رادیو تنها نگذارید. سعی كنید سرش را با فعالیت‌های دیگر گرم كرده و كاری كنید كه حوصله‌اش در خانه سر نرود. البته تلویزیون این روزها در همه خانه‌ها هست و اجتناب كامل از آن ممكن و منطقی نیست؛ ولی می‌توانید این وسیله سرگرمی را در اولویت آخر قرار دهید.
راهكارهای عملی دیگری برای برخورد با یك كودك بی‌ادب
سریع و قاطع عمل كنید وقتی او فحش می‌دهد یا با گستاخی در روی شما می‌ایستد، واضح، جدی، بدون خشم و با قاطعیت به او بگویید: «در خانواده ما همه باادب هستند، ما دوست نداریم كسی در این خانه این جوری حرف بزند.» در این كار هم افراط نكنید و مهم‌تر از همه یادتان باشد كه «رفتار» و «گفتار» بی‌ادبانه را محكوم كنید، نه شخصیت كودك را. او را با كلماتی مانند بی‌ادب، بی‌تربیت، پررو و گستاخ بمباران نكنید. این كار فقط شخصیت او را خرد خواهد كرد و چه بسا رفتار بد او را تشدید كند. گاهی هم می‌توانید قضیه را با شوخی حل كنید؛ مثلا وقتی او به شما می‌گوید: «به تو چه!» خود را به نشنیدن بزنید و با شوخی بگویید: «منظورت كه این نبود...هان؟» گاهی او متوجه می‌شود و می‌گوید البته كه شوخی كرده و منظوری نداشته است!
