تحریریه ماهنامه کودک سالم
افسردگی‌های كودكان چیزی متفاوت از غمگینی و ناراحتی‌های معمولی است. وقتی كه كودكی به نظرتان ناراحت و غمگین می‌رسد، به این معنی نیست كه او افسردگی دارد. اگر ناراحتی و غمگینی او ادامه داشته باشد و این رفتار مانع از آن شود كه او كارها و فعالیت‌های عادی روزمره‌اش را انجام دهد، می‌توان آن را نشان دهنده افسردگی كودك تلقی كرد.
از كجا مطمئن شوم كه كودكم افسردگی دارد؟
علائم افسردگی در كودكان با هم تفاوت دارند. معمولا این علائم تشخیص داده نمی‌شوند چرا كه اغلب آنها را جزو تغییرات طبیعی و معمولی دوران كودكی و نوجوانی تلقی می‌كنیم زیرا می‌دانیم كه در دوران رشد، این تغییرات عاطفی و روانی بخش عادی از زندگی كودكان است.بیشتر روانشناسان این افسردگی را افسردگی نقابدار می‌نامند. البته اغلب كودكان به هنگام ابتلا به افسردگی علائم مشابه بزرگسالان از خود بروز می‌دهند.
علائم افسردگی در كودكان
حساسیت و زودرنجی یا خشم و عصبانیت
به طور مداوم دچار احساس ناراحتی و غم شدن
كناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی
حساسیت به عدم پذیرش و مورد قبول دیگران قرار گرفتن
تغییر در اشتهای كودك (افزایش یا كاهش محسوس)
تغییر در وضعیت خواب كودك (كم‌خوابی زیاد یا خواب زیاد)
گریه كردن
مشكل در تمركز
خستگی زیاد و كاهش میزان انرژی فیزیكی
شكایت از دردهای فیزیكی (مثل دل درد و سردرد)
كاهش توانایی برای انجام فعالیت‌ها در خانه، مدرسه، با دوستان و حتی سرگرمی‌های مورد علاقه قبلی
احساس بی‌ارزش بودن و مهم نبودن برای دیگران
افكار سردرگم و بی‌سر و ته
فكر به مرگ و خودكشی
همه كودكان افسرده این علائم را یكجا و با هم بروز نمی‌دهند در واقع این علائم در زمان‌های مختلف و موقعیت‌های متفاوت بروز می‌كنند و حتی برخی از كودكان سعی می‌كنند كه در محیط‌های اجتماعی، برخورد و رفتار منطقی داشته باشند.
والدین باید مراقب تغییر رفتارها و حالات كودك خود باشند، چرا كه حتی ممكن است برخی از آنها در موارد حادتر دست به خودكشی و آسیب رساندن به خودشان نیز بزنند (این مسئله در مورد كودكان كمتر از 12 سال به ندرت پیش می‌آید)
كدامیك از كودكان بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی هستند؟
افسردگی در میان پسرها بیشتر از دخترها رواج دارد، البته تا سن 10 سالگی و در سنین 16-15 سالگی این مسئله در مورد دخترها شدت می‌یابد. كودكانی كه به اختلال دو قطبی، بیش‌فعالی (ADHD) و سایر اختلالات دچارند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به افسردگی هستند.
چه چیزی باعث بروز افسردگی در كودكان می‌شود؟
همانند بزرگسالان، افسردگی در كودكان می‌تواند در اثر عوامل تركیبی به وجود آید و بروز كند. عواملی مثل مسائل فیزیكی، اتفاقات و رویدادهای مربوط به زندگی، محیط، مسائل ژنتیكی، برخی اختلالات روانی و... . افسردگی وضعیت و حالتی نیست كه به راحتی و بدون درمان برطرف شود و نیاز به درمان و مراقبت صحیح و درست دارد.
آیا می‌توان ازافسردگی كودكان جلوگیری كرد؟
در خانواده‌هایی كه سابقه بیماری افسردگی است، احتمال بیشتری وجود دارد كه حتی كودكان آن خانواده نیز افسردگی را تجربه كنند. به طور ژنتیكی كودكانی كه والدین افسرده دارند، تمایل بیشتری به افسردگی دارند. خانواده‌های پر تنش و خانواده‌هایی كه در آنها والدین اعتیاد به مصرف مواد مخدر، الكل و.... دارند و خانواده‌هایی كه در آنها طلاق و اتفاقات ناخوشایند دیگر رخ داده است، محیط مناسبی برای پرورش كودكان پر از مشكل و كودكانی كه استعداد ابتلا به افسردگی دارند، را فراهم می‌كنند.
چگونه به كودكان كمك كنیم تا افسردگی‌شان درمان شود؟
ابتدا باید یك متخصص در این زمینه نظر بدهد و بیماری كودك را تشخیص دهد. برای آغاز درمان، ابتدا باید به خاطر داشته باشید كه ملامت و سرزنش كردن خودتان فایده‌ای ندارد. نه شما گناهی دارید و نه فرزندتان.
معمولا روش‌های درمانی در مورد كودكان بیش از 80 درصد جواب می‌دهد. كمك گرفتن از یك پزشك معالج خوب و والدین حمایت كننده، شانس بیمار را برای بهبودی بسیار افزایش می‌دهد.
سعی كنید اطلاعات و دانش خود در زمینه افسردگی را بالا ببرید. نشانه‌ها و علائم بیماری را بشناسید و علت‌ها را جستجو كنید. هر چه بیشتر بدانید، انتخاب‌های بهتری برای درمان خواهید داشت و از كودكتان بهتر حمایت خواهید كرد.
بگذارید كودكتان بداند و درك كند كه افسرده بودن، اتفاق ناگواری نیست و نباید خودش را به خاطر آن ملامت و سرزنش كند. گاهی اوقات كودكان این حقایق را از والدین خود پنهان می‌كنند چرا كه می‌ترسند و خجالت می‌كشند دیگران آنها را سرزنش كنند.
سعی كنید كه بیشتر با كودك خود حرف بزنید. مثلا، امروز مدرسه چطور بوده؟ گاه حرف زدن و در میان گذاشتن مسائل تنها راه درمان و نجات از این شرایط روحی و روانی است.
كودك خود را به حضور بیشتر در اجتماع تشویق كنید. حضور مداوم آنها و تماس‌شان با دیگران یكی از راه‌های اساسی درمان آنها است.
كودك خود را تشویق كنید تا مراحل درمانی را شروع كند. درمان گفتاری، درمان رفتاری و... به كودكتان كمك می‌كند.
صبور باشید همه چیز یك شبه حل نمی‌شود. باید با شرایط و سختی‌ها جنگید. برای درمان باید كلیه افراد خانواده مشاوره بگیرند و از افراد متخصص كمك بگیرند.
هیچ نوع آزمایش و تست پزشكی خاصی برای تشخیص افسردگی وجود ندارد. فقط سوال و جواب‌هایی كه از والدین و كودك به عمل می‌آید، اطلاعاتی را در اختیار متخصصان قرار می‌دهد تا با كنار هم قرار دادن آنها، نتیجه‌گیری كنند.
اگر علائم افسردگی در كودك شما بیش از 2 هفته ادامه داشته باشد، باید هر چه سریع‌تر به پزشك مراجعه كنید و برای برداشتن نخستین گام‌ها برای درمان، لازم است كه اطلاعات درست به پزشك بدهید.
