زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

ستاره حمیدی؛ كارشناس ارشد روانشناسی

بی‌شک همه والدین خواستار تربیت و آموزش مناسب فرزندانشان هستند و دستیابی به این هدف از اولویت‌‌های زندگی مادران و پدران می باشد. آنان به خوبی می دانند تربیت صحیح، آینده فرزندانشان را تحت تاثیر قرار خواهد داد، در دنیای مدرن حجم اطلاعات وارده مناسب و نامناسب از طریق رسانه‌‌های مجازی و غیر مجازی كنترل والدین را بر فرزندان كمتر نموده و آزادی عمل بیشتری به كودكان می‌‌دهد. در كنار تمامی دغدغه‌‌های والدین یكی از مواردی كه سبب تنش بین والدین و كودكان می‌‌شود عدم فرمانبردای و بی نظمی كودكان است.

 از بدو تولد نوزاد دنیا بر نیازهای وی می‌‌چرخد می‌‌آموزد كه چگونه با توجه به ناتوانی‌‌هایی كه دارد توجه والدین را جلب كرده و به خواسته‌‌های خود دست یابد نیازی كه ذاتی و وابسته به بقاء نوزاد است. با افزایش سن، كودك باید بیاموزد دیگر آن نوزاد ناتوان نیست كه نیازهایش بصورت نامحدود توسط والدین برطرف گردد و باید برای دستیابی به خواسته‌‌هایش تلاش كند و مسئولیت اعمال خود را بر عهده گیرد.

والدین خوب به مادران و پدرانی گفته نمی شود كه تمامی نیازهای فرزندانشان را برآورده نمایند والد خوب كسی است كه می‌‌داند چه زمانی فرزندش را ناكام كرده و به او بیاموزد در دنیایی زندگی می‌‌كند كه باید با ناكامی‌‌ها سازگارانه مواجه شود. والدین باید به كودك خود بیاموزند كه برای دستیابی به خواست‌‌هایش باید بهایی بپردازد تا به آنچه كه شایسته اش هستند دست یابد بدین منظور روانشناسان راهكارها و تكنیك‌‌های متفاوتی را به والدین عرضه می‌‌كنند.

یكی از این تكنیك‌‌ها كه می‌‌تواند كودكان را مسئول و سازگار با محیط پرورش كند تكنیك ژتون دهی و یا تشویق است كه نام‌‌های متفاوتی برای آن در نظر گرفته می‌‌شود می‌‌توان آن را تكنیك جدول ستاره‌‌ها و یا نشانه‌‌ها نیز نامید. جدول مذكور سبب فرمانبری بیشتر كودكان از والدین شده و به آنان قانونمندی و مسئولیت پذیری را می‌‌آموزد در ضمن یاد می‌‌گیرند كه چگونه با تلاش خود به خواسته‌‌هایشان دست یابند. این جدول قوانینی دارد كه باید توسط والدین رعایت شود.

نحوه تهیه جدول ستاره‌‌ها یا نشانه‌‌ها 

ابتدا یك دفتر و یا یك مقوا به صورت ردیف‌بندی شود و در هر ردیف تمامی خواسته‌‌های والدین از كودك به ترتیب ذكر شود. باید خواسته‌‌های كودك به صورت شفاف و جزئی نوشته شود، نباید فراموش شود خواسته‌‌های كودكان نیز باید مد نظر قرار گیرد. در ابتدا تمام خواست‌‌های كودك حذف شده و دریافت آن منوط به گرفتن امتیاز ‌باشد حتی در موارد بسیار جزئی. والدین قراردادی با كودك می‌بندند كه در ازای دریافت تعداد معینی از ستاره‌‌ها یكی از خواست‌های كودك مرتفع می‌شود.

باید كودكان برای رسیدن به خواست‌‌هایشان تلاش كنند تا ستاره بدست آوردند به عنوان مثال با بدست آوردن 5 ستاره كودك می‌‌تواند برنامه مورد علاقه خود را ببیند و با دوستان خود بازی كند. باید قوانین شفاف و جزئی باشد به عنوان مثال به كودك گفته نشود «اگر مرتب باشی یك ستاره می‌‌گیری» باید به وی گفته شود «اگر هر روز صبح تخت خود را مرتب كنی و اسباب بازی‌‌هایت را جمع كنی یك ستاره می‌گیری» دقت شود تعداد خواسته‌‌های ذكر شده در یك قانون نسبت به سن كودكان كاهش یابد به كودك سه ساله فقط یك قانون در جمله گنجانده شود همانند «اگر هر روز اسباب بازی‌‌هایت را جمع كنی هر روز یك ستاره می‌‌گیری و اگرتعداد ستاره‌‌ها به 5 عدد برسد می‌‌توانی برنامه مورد علاقه‌ات را ببینی» با این روند كودك با انجام هر عمل و رفتار در جدول یك ستاره می‌‌گیرد. مواردی كه باید در این حین والدین مد نظر قرار دهند بدین شرح است:

برای انجام ندادن رفتارهای منفی پاداش تعیین نشود به عنوان مثال به جای " اگر حرف بد نزنی یك ستاره می‌‌گیری "بلكه گفته شود " به دلیل اینكه امروز بسیار مودب بودی یك ستاره خواهی گرفت".

ژتون دهی با رشوه دادن یكی نشود با اگر و اما همراه نباشد به عنوان مثال  به جای"اگر پسر خوبی باشی برایت اسباب بازی می‌خرم" بهتر است اینگونه ذكر شود " شما اسباب بازی دوست داری و برای بدست آوردن آن باید 3 عدد ستاره داشته باشی و برای بدست آوردن سه ستاره باید از قوانین ( قوانین جزئی) پیروی كنی".

هنگامی كه به كودك ستاره داده می‌‌شود باید با شور وشوق انجام پذیرد به عنوان مثال با خوشحالی و خنده به كودك گفته شود " شما امروز رختخواب خود را مرتب كرده ای و برای همین یك ستاره دریافت می‌‌كنی بیا با هم برویم و یك ستاره یا برچسب برداریم و آن را در جدول با كمك هم بچسبانیم " با این ترفند كودك توجه بیشتری به جدول نشان می‌دهد و تلاش بیشتری برای بدست آوردن ژتون می‌كند و تلاش می‌كند خواسته‌‌های والدین را انجام دهد تا به خواسته‌‌های خود برسد.

 یكی از موارد بسیار مهمی كه والدین باید مد نظر قرار دهند این است كه حق ندارند پاداشی كه به كودك داده‌اند را پس بگیرند و از همه مهم‌تر اینكه  بر تعهدات‌شان پایبند باشند، عدم تعهد والدین سبب بی‌اعتمادی كودك به دنیای بیرون می‌‌شود او یاد خواهد گرفت كه نمی‌تواند به نزدیكترین و امن‌ترین شخص زندگی اش اعتماد كند و دنیای بیرون را نا‌امن خواهد دید.