زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر مريم شريفی؛ متخصص دندانپزشكی كودكان و استاديار دانشكده دندانپزشكی رفسنجان

1) با توجه به این که انتقال باکتری‌‌های پوسیدگی‌زا در این دوره از دهان والدین به کودک توسط اعمالی مانند بوسیدن یا مکیدن شیشه شیر یا پستانک توسط والد قبل از ورود به دهان نوزاد صورت می‌‌گیرد، توصیه می‌‌شود تا والدین یا مراقبین کودک با انجام اقدامات پیشگیری کننده مانند رعایت بهداشت دقیق دهان و کاربرد محصولات حاوی فلوراید و استفاده از دهانشویه‌‌های ضد میکروبی مانند کلرهگزیدین یا با جویدن آدامس‌‌های حاوی زایلیتول، از جمعیت باکتری‌‌های پوسیدگی‌زا در دهان خود بکاهند و انتقال آنها را به دهان نوزاد به تاخیر انداخته یا از آن ممانعت کنند.
2) به منظور دریافت راهکارهای دقیق پیشگیری از پوسیدگی و ارزیابی وضعیت دهانی نوزاد، اولین ملاقات با دندانپزشک باید در این دوره سنی انجام شود(6 ماهگی تا یک سالگی).
3) تمیز کردن و ماساژ دادن لثه قبل از رویش دندان‌‌ها به برقراری سلامتی لثه و رویش دندان‌‌ها کمک می‌‌کند.
4) برای تمیز کردن دندانهای کودک در این دوره والد باید کودک را با یک دست در آغوش گرفته و با دست دیگر تمیز کردن دندان‌‌ها و ماساژ لثه را انجام دهد. این کار باید به کمک گاز یا پارچه تمیزی که دور انگشت والد پیچیده شده است یا به کمک مسواک انگشتی نرم صورت گیرد. بهتر است این عمل حداقل روزی یک بار انجام شود.
5) کودک نباید با شیشه حاوی شیر یا مایعات شیرین در در دهان به خواب رود و پس از شیر دادن حتما باید دندان‌‌های کودک را تمیز کرد یا حداقل به او آب خوراند.

اقدامات بهداشت دهان در نوپایی (1 تا 3 سالگی)

1) بهداشت دهان کودک در این دوره به‌طور کامل باید توسط والدین انجام شود.
2) از مسواک نرم با سر کوچک متناسب با اندازه دهان کودک برای تمیز کردن دندان‌‌ها باید استفاده شود.
3) چون کودکان این رده سنی نمی توانند به طور کامل محتویات دهان خود را تخلیه کنند و امکان بلع فلوراید وجود دارد، باید از خمیردندان‌‌های بدون فلوراید استفاده شود و برای جلوگیری از تولید کف زیاد و تحریک حالت تهوع، باید خمیردندان به مقدار کم (به اندازه دانه نخود) به کار برده شود.
4) اگر در بین دندان‌‌های شیری رویش یافته، فضا وجود ندارد و دندان‌‌ها با هم در تماس هستند، برای تمیز کردن ناحیه بین دندانی باید از نخ دندان استفاده کرد. استفاده از وسایل نخ نگهدار برای نخ کشیدن این نواحی به والدین کمک می‌‌کند.
5) برای تمیز کردن دندانها والدین می‌‌توانند برای بی حرکت کردن کودک از تکنیک زانو به زانو استفاده کنند یا یکی از والدین روی زمین بنشیند و پاها را دراز کند و کودک را در بین پاهای خود قرار دهد؛ بعد سر کودک را به روی ران خود خم کرده و با یک دست نگه دارد و با دست دیگر تمیز کردن دندان‌‌ها را انجام دهد.
6) بهتر است در بین وعده‌‌های غذای اصلی به کودک غذاهای پوسیدگی‌زا مانند غذاهایی با درصد بالای قند و چسبندگی به سطح دندان مانند شکلات، کیک، بیسکوییت، شیرینی‌جات، چیپس و پفک داده نشود و تعداد دفعات مصرف غذاهای قندی کاهش یابد.

اقدامات بهداشت دهان در کودک پیش دبستانی (3 تا 6 سالگی)

1) برای تمیز کردن دندانها باید از مسواک با دسته بلند و سر کوچک استفاده شود.
2) چون در این سن اکثر کودکان می‌‌توانند خمیردندان را به طور کامل از دهان خارج کنند، می‌‌توان مصرف خمیردندانهای حاوی فلوراید را شروع کرد اما برای جلوگیری از بلعیدن احتمالی باید به مقدار کم (به اندازه نخود) از خمیردندان استفاده کرد.
3) مانند گروه سنی قبلی می‌‌توان از وسایل نخ نگه دار برای تمیز کردن تماس‌‌های بین دندانی استفاده کرد.
4) برای بهداشت دهانی خوب پیشنهاد می‌‌شود که مراقبت‌های بهداشتی دهان پس از صرف هر وعده غذایی انجام شود. در صورتی که این کار امکان پذیر نباشد، شست و شوی کامل دهان با آب باید انجام شده و بعد از صرف شام مسواک زدن و نخ کشیدن به طور دقیق انجام شود.
5) روش توصیه شده برای انجام بهداشت دهان در کودک 3 تا 6 ساله این است که یکی از والدین پشت سر کودک بایستد یا بشیند و کودک سر خود را به عقب و بر روی بازوی چپ والد (برای والدین راست دست) تکیه دهد. سپس والد با دست چپ می‌‌تواند گونه را کنار نگه دارد و با دست راست دندان‌ها را مسواک کند.

اقدامات بهداشت دهان در کودک دبستانی (6 تا 12 سالگی)

1) هر چند در این سن مسئولیت برقراری بهداشت دهان و مسواک زدن به عهده کودک است، ولی والدین باید بر آن نظارت فعال داشته باشند. مثلا پس از انجام مراقبتهای بهداشتی دهان قبل از خواب، دهان کودک را بازبینی کرده و در تمیز کردن نواحی مشکل مثل سطح بیرونی دندانهای فک بالا یا سطح مجاور زبان در دندانهای فک پایین به کودک کمک کنند.
2) مسواک زدن پس از هر وعده غذایی مناسب است اما اگر چنین عملی ممکن نبود، بهتر است مسواک زدن واقدامات بهداشت دهان بعد از صبحانه و شام به طور کامل صورت گیرد و پس از صرف نهار و میان وعده‌‌های غذایی، دهان کودک به دقت با آب شسته شود تا مواد غذایی باقی مانده از دهان خارج شوند.
3) با افزایش ابعاد دهان و تعداد دندانها می‌‌توان از مسواکهای با سر بزرگتر استفاده کرد. موهای مسواک باید نایلونی و نرم باشد و دسته حالت مناسب برای در دست گرفتن راحت را داشته باشد.
4) با توجه به این که خطر بلع خمیردندان وجود ندارد، باید از خمیردندانهای حاوی فلوراید استفاده کرد.
5) نخ کشیدن نواحی بین دندانی باید توسط کودک و با نظارت والدین انجام شود و در نواحی مشکل مثل نواحی عقب دهان، والدین باید این مسئولیت را انجام دهند.
6) استفاده از ژل‌ها و دهانشویه‌‌های حاوی فلوراید برای مصرف خانگی در این گروه سنی به صورت هفتگی یا روزانه توصیه می‌‌شود.
7) با لق شدن دندانهای شیری، لثه دردناک و ملتهب می‌‌شود که این امر، برقراری بهداشت دهان توسط کودک را با مشکل مواجه می‌‌کند. در چنین شرایطی باید کودک را تشویق کرد که اقدامات بهداشت دهان را ادامه دهد زیرا ماساژ و پاک کردن دندانها و لثه به کمک مسواک برای حفظ سلامت بافتهای دهان ضروری است.

تكنیك صحیح مسواك زدن 

 متداول ترین روشی كه برای مسواك زدن كودكان توصیه می‌‌شود، روش مالش افقی است كه بیشترین تاثیر را در برداشتن پلاك میكروبی دارد.
 در این روش مسواك به صورت افقی بر روی سطوح دندانی گذاشته شده و با حركت مالشی به جلو و عقب حركت داده می‌‌شود.
 در حدود سن 12 سالگی کودک باید تشویق شود تا به روش بزرگسالان مسواک بزند.