دكتر مهناز صلحی؛ دكترای تخصصي آموزش بهداشت و ارتقا سلامت
سلامت نوزاد و كودك از مهمترین مسائلی است كه والدین باید به آنها اهمیت دهند. كودكان، سرمایههای ارزشمندی هستند كه رشد و توسعه جامعه در گرو سلامت جسمی و روحی آنان است.
وضع بدن و حركات بزرگ
ممكن است به تنهایی راه برود، معمولاً با گامهای ناهموار این كار را میكند یعنی پاهایش گشاد و جدا از هم است و بازوهایش كمی خم شده و برای حفظ تعادل، بالای سر یا در سطح شانه نگه داشته شدهاند. داوطلبانه شروع به راه رفتن میكند، اما اغلب با افتادن یا با خوردن به مبل متوقف میشود. با پایین آوردن پشتش، با یك ضربه یا با سقوط كردن به جلو روی دستها، خودش را از حالت ایستاده به نشسته درمیآورد. میتواند به تنهایی روی پاهایش بلند شود. به طرف پلههای طبقه بالا میخزد و ممكن است با پشت از پلهها پایین بیاید. بدون كمك، زانو میزند.
بینایی و حركات ظریف
نخ اسباب بازی یا اشیاء كوچك را با رفلكس گازانبری دقیق برمیدارد، از یكی از دستهایش استفاده میكند. مكعبها را دستكاری میكند و ممكن است بعد از نشان دادن طرز برج ساختن به او، دو مكعب را روی هم بگذارد و برج بسازد. با تمام دستش مداد رنگی را چنگ میزند.
برای این کار از چنگ زدن با كف دست استفاده میكند. از یكی از دستهایش استفاده میكند و خط خطی كردن به طرف جلو و عقب را تقلید میكند. با علاقه به تصاویر رنگی كتاب نگاه میكند و آهسته روی صفحه كتاب دست میكشد.
به اسباب بازیهای كوچكی كه روی زمین كشیده میشود، نگاه میكند. با اشاره انگشت سبابه به اشیاء مورد علاقه و دور از دسترس، آنها را درخواست میكند. پشت پنجره میایستد و برای چند دقیقه به اتفاقات خارج نگاه میكند و به آنچه علاقه دارد برای تایید کردن اشاره میكند.
شنوایی و گفتار
بسیاری از صداهای شبه گفتاری را تولید میكند. تعداد كمی كلمات قابل تشخیص (معمولاً دو تا شش كلمه) را بی اختیار به معنی صحیح میگوید و درك كلمات بسیار بیشتری را نشان میدهد. از طریق اشاره و صداسازی یا سروصدا كردن، خواستهها و نیازهایش را مطرح میسازد و ارتباط برقرار میكند.
زمانی كه درخواستی داشته باشد به اشخاص آشنا، حیوانات یا اسباب بازیهایی كه میخواهد اشاره میكند. دستورهای ساده مانند «دست نزن»، «بیا شام بخوریم»، «توپ را به من بده» را میفهمد و اطاعت میكند. با كمك فرد بزرگسال فنجان را نگه میدارد و از آن مینوشد.
سعی میكند قاشق را در دستش نگه دارد، آن را به طرف دهانش میبرد و لیس میزند اما بعید است كه از واژگون شدن آن جلوگیری كند. به خوبی میجود. موقعی كه به او لباس میپوشانند، بهتر كمك میكند. اسباب بازیهای بزرگ چرخ دار را با دست روی زمین هل میدهد. ویژگیها و امکانات اسباب بازیها، اشیاء خانگی مناسب و صداسازها را با علاقمندی جالب توجهای جستجو و بررسی میكند.
با بكاربردن اشیاء متداول، معنی آنها را نشان میدهد. عروسكها را از پا، مو یا لباسشان میگیرد و حمل میكند. به طور مكرر اشیاء را برای بازی کردن یا پس زدن روی زمین میاندازد و به جایی كه این اشیاء میافتند، نگاه میكند. برای یافتن اسباب بازیهای پنهان شده، جستجو میكند.
از نظر جسمی بی قرار است و مشتاقانه با كنجكاوی، مردم، اشیاء و پیشامدها را نگاه میكند. از نظر عاطفی ناپایدار است و به قوت قلب دادن فرد بزرگسال بسیار وابسته است. با افراد آشنا مهربان است. از نظر خطرهای ناشی از جستجوی زیاد در محیط، نیازمند نظارت دائمی است.